Kinh tế sụt tốc, Nga hạ lãi suất lần thứ ba liên tiếp

Trong cuộc họp chính sách tiền tệ vào ngày thứ Sáu (12/9), CBR hạ lãi suất tham chiếu 1 điểm phần trăm về 17% từ 18% trước đó.

Cơ quan này có động thái hạ lãi suất đầu tiên kể từ năm 2022 vào đầu tháng 6 năm nay, tiếp đó có một đợt giảm nữa vào tháng 7. Tuy nhiên, mức giảm lãi suất 1 điểm phần trăm trong cuộc họp vừa rồi ít hơn dự báo giảm 2 điểm phần trăm mà các nhà phân tích đưa ra trước cuộc họp.

“Nền kinh tế tiếp tục tiến trình trở lại với một hướng tăng trưởng cân bằng hơn. Tăng trưởng tín dụng đã được đẩy nhanh trong những tháng gần đây. Kỳ vọng lạm phát còn cao. Các chỉ số cốt lõi về sự gia tăng của giá cả chưa có nhiều thay đổi”, tuyên bố của CBR sau cuộc họp có đoạn viết.

Đánh giá này cho thấy các nhà hoạch định chính sách tiền tệ ở Moscow vẫn còn lo ngại về kỳ vọng lạm phát ở mức cao, và có phần lo lắng hơn trước về việc lạm phát không giảm nhiều dù chính sách tài khóa năm nay đã thắt lại - theo nhận định của nhà kinh tế học Nicholas Farr thuộc công ty nghiên cứu Capital Economics. Ông Farr cho rằng những mối lo này là căn cứ để CBR chỉ giảm lãi suất 1 điểm phần trăm trong lần họp này, sau khi giảm 2 điểm phần trăm trong cuộc họp tháng 7.

“Dù vậy, chúng tôi cho rằng với sự suy yếu của nền kinh tế và tốc độ lạm phát giảm xuống, CBR sẽ tiếp tục giảm lãi suất một cách khá quyết liệt”, nhà kinh tế này nhận định trong một báo cáo được tờ báo Wall Street Journal trích dẫn.

Các động thái nới lỏng gần đây của CBR diễn ra khi nền kinh tế Nga chững lại trong bối cảnh điện Kremlin tiếp tục cuộc chiến tranh với Ukraine. Kinh tế Nga đã giảm trong quý 1 năm nay, đánh dấu quý giảm đầu tiên kể từ khi chiến tranh nổ ra. Số liệu công bố hồi trung tuần tháng 8 cho thấy tổng sản phẩm trong nước (GDP) của Nga đã trở lại trạng thái tăng, đạt mức tăng trưởng 1,1% trong quý 2, một mức tăng khiêm tốn.

Lĩnh vực sản xuất của Nga tiếp tục suy yếu, với kết quả khảo sát nhà quản trị mua hàng (PMI) tháng 8 cho thấy tháng thứ ba liên tiếp hoạt động sản xuất suy giảm. “Các nhà máy cho biết khách hàng gặp khó khăn tài chính nên doanh số của họ ảm đạm”, S&P Global - tổ chức thực hiện cuộc khảo sát - cho biết.

Trong dự báo đưa ra hồi tháng 7, CBR dự báo nền kinh tế Nga tăng trưởng khoảng 1-2% trong năm nay, sau khi tăng 4,3% trong năm ngoái, đồng thời cho rằng nền kinh tế sẽ giảm tốc sâu hơn trong năm 2026. Bộ Kinh tế Nga hiện đang dự báo nền kinh tế nước này tăng 2,5% trong năm nay.

Vào cuối tháng 7, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã nâng triển vọng tăng trưởng kinh tế của các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển trong năm nay từ 3,7% lên 4,1%, trên cơ sở hoạt động xuất khẩu được đẩy mạnh trước khi thuế quan mới của Mỹ có hiệu lực và quan điểm lạc quan hơn về Trung Quốc, nhưng Nga là một trong số ít ngoại lệ. Theo IMF, nền kinh tế Nga có thể sẽ chỉ tăng trưởng 0,9% trong năm nay, so với dự báo trước đó là 1,5%.

Sự giảm tốc của kinh tế Nga chủ yếu do chính sách thắt chặt của CBR, vì cơ quan này đã nâng dần lãi suất chủ chốt lên mức đỉnh 21% vào cuối năm ngoái từ mức 7,5% vào giữa năm 2023. Nguyên nhân của sự thắt chặt mạnh tay này là chi tiêu quân sự ở mức cao khiến kinh tế Nga tăng trưởng nóng và lạm phát ở nước này tăng vọt. Về bản chất, CBR đã kiềm chế nhu cầu trong phần còn lại của nền kinh tế để bù trừ cho sự gia tăng của nhu cầu liên quan tới chiến tranh.

Một thách thức khác đối với kinh tế Nga ở thời điểm hiện nay là giá dầu giảm. Từ đầu năm đến nay, giá dầu đã giảm khoảng 15% do các đợt tăng sản lượng của OPEC+, liên minh giữa Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu lửa (OPEC) và một số thành viên ngoài khối gồm Nga, và triển vọng ảm đạm của kinh tế toàn cầu trong chiến tranh thương mại. Việc OPEC+ tăng sản lượng là nhằm mục đích giữ thị phần.

Đang chịu các biện pháp trừng phạt của phương Tây nhưng Nga vẫn bán được dầu - mặt hàng xuất khẩu chủ lực của nước này - cho hai khách lớn là Trung Quốc và Ấn Độ. Dù vậy, Mỹ và châu Âu đang cân nhắc đánh thuế quan mạnh tay đối với Trung Quốc và Ấn Độ vì mua dầu Nga, nhằm gây sức ép buộc Moscow chấm dứt chiến tranh với Ukraine. Hôm thứ Sáu vừa rồi, Anh công bố biện pháp trừng phạt mới đối với Nga, nhằm vào đội tàu chở dầu và các nhà cung ứng linh kiện dùng cho quân sự.

Lần họp này, CBR nhắc lại quan điểm trước đó rằng rủi ro giảm tốc của nền kinh tế toàn cầu và giá dầu giảm trong trường hợp xung đột thương mại còn leo thang sẽ làm suy yếu đồng rúp Nga và giữ lạm phát ở nước này trên mục tiêu lâu hơn.

CBR cũng cho biết sẽ giữ lãi suất “thắt chặt ở mức độ cần thiết” để đạt mục tiêu lạm phát 4% vào năm 2026, nhưng bỏ đi một nội dung đã đưa ra trong lần họp trước là sẽ giữ lãi suất ở trạng thái thắt chặt “trong thời gian dài”. Trong kỳ 1 năm tính đến ngày 8/9, tốc độ lạm phát ở Nga là 8,2%, giảm từ mức 8,8% vào tháng 7, theo CBR.