Ở nhiều doanh nghiệp Việt Nam, dữ liệu và công nghệ vẫn chưa thực sự được nhìn nhận như một loại tài sản chiến lược. Phần lớn doanh nghiệp đều thừa nhận dữ liệu có giá trị, nhưng giá trị đó cụ thể ra sao, có thể tạo lợi thế cạnh tranh hay mang lại lợi ích kinh doanh như thế nào thì vẫn chưa được định hình rõ ràng.

DỮ LIỆU LÀ “TÀI SẢN” CHIẾN LƯỢC CỦA DOANH NGHIỆP

Theo ông Nguyễn Hồng Việt, Tổng Giám đốc, SAP Việt Nam, sự khác biệt trong việc tối ưu hóa dữ liệu thể hiện rõ nét giữa các khối ngành. Các doanh nghiệp công nghệ hoặc có mô hình kinh doanh dựa nhiều vào công nghệ, hay như các doanh nghiệp ngành tài chính – ngân hàng, thường ý thức rất rõ vai trò và tầm quan trọng của dữ liệu.

Ngược lại, ở khối doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhiều nơi chỉ thật sự coi trọng dữ liệu khi đã trải qua “nỗi đau”. Một ví dụ điển hình là giai đoạn Covid-19, khi nhu cầu nắm bắt tình hình vận động kho hàng, năng lực cung ứng của nhà cung cấp, khả năng sản xuất hay việc giao nhận đơn hàng trong bối cảnh không thể làm việc tập trung trở nên cấp bách. Chính lúc đó, nhiều doanh nghiệp mới nhận ra họ thiếu một nền tảng dữ liệu quan trọng.

“Giai đoạn từ năm 2020 đến 2025 đã chứng kiến một xu hướng số hóa và khai thác dữ liệu mạnh mẽ. Doanh nghiệp dần nhìn nhận rằng có rất nhiều thứ trước đây tưởng như không quan trọng, nay lại trở thành yếu tố sống còn”, ông Việt nhấn mạnh.

Trả lời cho câu hỏi “Tại sao nhiều doanh nghiệp đang kinh doanh tốt, có dòng tiền ổn định, hoàn toàn có khả năng đầu tư vào dữ liệu, nhưng lại thường chỉ nhận ra giá trị của nó khi vấn đề xảy đến?”, Tổng Giám đốc SAP Việt Nam cho rằng nguyên nhân có thể đến từ sự hạn chế về hiểu biết, tầm nhìn, mức độ sẵn sàng về công nghệ hoặc mô hình kinh doanh. Có doanh nghiệp đã sở hữu dữ liệu nhưng không biết cách khai thác; ngược lại, có những doanh nghiệp bắt đầu từ con số 0, kiên trì tích lũy và từng bước biến dữ liệu thành tài sản chiến lược, thậm chí vượt lên cả những doanh nghiệp đi trước.

Từ kinh nghiệm thực tiễn, ông Việt cho rằng đa phần các lãnh đạo doanh nghiệp chỉ bắt đầu hành động khi gặp phải những vấn đề nghiêm trọng. Một tỷ lệ nhỏ hơn chủ động nhìn về tương lai, dù hiện tại vẫn chưa xem việc khai thác dữ liệu là vấn đề quan trọng. Song, ông Việt cho rằng nếu không thay đổi, xem dữ liệu là nền tảng cốt lõi để phát triển, trong tương lai, doanh nghiệp có thể sẽ đối mặt với nhiều thách thức.

DỮ LIỆU – CÔNG NGHỆ - CON NGƯỜI: "ĐÒN BẨY" BIẾN THỊ TRƯỜNG KHÓ THÀNH TIỀM NĂNG

Chia sẻ câu chuyện từ chính trải nghiệm của một doanh nghiệp giao nhận hàng đầu Việt Nam, ông Lương Duy Hoài, Chủ tịch Giao hàng nhanh, Giao hàng nặng, Ahamove, cho rằng dữ liệu và công nghệ chính là lợi thế cạnh tranh cốt lõi.

Bắt đầu khởi nghiệp vào năm 2013, ông Hoài cho biết bản thân ấn tượng bởi các nghiên cứu các mô hình startup ở Mỹ. Cùng lúc đó, trong chuyến đi Trung Quốc, đã tận mắt chứng kiến sự bùng nổ của thương mại điện tử. Khi trở về Việt Nam, thị trường này gần như chưa có gì và chính sự “chưa có gì” đó lại là một cơ hội lớn cho ý tưởng thành lập doanh nghiệp.

“Thời điểm đó, thương mại điện tử Việt Nam còn rất nhỏ và chưa được phục vụ. Với tư duy khởi nghiệp và nền tảng kỹ sư công nghệ, đội ngũ sáng lập đã nhìn thấy cơ hội ở phân khúc mà doanh nghiệp lớn bỏ ngỏ, khi các công ty giao hàng chỉ tập trung vào mảng sinh lời cao, trong khi đơn hàng thương mại điện tử chỉ chịu mức phí 30.000 – 40.000 đồng, thấp hơn nhiều so với 80.000 đồng của đơn hàng truyền thống”, Chủ tịch Ahamove chia sẻ.

Mô hình giao hàng truyền thống, dựa trên hệ thống kho gom đơn rồi mới chia chặng, không thể đáp ứng yêu cầu giao đồ ăn trong vòng 30 phút. Đây chính là cơ hội doanh nghiệp ra đời, dựa trên nền tảng tức thời, kết hợp Internet và di động, Ahamove đã trở thành một trong hai doanh nghiệp dẫn đầu về giao hàng nội thành trong khoảng thời gian ngắn.

Ông Hoài cho rằng để có thể nắm được lợi thế giúp doanh nghiệp khởi nghiệp dám bước vào thị trường mới, nơi mà các công ty lớn không muốn làm nằm ở hai yếu tố. Thứ nhất, chính vì các công ty lớn đã có thị trường và quy trình ổn định, nên khi nhìn sang một phân khúc nhỏ, ít lợi nhuận, họ khó lòng thích ứng, đó là cơ hội cho khởi nghiệp. Thứ hai, với nền tảng kỹ sư, đội ngũ sáng lập nhìn thấy những làn sóng công nghệ mới có thể giúp tìm ra lời giải khác biệt.

Theo ông Hoài, “tài sản” của mỗi doanh nghiệp không chỉ được xây dựng từ công nghệ hay dữ liệu, mà còn là khả năng nhìn ra cơ hội trong những thị trường bị bỏ ngỏ. Khi kết hợp tầm nhìn, dữ liệu và con người, doanh nghiệp có thể biến “thị trường xương” thành “thị trường nạc”, tạo ra động lực phát triển mới và vươn lên dẫn dắt ngành.

Một trong những lợi thế lớn của Ahamove hiện nay là khối dữ liệu khổng lồ tích lũy từ hoạt động giao nhận. Nếu trước đây dữ liệu này rất khó khai thác, thì nay đã được xử lý hiệu quả nhờ hệ thống phân tích thông minh do chính đội ngũ xây dựng trên nền tảng AI.

Chủ tịch Ahamove chia sẻ: “Với hệ thống phân tích thông minh, toàn bộ quy trình được rút ngắn đáng kể. Trí tuệ nhân tạo có thể trực tiếp xử lý dữ liệu của 1 tỷ đơn hàng đã thực hiện, đồng thời kết hợp với thông tin giao dịch và dữ liệu thị trường bên ngoài. Nhờ vậy, lãnh đạo chỉ cần đặt câu hỏi chiến lược và sẽ nhận ngay một báo cáo khoảng 20 trang sau 30 phút, thay vì mất tới 2 tháng với những biện pháp thủ công; đồng thời hạn chế việc thông tin phải trải qua nhiều cấp quản lý”.