Go Global: Doanh nghiệp Việt thoát vùng an toàn, chủ động vươn ra biển lớn

Tại Diễn đàn Xúc tiến xuất khẩu Việt Nam 2025 với chủ đề “Go Global – Chinh phục thị trường quốc tế”, ngày 26/11/2025, các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp, cho rằng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, việc đưa sản phẩm và dịch vụ Việt Nam vươn ra thế giới là mục tiêu sống còn của cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Tuy nhiên, hành trình này không hề dễ dàng…

LÀM NHIỀU, NHƯNG "PHẦN NGON" NGƯỜI KHÁC HƯỞNG

Phát biểu tại diễn đàn, ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương) nhấn mạnh: "Chủ đề “Go Global - Chinh phục thị trường quốc tế” thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Việt Nam trong việc hỗ trợ doanh nghiệp vươn ra thế giới bằng tư duy mới, mô hình mới và cách tiếp cận phù hợp với xu hướng chuyển đổi của thương mại quốc tế, đặc biệt là chuyển đổi số và phát triển bền vững".

Kinh tế toàn cầu đang trải qua những thay đổi sâu sắc: dịch chuyển chuỗi cung ứng, cạnh tranh thương mại gia tăng, tiêu chuẩn xanh siết chặt và thương mại điện tử bùng nổ. Những yếu tố này vừa tạo sức ép lớn, vừa mở ra cơ hội để hàng hóa Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào các thị trường giá trị cao.

Ông Phú cho rằng Việt Nam với độ mở cao về kinh tế, thương mại đang đứng trước thời cơ quan trọng để gia tăng thị phần, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Tuy nhiên, nhiều thị trường như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Trung Đông, châu Phi… vẫn còn nhiều dư địa chưa được khai thác hiệu quả.

TS Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh, chỉ rõ Việt Nam tăng trưởng xuất khẩu cao, nhưng giá trị tạo ra cho doanh nghiệp Việt vẫn quá thấp. Chúng ta làm nhiều, nhưng "phần ngon" trong chuỗi giá trị lại nằm ở người khác.

Một trong những thách thức lớn nhất đối với các doanh nghiệp Việt trên hành trình vươn ra thế giới (Go Global), đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, chính là sự eo hẹp về nguồn lực nội tại. Một chuyên gia tại diễn đàn nhận định doanh nghiệp nhỏ và vừa có ba nguồn lực chính, đó là: nhân lực; vật lực và tài chính. Nhưng thực tế, vật lực và tài chính đã khó, khu vực doanh nghiệp này chỉ có mỗi con người.

Bên cạnh đó, việc quá chú trọng vào xuất khẩu hàng hóa mà bỏ quên xuất khẩu dịch vụ cũng là một điểm yếu cần khắc phục. Vị chuyên gia này cũng nhấn mạnh chúng ta cần phải tập trung vào xuất khẩu dịch vụ. Bởi việc này nhanh hơn rất nhiều so với việc xuất khẩu hàng hóa. Ví dụ,  thị trường dịch vụ ở Hoa Kỳ rất tiềm năng, một năm họ xây dựng khoảng 1.100 tỷ USD, trong đó riêng chi phí thiết kế 74 -140 tỷ USD.

Đáng chú ý, rào cản thủ tục hành chính cũng là một vướng mắc khiến doanh nghiệp loay hoay. Đại diện doanh nghiệp nông nghiệp chia sẻ, dù đã đầu tư cho sản phẩm chất lượng cao như gạo ST25, doanh nghiệp vẫn "bí đường đi" vì không có giấy phép xuất khẩu. Doanh nghiệp đã thương lượng được khách hàng, nhưng giấy phép xuất khẩu không có. Trong khi muốn có được giấy phép xuất khẩu, doanh nghiệp phải đầu tư rất nhiều tiền.

Giải đáp thắc mắc này, ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại Đa biên (Bộ Công Thương), khẳng định: "Thực chất về cơ bản chính sách của chúng ta là thông thoáng, hầu như không có giấy phép xuất khẩu. Đối với ngành gạo, không phải là giấy phép xuất khẩu, mà đó đơn giản là điều kiện để đáp ứng xuất khẩu”. Ông cũng giải thích thêm rằng các điều kiện này nhằm mục đích đảm bảo chất lượng xuất khẩu.

CHIẾN LƯỢC "CHIẾN TRANH DU KÍCH" VÀ SỨC MẠNH KIẾN TẠO TỪ NHÀ NƯỚC

Trước những thách thức trên, các chuyên gia gợi mở một tư duy hành động mềm dẻo, linh hoạt hơn. Một chuyên gia đã đề xuất doanh nghiệp Việt cần dựa vào hai sức mạnh lớn nhất: "Chiến tranh nhân dân và chiến tranh du kích". Điều này có nghĩa là, để đi ra toàn cầu, không thể đi theo lối mòn "vác hàng hóa ra bán" vì tính cạnh tranh cực kỳ cao.

Thay vào đó, doanh nghiệp cần tập trung vào phát triển thương hiệu trên không gian mạng bằng việc sử dụng các nền tảng truyền thông xã hội như Facebook, LinkedIn để truyền thông. Đồng thời, tận dụng "chiến tranh nhân dân" (sức mạnh cộng đồng), tạo ra một cộng đồng lớn, được đào tạo và phát triển, thông qua việc tận dụng sức mạnh số.

Đặc biệt, ứng dụng mô hình hiện đại, đó là tập trung vào xuất khẩu qua không gian mạng và mô hình Dropshipping (bán hàng không cần lưu kho).

Chuyên gia còn chỉ ra lợi thế đặc biệt của Việt Nam: "Người Trung Quốc rất giỏi về sản xuất và bán hàng B2B, nhưng không giỏi về thương mại điện tử như Việt Nam" do họ chặn các mạng xã hội (Facebook, Instagram, WhatsApp…), trong khi người Việt Nam đã tiếp cận với những nền tảng này từ rất sớm. Mặt khác, thay vì cạnh tranh trực diện, doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể hợp tác với các nguồn lực lớn từ nước láng giềng để cùng xuất khẩu ra toàn cầu.

Bên cạnh chiến lược nội tại, doanh nghiệp cũng bày tỏ khát vọng về sự đồng hành mạnh mẽ hơn từ cơ quan Nhà nước. Đại diện Tập đoàn Thành Vinh mong muốn Bộ Công Thương mở rộng và chuyên sâu hơn các hội thảo về xúc tiến thương mại đến nhiều tỉnh, thành, địa phương để doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận thông tin.

Đáp lại, ông Vũ Bá Phú cho biết Bộ đã thường xuyên tổ chức giao ban xúc tiến thương mại trực tiếp và trực tuyến với hệ thống thương vụ.

Bổ sung thêm, ông Trần Huy Hoàn, chuyên viên chính Vụ Kế hoạch, Tài chính và Quản lý doanh nghiệp (Bộ Công Thương), tiết lộ các định hướng hỗ trợ đã được đưa vào “Chương trình Vươn ra thị trường quốc tế giai đoạn 2026 - 2035 (Go Global)” và đang chờ Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Chương trình này tập trung vào ba nhóm nhiệm vụ cốt lõi: Nâng cao năng lực và nhận thức (đào tạo, cung cấp thông tin và bồi dưỡng tư duy Go Global cho doanh nghiệp); Triển khai chương trình thí điểm về hỗ trợ doanh nghiệp tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, thúc đẩy chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, và khuyến khích đầu tư ra nước ngoài; Phát triển lực lượng tiên phong gồm các doanh nghiệp lớn có thương hiệu quốc tế dẫn dắt, cùng các doanh nghiệp nhỏ và vừa sáng tạo, có tiềm năng vươn lên thành “kỳ lân khu vực”.

Theo các chuyên gia, Go Global không phải cuộc chơi của riêng doanh nghiệp lớn. Nhà nước tạo hệ sinh thái, còn doanh nghiệp phải "dấn thân". Đã đến lúc doanh nghiệp Việt Nam phải vượt ra khỏi vùng an toàn, “tự bơi ra biển lớn” thay vì chờ đợi sự hỗ trợ liên tục. Điều này bao gồm cả việc thay đổi tư duy, đầu tư vào công nghệ và đổi mới để cạnh tranh trên thị trường quốc tế.