Fed lại “chậm chân” về chính sách tiền tệ?

Chỉ trong một thời gian ngắn, các số liệu thống kê về thị trường lao động Mỹ đã xấu đi trông thấy, dẫn tới một sự đặt cược chắc chắn rằng Fed sẽ hạ lãi suất trong cuộc họp diễn ra trong hai ngày 16-17/9. Thậm chí, thị trường còn dự báo sau lần giảm tuần này, Fed sẽ còn giảm lãi suất thêm 1-2 lần nữa trước khi kết thúc năm 2025.

Tuy nhiên, hai thống đốc Christopher Waller và Michelle Bowman - đều là những người được Tổng thống Donald Trump đưa vào danh sách ứng cử viên ghế chủ tịch Fed - cho rằng ngân hàng trung ương này lẽ ra phải cắt giảm lãi suất từ tháng 7. Đây là quan điểm ủng hộ lập trường của ông Trump, khi ông chủ Nhà Trắng thời gian qua liên tục gây sức ép đòi Fed hạ lãi suất.

NHỮNG LẦN FED BỊ "CHÊ" CHẬM CHẠP

Trong một bài phát biểu ở Miami hôm 28/8, ông Waller nói phản ứng chính sách tiền tệ đang đứng trước khả năng chậm trễ nếu điều kiện kinh tế tiếp tục xấu đi.

Giới chức Fed đã dành thời gian nhiều tháng để thu thập dữ liệu kinh tế để có thể đưa ra một quyết định hạ lãi suất, nhưng việc xác định một thời điểm chính xác là rất khó. Trong khi đó, xác định thời điểm hạ lãi suất phù hợp là một việc đặc biệt quan trọng, có thể ảnh hưởng tới công ăn việc làm của hàng triệu người Mỹ và diễn biến lạm phát.

Hồi năm 2021, Fed đã bị chỉ trích mạnh vì phản ứng chậm chạp với sự leo thang của lạm phát. Năm 2025, Fed một lần nữa bị nghi ngờ chậm chạp, nhưng là trong phản ứng với sự suy yếu của thị trường lao động.

Năm nay, chính sách thuế quan khó lường của ông Trump khiến cho Fed đặc biệt khó xác định nên hạ lãi suất vào lúc nào là phù hợp. Thuế quan đã đẩy giá một số hàng hóa tăng lên, trong khi tăng trưởng thị trường việc làm chững lại, đặt Fed vào tình thế tiến thoái lưỡng nan: tiếp tục chống lạm phát thì đặt ra rủi ro cho việc làm, mà bảo vệ việc làm thì có nguy cơ khiến lạm phát tăng tốc.

Trao đổi với hãng tin CNN, Giám đốc đầu tư Brent Tronutte của công ty quản lý tài sản Northwestern Mutual Wealth Management Company nói rằng liệu Fed lần này có chậm hay không “là một câu hỏi triệu USD mà tôi nghĩ không ai trả lời được”.

Các nhà dự báo kinh tế không phải lúc nào cũng đúng, và cả Fed cũng vậy.

Vào năm 2021, một số nhà kinh tế và quan chức Fed, bao gồm Chủ tịch Fed Jerome Powell, cho rằng sự gia tăng của tốc độ lạm phát chỉ là “tạm thời”, nhưng hóa ra không phải vậy. Năm 2023, các nhà dự báo và chuyên gia kinh tế của Fed dự báo kinh tế Mỹ sắp rơi vào suy thoái, nhưng thực tế đã không có cuộc suy thoái nào xảy ra.

“Fed cũng chẳng giỏi hơn các nhà dự báo của khu vực tư nhân trong việc dự báo về nền kinh tế”, giáo sư kinh tế Kent Smetters của Trường Wharton, Đại học Pennsylvania, nhận xét với CNN.

NHỮNG YẾU TỐ TRỪU TƯỢNG

Trong quá trình hoạch định chính sách tiền tệ, Fed còn phải tính đến các yếu tố trừu tượng, như độ trễ của chính sách tiền tệ và lãi suất trung tính - mức lãi suất không mang lại hiệu ứng kích thích hay cản trở các hoạt động kinh tế. “Chính sách tiền tệ có độ trễ trong tác động đến nền kinh tế, nên lý tưởng nhất là một động thái hạ lãi suất nên diễn ra 1-2 tháng trước khi số liệu việc làm xấu đi. Nhưng Fed lại không thể hành động mà chỉ dựa vào 1 hoặc thậm chí là 2 tháng dữ liệu”, ông Smetters phát biểu.

Năm ngoái, tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ bất ngờ tăng nhanh trong thời gian ngắn, và đã xuất hiện những chỉ trích cho rằng Fed chậm trễ trong việc hạ lãi suất. Sau đó, Fed hạ lãi suất mạnh tay 0,5 điểm phần trăm trong cuộc họp tháng 9. Song đến cuối năm, hóa ra thị trường lao động không hề lao dốc, mà trong tháng 12, khu vực phi nông nghiệp có thêm tới 323.000 công việc mới, một con số rất lớn.

Nói cách khác, những gì diễn ra trong năm ngoái cho thấy dù Fed đã cố gắng để tìm thời điểm hành động phù hợp, không hề có một khoa học nào cho việc này và Fed luôn có thể chọn sai lúc để hành động.

Ông Powell đã nói rằng nếu không có cuộc chiến thương mại của ông Trump Trump, Fed đã hạ lãi suất trong năm nay rồi. Các kế hoạch thuế quan chưa từng có tiền lệ của ông Trump đã gây sức ép lên doanh nghiệp Mỹ và có dấu hiệu làm suy yếu sức mua của người tiêu dùng Mỹ. Điều này đã đe dọa cả hai nhiệm vụ của Fed là ổn định giá cả và tối đa hóa việc làm.

Nhưng một số quan chức Fed đã dần chấp nhận ý tưởng rằng lạm phát do thuế quan có thể chỉ là vấn đề ngắn hạn, có thể chỉ dẫn đến việc điều chỉnh giá cả một lần.

Chủ tịch Fed San Francisco Mary Daly đã viết trong một bài đăng gần đây trên mạng xã hội rằng “việc tăng giá liên quan đến thuế quan sẽ chỉ là một lần”. Chủ tịch Fed St. Louis Alberto Musalem cũng đã nói như vậy tại một sự kiện ngày 3/9, rằng ông kỳ vọng “tác động của thuế quan sẽ chỉ ảnh hưởng đến nền kinh tế trong 2-3 quý tới và tác động lên lạm phát sẽ giảm dần sau đó”.

Bên cạnh sự bất định do thuế quan gây ra, tương lai của thị trường lao động cũng khó đoán định không kém.

Hồi cuối tháng 8, ông Powell phát biểu tại hội nghị Jackson Hole rằng thị trường lao động còn “vững vàng” vì chỉ có một chút “rủi ro suy giảm”. Nhưng các số liệu thống kê gần đây cho thấy thị trường lao động đã yếu đi nhiều hơn so với hình dung trước đó.

“Thị trường lao động đang mất đà từ một vị thế yếu hơn so với đánh giá trước đây, củng cố kỳ vọng vào những đợt giảm lãi suất mạnh mẽ”, nhà kinh tế James Knight ley của ngân hàng ING nhận định trong một báo cáo hôm 9/9.