Khi Tổng thống Donald Trump trở lại lãnh đạo nước Mỹ cùng chính sách thuế quan khó lường, các nhà sản xuất châu Á đã đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa vào thị trường Mỹ trước thời điểm thuế quan mới có hiệu lực.

Tuần trước, chính quyền ông Trump đã chốt chính sách thuế quan đối ứng với hầu hết đối tác thương mại, với mức thuế dao động từ 10-41% và để ngỏ khả năng tiếp tục đàm phán. Trong bối cảnh này giới phân tích dự báo xuất khẩu từ châu Á sang Mỹ sẽ giảm mạnh trong những quý tới, khi người tiêu dùng Mỹ điều chỉnh nhu cầu do giá cả hàng nhập khẩu tăng lên.

Xu hướng này kéo dài có thể khiến nhiều nền kinh tế châu Á mất đi một trụ cột tăng trưởng quan trọng, đặt ra thách thức buộc các nhà hoạch định chính sách tại đây phải hành động quyết liệt hơn để kích thích nhu cầu nội địa.

“Ẩn số lớn nhất ở thời điểm này là lạm phát Mỹ sẽ tăng thế nào và điều này sẽ tác động thế nào tới nhu cầu của người tiêu dùng tại đây”, ông Chris Rogers, giám đốc nghiên cứu chuỗi cung ứng tại S&P Global Market Intelligence, nhận xét với tờ báo Nikkei Asia.

Theo ông Rogers, lạm phát tăng sẽ khiến tiêu dùng tại nền kinh tế lớn nhất thế giới co lại nhưng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) nhiều khả năng sẽ không hạ lãi suất nhiều như dự báo. Trong 5 cuộc họp chính sách liên tiếp vừa qua, Fed giữ nguyên lãi suất ở ngưỡng 4,25-4,5%.

Tiêu dùng giảm sẽ làm giảm nhu cầu tích trữ hàng hóa của các nhà bán lẻ Mỹ. Do đó, các ngân hàng trung ương tại châu Á có thể sẽ phải tăng cường hỗ trợ tài chính trong nước hoặc giảm lãi suất trước Fed để duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế nội địa.

Theo các nhà kinh tế tại ngân hàng Citi, việc đẩy mạnh nhập hàng trước thời điểm thuế quan mới có hiệu lực diễn ra đặc biệt phổ biến đối với các sản phẩm điện tử như con chip và máy tính. Điều này khiến lượng nhập khẩu từ Đài Loan, Hàn Quốc và Nhật Bản vào Mỹ tăng vọt. Tuy nhiên, sau vài tháng tăng mạnh, đã xuất hiện những tín hiệu cho thấy làn sóng này đã bắt đầu suy yếu.

Ông Jimmy Ting, Chủ tịch công ty vận tải Great World Logistics có trụ sở tại San Francisco, cho biết xu hướng nhập hàng của các nhà nhập khẩu Mỹ trước khi thuế quan mới có hiệu lực đã “giảm bớt”.

“Trước ngày 1/8, thời điểm thuế đối ứng ở các mức cao của ông Trump hết thời hạn tạm hoãn, lượng hàng nhập khẩu từ châu Á, không gồm Trung Quốc, tăng mạnh. Tuy nhiên, gần đây, xu hướng này đã chậm lại, đặc biệt là với hàng hóa bán lẻ”, ông Ting cho biết. “Thực tế là có một lượng hàng dồn dập cần nhập khẩu vào Mỹ trong tháng 5 và tháng 6 nhưng lượng tồn đọng đó đã được giải quyết".

Theo một cuộc khảo sát của Liên đoàn Bán lẻ Quốc gia Mỹ (NRF), 67% người tiêu dùng Mỹ cần mua sắm chuẩn bị cho năm học mới - thường bắt đầu vào tháng 9 - đã bắt đầu mua sắm từ đầu tháng 7. Tỷ lệ này của năm 2024 là 55% và là mức cao nhất kể từ khi cuộc khảo sát bắt đầu được thực hiện vào năm 2018.

Số liệu từ NRF cho thấy khoảng 2,4 triệu container vận tải biển loại 20 feet đã cập các cảng biển của Mỹ trong tháng 7/2025, tăng 2,1% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, NRF dự báo từ tháng 8, con số này sẽ bắt đầu giảm mạnh và chỉ còn 1,7 triệu container vào tháng 11/2025 - mức thấp nhất kể từ tháng 4/2023.

Một bằng chứng cho thấy nhu cầu hàng nhập khẩu của Mỹ suy yếu là giá cước vận tải biển giảm. Theo chỉ số giá cước vận tải giao ngay bằng container WCI của Drewry, giá cước vận chuyển container 40 feet từ Thượng Hải (Trung Quốc) đến Los Angeles (Mỹ) đã giảm 55% từ 5.914 USD/container vào ngày 12/6 xuống còn 2.632 USD/container vào ngày 31/7.

“Chúng tôi dự báo hoạt động đẩy nhanh nhập hàng (front-loading) sẽ hoàn toàn chấm dứt trong vài tháng tới”, ông Alex Holmes, giám đốc khu vực Châu Á - Thái Bình Dương của tổ chức Economist Intelligence Unit (EIU), phát biểu. “Điều này có thể gây tác động tiêu cực cho tăng trưởng xuất khẩu của khu vực này từ nửa cuối năm nay”.

Theo dự báo của EIU, kim ngạch xuất khẩu của Malaysia sang Mỹ trong nửa cuối năm 2025 sẽ giảm hơn 6% so với cùng kỳ năm trước và tiếp tục giảm 20% vào nửa đầu năm 2026. Trong khi đó, vào nửa đầu năm nay, mức tăng là gần 14%.

“Tới một thời điểm nhất định, nhu cầu của Mỹ sẽ giảm và có thể giảm khá nhanh”, ông Holmes nhận định. “Tôi sẽ không ngạc nhiên khi xuất khẩu của một số nước vào Mỹ có thể giảm 20-30% vào đầu năm 2026.

Đồng quan điểm, các chuyên gia kinh tế của ngân hàng Nomura cũng dự báo tăng trưởng xuất khẩu của khu vực châu Á sẽ giảm ở mức “hai con số” trong nửa cuối năm nay, dẫn tới mức tăng trưởng âm.

“Sự sụt giảm từ hoạt động đẩy sớm xuất khẩu cũng như tiêu dùng tại Mỹ sụt giảm do thuế quan có thể sẽ giáng một đòn mạnh vào các nhà xuất khẩu tại châu Á”, chuyên gia kinh tế trưởng phụ trách Ấn Độ và Châu Á (trừ Nhật Bản) Sonal Varma và chuyên gia kinh tế châu Á (trừ Nhật Bản) Si Ying Toh của Nomura nhận định.