Xung đột Nga - Ukraine khiến cổ phiếu của một số nhóm ngành tăng mạnh. Sự tăng giá đột ngột này có được là nhờ hưởng lợi trong nhất thời nhưng về dài hạn thì đầy rủi ro...
Khủng hoảng Nga-Ukraine đã khiến cho thị trường hàng hóa (commodity) trên thế giới tăng mạnh ở những mặt hàng được xuất khẩu nhiều từ 2 quốc gia này.
Khi giá hàng hóa tăng, chỉ có cổ phiếu của những doanh nghiệp khai thác, sản xuất là được hưởng lợi trực tiếp nhiều nhất. Nhưng khi giá của một số loại loại hàng hóa quan trọng như dầu mỏ duy trì ở mức cao một thời gian dài thì đó lại là một rủi ro lớn đối với nền kinh tế và thị trường chứng khoán.
Vì lẽ đó, nên nhìn nhận việc tăng giá mạnh của một số cổ phiếu lúc này như thế nào?
KHÔNG PHẢI LÚC NÀO CŨNG LÀ NHÂN - QUẢ VÀ TUYẾN TÍNH
Kể từ khi Nga bắt đầu tấn công Ukraine, chỉ số giá của nhóm ngành hỗ trợ khai khoáng và sản xuất hóa chất như nhảy dựng lên.
Đối với ngành hỗ trợ khai khoáng, chi phối toàn bộ là nhóm cổ phiếu dầu khí bắt đầu với chữ cái P với những cái tên như PVC, PVB, PVS. Chỉ trong vòng 1 tuần mà cổ phiếu PVC đã tăng gần 80%.
TS. Võ Đình Trí, Trường ĐH Kinh tế TP.HCM, IPAG Business School (Paris) và AVSE Global
Ngành sản xuất hóa chất tăng hoàn toàn do nhóm cổ phiếu bắt đầu bằng chữ cái D, với những cổ phiếu của các doanh nghiệp sản xuất phân bón như DPM, DCM, và DDV.
Mặc dù tăng ít hơn nhóm dầu khí nhưng mức tăng 30-40% trong vòng 1 tuần cũng là rất đáng kể.
Nhưng khủng hoảng Nga-Ukraine có đủ sức thuyết phục cho sự tăng giá mạnh này?
Khi giá dầu mỏ tăng mạnh, các công ty khai thác được hưởng lợi trực tiếp nhiều nhất và do đó cổ phiếu của các doanh nghiệp này tăng tương ứng cũng là chuyện bình thường. Nhưng đối với các doanh nghiệp hỗ trợ hay dịch vụ trong ngành thì một mức tăng tuyến tính là điều rất khó xảy ra.
Đơn giản là vì các hợp đồng cung cấp sản phẩm hay dịch vụ đã được ký từ trước cho nên không thể nói giá dầu tăng thì giá theo hợp đồng được điều chỉnh tăng ngay lập tức. Ngoài ra, giá dầu thô WTI từ khi xung đột xảy ra đến lúc cao nhất gần đây tăng khoảng 26%, và cổ phiếu của một tập đoàn khai thác dầu như Occidental Petroleum Corp (OXY) tăng khoảng 40% thì mức tăng cao hơn ở các doanh nghiệp hỗ trợ là một điều khiến cho chúng ta phải suy nghĩ.
Câu hỏi tương tự cũng được đặt ra với nhóm cổ phiếu phân bón. Chỉ số giá thị trường phân bón thế giới đạt đỉnh và đã giảm từ cuối năm 2021 cho đến đầu tháng 2/2022, với mức giảm ở chỉ số phân bón thị trường Bắc Mỹ là gần 40%. Khi bắt đầu tăng trở lại thì tốc độ tăng cũng vừa phải, và ngay khi xung đột Nga-Ukraine xảy ra thì chỉ số này cũng chỉ tăng có 10%.
Mặc dù nguồn cung phân bón của thế giới lúc này bị hạn chế từ phía Nga và Trung Quốc, và Việt Nam là một nước nhập khẩu ròng nhưng việc giá phân bón tăng không có nghĩa là giá cổ phiếu của các doanh nghiệp phân bón phải tăng mạnh hơn mức độ tăng giá của hàng hóa.
TĂNG ĐỘT NGỘT TRONG NGẮN HẠN VÀ RỦI RO TRONG DÀI HẠN
Giá của một số loại hàng hóa thường tăng đột ngột khi có các xung đột về địa chính trị xảy ra, như là dầu hỏa hay các nguyên liệu thô. Nhưng các xung đột này thường không kéo dài mà các bên sẽ sớm tìm ra được một giải pháp thỏa hiệp. Vì lẽ đó, mức giá của hàng hóa cũng sớm trở lại ở mốc trước khi khủng hoảng xảy ra.
Tuy nhiên, dầu hỏa là một loại hàng hóa đặc biệt mà nếu sau khi tăng đột ngột, mức giá tiếp tục duy trì trong nhiều tháng liền thì sẽ là một rủi ro lớn của các nền kinh tế cũng như thị trường chứng khoán. Bởi vì dầu hỏa là chi phí đầu vào của hầu hết các hoạt động kinh tế, giá dầu tăng sẽ kích hoạt lạm phát, và để kiềm chế lạm phát thì các chính sách sẽ khiến cho kinh tế chậm lại.
Đến lúc này, tình hình Nga-Ukraine vẫn chưa có dấu hiệu cải thiện nhưng rất nhiều người mong rằng các bên sẽ tìm được tiếng nói chung để thị trường hàng hóa có thể hạ nhiệt, đặc biệt là nhóm hàng năng lượng, lúa mì, và khoáng sản kim loại.
Với nhóm cổ phiếu phân bón và hỗ trợ khai khoáng, hiện nay 2 nhóm này vẫn đang có sức mạnh giá cao nhất, theo đánh giá của Wichart. Tuy nhiên, mức độ tăng giá những ngày vừa qua đã khiến cho những cổ phiếu này đặt chân vào vùng rủi ro: lợi nhuận đã vượt kỳ vọng của những nhà đầu tư cũ và khả năng cao thị trường hàng hóa sẽ vào giai đoạn hạ nhiệt.
Trong trường hợp căng thẳng tiếp tục kéo dài và giá thị trường hàng hóa tiếp tục trì ở mức cao, thì lạm phát ở nhiều nền kinh tế sẽ như thêm dầu vào lửa, khi đó nền kinh tế phải buộc chậm lại, và thị trường chứng khoán nói chung sẽ sụt giảm.
Lịch sử thị trường chứng khoán đã cho thấy khi giá dầu, giá thị trường hàng hóa tăng thì đó là nguy nhiều hơn cơ. Trong ngắn hạn thì những cú tăng đột ngột cũng thường đi kèm với những cú giảm đột ngột. Chính vì vậy với các nhà đầu tư không chuyên nghiệp, cần hết sức thận trọng với những cổ phiếu có biên độ dao động lớn lúc này, đừng để bị cuốn vào vòng xoáy tăng giá mà ẩn chứa rất nhiều rủi ro.
(*) Trường ĐH Kinh tế TP.HCM, IPAG Business School (Paris) và AVSE Global.
Giá xăng dầu lung lay mục tiêu kiểm soát lạm phát
16:48, 06/03/2022
Giá xăng dầu phi mã, bốn kiến nghị giảm tác động tiêu cực
18:37, 04/03/2022
Giá dầu đồng loạt vượt 110 USD, cổ phiếu dầu khí không “gánh” nổi thị trường
Báo cáo việc làm Mỹ đưa giá vàng chạm 3.600 USD/oz lần đầu tiên trong lịch sử
Giá vàng thế giới tăng mạnh trong phiên giao dịch ngày thứ Sáu (5/9), có lúc chạm mốc 3.600 USD/oz và đóng cửa ở mức cao nhất mọi thời đại...
Tháng 8, HOSE có thêm 3 doanh nghiệp gia nhập "câu lạc bộ" vốn hóa trên 10 tỷ USD
Trong tháng 8/2025, chỉ số VN-Index, VNAllshare và VN30 tiếp tục đà tăng điểm với mức tăng lần lượt là 11,96%, 14,76% và 15,49% so với tháng trước.
Chứng khoán Mỹ và giá dầu cùng sụt giảm sau báo cáo việc làm ảm đạm
Thị trường chứng khoán Mỹ giảm điểm trong phiên giao dịch ngày thứ Sáu (5/9), khi báo cáo việc làm yếu hơn dự báo củng cố khả năng Cục Dự trữ Liên bang (Fed) hạ lãi suất trong cuộc họp tháng 9, nhưng cũng làm dấy lên lo ngại về sự sụt tốc của nền kinh tế...
Blog chứng khoán: “Quá tam ba bận”, kịch cũ lặp lại?
Toàn bộ diễn biến giao dịch hôm nay dồn vào phiên chiều khi thị trường đang hưng phấn thì đột ngột bị “đánh úp”. Chỉ số và cổ phiếu đồng loạt cắm đầu rơi, hầu hết chốt giá thấp nhất phiên và VNI hình thành một nến đỏ dài tương tự ngày 22/8 vừa qua.
“Cú lừa” trên đỉnh 1700 điểm?
Sự hào hứng trước diễn biến VN-Index vượt mốc 1700 điểm trong buổi sáng bất ngờ bị “dội gáo nước lạnh”: Một đợt xả hàng cực mạnh xuất hiện nhanh chóng mặt, VN-Index từ khoảng 1h15 đến hết phiên sụt giảm tới 2,36%, cả trăm cổ phiếu đảo chiều giảm cực mạnh.
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: