"Điều này làm dấy lên mối lo ngại về thiếu hụt đầu vào cho hoạt động sản xuất con chip hiện đại và thiết bị phần cứng quang học dùng cho quân sự ở phương Tây", nguồn tin từ Financial Times cho hay.

Theo tờ báo này, giá germanium và gallium, hai khoáng chất được dùng trong sản xuất linh kiện bán dẫn cũng như thiết bị quân sự và liên lạc, ở châu Âu đã tăng gấp khoảng 2 lần trong vòng 1 năm trở lại đây. Nguyên nhân nằm ở việc Bắc Kinh hạn chế xuất khẩu các nguyên tố này.

Năm ngoái, Trung Quốc đã hạn chế xuất khẩu hai vật liệu nói trên với tuyên bố nhằm mục đích bảo vệ an ninh và lợi ích quốc gia. Đây là động thái đáp trả việc Mỹ và các nước đồng minh của Mỹ áp lệnh kiểm soát xuất khẩu đối với việc bán các loại chip tiên tiến và thiết bị sản xuất chip cho Trung Quốc.

Tác động của việc Trung Quốc áp hạn chế, tiếp đến là lệnh kiểm soát xuất khẩu, đối với germanium và gallium một lần nữa cho thấy rõ vai trò thống trị của nước này về nguồn cung của hàng chục tài nguyên quan trọng.

Trung Quốc chiếm 98% nguồn cung gallium và 60% nguồn cung germanium của thế giới - theo dữ liệu từ cơ quan khảo sát địa chất Mỹ USGS. “Tình hình liên quan tới Trung Quốc có ý nghĩa rất quan trọng. Chúng tôi phụ thuộc nhiều vào họ”, nguồn tin làm việc tại một công ty có lượng tiêu thụ lớn nguyên vật liệu bán dẫn phát biểu.

Giới phân tích nói rằng việc Trung Quốc kiểm soát xuất khẩu hai nguyên tố trên cho thấy nước này sẵn sàng nhằm vào lợi ích kinh tế phương Tây để trả đũa các biện pháp kiểm soát mà phương Tây đặt ra đối với khả năng tiếp cận của Trung Quốc với các loại chip hiện đại và công nghệ tiên tiến khác.

Theo nguồn tin nói trên, một số lô lớn chất gallium từ Trung Quốc vẫn được vận chuyển, nhưng tổng lượng xuất khẩu đã giảm khoảng một nửa kể từ khi biện pháp kiểm soát được thực thi. “Nếu Trung Quốc tiếp tục giảm xuất khẩu gallium như trong nửa đầu năm nay, chúng tôi sẽ hết dự trữ và rơi vào tình trạng thiếu nguyên liệu”, nguồn tin nói.

Ông Jan Giese, người phụ trách bộ phận kim loại phụ tại công ty giao dịch Tradium có trụ sở ở Frankfurt, Đức, nói rằng lượng gallium và germanium mà công ty của ông mua được thông quan chương trình cấp phép xuất khẩu mới của Trung Quốc chỉ bằng “một phần nhỏ so với lượng chúng tôi mua được trước đây”.

“Các biện pháp kiểm soát xuất khẩu này gây sức ép gia tăng đối với mọi thứ bên ngoài Trung Quốc và cả mức độ phức tạp đối với các thị trường vốn dĩ đã khó đoán định”, ông Giese phát biểu.

Gallium và germanium rất cần thiết để sản xuất bộ vi xử lý tiên tiến, các sản phẩm sợi quang và kính nhìn đêm. Do vậy, việc Bắc Kinh tiếp tục hạn chế xuất khẩu có thể làm gián đoạn hoạt động sản xuất những sản phẩm đó.

Tháng này, Bắc Kinh cũng công bố hạn chế xuất khẩu đối với antimon, một loại khoáng chất được sử dụng trong đạn xuyên giáp, kính nhìn đêm và quang học chính xác. Biện pháp này diễn ra sau khi Trung Quốc áp đặt các biện pháp kiểm soát đối với việc xuất khẩu graphite và các công nghệ được sử dụng trong khai thác và phân tách đất hiếm.

Theo nhà cung cấp dữ liệu Argus, giá germanium đã tăng 52% kể từ đầu tháng 6, lên 2.280 USD/kg tại Trung Quốc.

Ông Terence Bell, Giám đốc công ty Strategic Metal Investments có trụ sở tại Vancouver, một nhà công ty giao dịch kim loại phụ, cho biết: “Người Trung Quốc thậm chí còn không chào bán germanium ở nước ngoài nữa”.

Các nhà giao dịch cho biết theo quy định kiểm soát xuất khẩu của Trung Quốc đối với gallium và germanium, mỗi lô hàng đều cần được phê duyệt, mất từ ​​30 đến 80 ngày để làm thủ tục và khiến các hợp đồng cung cấp dài hạn không thể khả thi do thiếu tính chắc chắn. Đơn xin cấp phép phải xác định rõ người mua và mục đích sử dụng của lô hàng.

Ông Cory Combs, phó giám đốc công ty tư vấn Trivium China có trụ sở tại Bắc Kinh, cho biết động lực chính của Trung Quốc là “gửi tín hiệu” rằng họ có thể trả đũa việc Mỹ và các đồng minh gây áp lực đối với các công ty và ngành công nghiệp quan trọng của Trung Quốc. “Cuối cùng, lý do lớn nhất của các biện pháp kiểm soát là nếu họ muốn chặn xuất khẩu đến một nơi nhất định, họ có thể từ chối cấp giấy phép”, ông nói.

Các nhà giao dịch còn cho rằng việc Trung Quốc tích trữ là nguyên nhân khác khiến giá germanium tăng vọt. Đây là nguyên tố được sử dụng để sản xuất chip tiên tiến, cáp quang, tấm pin mặt trời và máy ảnh chụp ảnh nhiệt quân sự. Ông Giese cho biết việc tích trữ germanium là hoạt động đầu cơ của thị trường, nhưng “điều gần như chắc chắn.. là tổng khối lượng tích trữ chiếm một phần đáng kể trong sản lượng germanium hàng năm của Trung Quốc”.

Ông Combs tại Trivium nhận định Bắc Kinh coi việc kiểm soát xuất khẩu là một cách để đảm bảo nguồn cung nguyên liệu được sử dụng trong công nghệ năng lượng sạch - trọng tâm trong quá trình phát triển công nghiệp của nước này.

Nguồn tin tại công ty sử dụng nhiều vật liệu bán dẫn cho rằng Trung Quốc đang sử dụng các hạn chế để hỗ trợ nỗ lực bắt kịp Mỹ và các nước đi đầu khác về công nghệ bán dẫn. “Giả sử tình hình toàn cầu và mối quan hệ Mỹ-Trung vẫn như hiện nay, tôi không thấy có động lực nào để Trung Quốc nới lỏng kiểm soát xuất khẩu”, người này nói.