Ông Marco, giám đốc bán hàng của một nhà sản xuất thiết bị chip Đức tại châu Á, đã trải qua cú sốc như vậy khi nhận được mức giá tấm wafer SiC mà các nhà cung cấp Trung Quốc đưa ra.

“Mới chỉ hai năm trước, một tấm wafer SiC 6 inch từ nhà sản xuất hàng đầu thế giới Wolfspeed có giá 1.500 USD. Nhưng giờ đây, các công ty Trung Quốc đang bán sản phẩm tương tự với giá chỉ 500 USD hoặc thấp hơn”, ông Marco chia sẻ với tờ báo Nikkei Asia. “Thật khó tưởng tượng điều này có thể xảy ra”.

TỐC ĐỘ PHÁT TRIỂN CHÓNG MẶT

Wafer SiC là một vật liệu đầu vào quan trọng để sản xuất chất bán dẫn điện áp cao sử dụng lĩnh vực hàng không vũ trụ, xe điện, turbine và cơ sở hạ tầng trung tâm dữ liệu.

Ngoài vấn đề giá cả, ông Marco cũng ngạc nhiên về tốc độ phát triển và giành thị phần nhanh chóng của các nhà cung cấp Trung Quốc.

Tốc độ phát triển chóng mặt đó là kết quả từ nỗ lực mạnh mẽ của Bắc Kinh trong thúc đẩy xây dựng chuỗi cung ứng ở những lĩnh vực bị Mỹ siết xuất khẩu, cụ thể là chất bán dẫn phức hợp như SiC và các con chip đời cũ quan trọng.

Theo khảo sát với giám đốc điều hành của nhiều doanh nghiệp trong ngành, công ty Guangzhou Summit Crystal Semiconductor của Trung Quốc hiện bán tấm wafer SiC 6 inch với giá dưới 500 USD. Trong khi đó, TankeBlue, nhà cung cấp chính của công ty Infineon Technologies, bán sản phẩm này với giá khoảng 800 USD. Đây chỉ là 2 trong số hàng chục doanh nghiệp Trung Quốc dù ít tiếng tăm nhưng đang cạnh tranh gay gắt ở phân khúc này.

Cho tới năm 2022, công ty Mỹ Wolfspeed vẫn dẫn đầu thị trường wafer SiC. Nhưng chỉ trong 3 năm, các doanh nghiệp Trung Quốc bắt đầu cạnh tranh gay gắt và giành được chỗ đứng. Trong tháng này, giá cổ phiếu Wolfspeed chỉ giao dịch ở dưới mức 6 USD, giảm 96% so với mức đỉnh thiết lập vào năm 2021 - thời điểm thế giới rơi khan hiếm chip chưa từng thấy.

Ông Gregg Lowe, người điều hành Wolfspeed trong 7 năm, đã nghỉ việc vào cuối năm ngoái giữa lúc tình hình tài chính của công ty ngày càng xấu đi. Các nhà sản xuất wafer SiC khác như Rohm của Nhật Bản cũng báo lỗ ròng các quý liên tiếp từ giữa năm 2024.

CUỘC CHIẾN GIÁ KHỐC LIỆT

Wafer SiC là một ví dụ điển hình về việc hỗ trợ và trợ cấp từ chính phủ đã giúp doanh nghiệp Trung Quốc nhanh chóng giành thị phần và thách thức vị trí của các công ty đầu ngành. Do hầu hết các thiết bị sản xuất mặt hàng này nằm ngoài phạm vi cấm xuất khẩu của Mỹ, Trung Quốc đã đạt được những bước tiến nhanh chóng nhờ ít nhất 688 tỷ nhân dân tệ (95 tỷ USD) cam kết hỗ trợ của chính phủ với ngành chip kể từ năm 2014.

"Đây là cuộc chiến giá khốc liệt với wafer SiC. Trung Quốc không chỉ sản xuất thừa SiC mà còn xây dựng một hệ sinh thái thiết bị và vật liệu hoàn chỉnh trong nước”, giám đốc điều hành của một nhà sản xuất thiết bị chip Đài Loan cho biết. "Họ không cần đến những công ty như Applied Materials để chế tạo con chip phức hợp”.

Với ngành chip, một mối lo ngại lớn nữa là tốc độ tăng công suất chip trưởng thành - thường là chip 28 namomet hoặc công nghệ cũ hơn - quá nhanh của Trung Quốc. Đây là con chip được dùng trong hầu hết mặt hàng điện tử, từ điện thoại, đồ gia dụng cho tới ô tô và thiết bị quốc phòng.

Theo ước tính của công ty IDC, công suất chip trưởng thành của Trung Quốc đáp ứng khoảng 28% thị nhu cầu của thị trường toàn cầu trong năm nay và con số này có thể tăng lên 39% vào năm 2027.

“Ngành chip phải chuẩn bị tinh thần cho ‘cú sốc Trung Quốc’ tương tự như những gì xảy ra với ngành sản xuất tấm năng lượng mặt trời”, ông Charles Shi, nhà phân tích chip tại công ty quản lý tài sản Needham, nhận xét. “Chúng ta đã chứng kiến những dấu hiệu ban đầu của cú sốc ấy. Khi Trung Quốc dần dần chiếm lĩnh thị trường trong những năm tới, cú sốc này sẽ trở nên rõ ràng hơn và đẩy các nhà hoạch định chính sách tại Mỹ, châu Âu và Nhật vào tình thế khẩn cấp. Đây là nơi dẫn đầu thị trường ô tô và chip công nghiệp - hai lĩnh vực phụ thuộc vào con chip trường thành”.

Ông Galen Zeng, nhà phân tích chất bán dẫn của IDC, cảnh báo về tình trạng dư thừa nguồn cung trên thị trường con chip trưởng thành.

“Đã xảy ra tình trạng thừa cung đối với một số con chip trưởng thành. Trong khi đó, nền kinh tế Trung Quốc vẫn chưa phục hồi hoàn toàn. Việc tăng công suất của Trung Quốc chỉ chậm lại một chút thôi. Chúng tôi dự báo các doanh nghiệp nước này sẽ phát triển nhanh hơn so với các đối thủ toàn cầu trong những năm tới nhờ sự hỗ trợ mạnh mẽ ở trong nước”, ông Zeng nhận định với Nikkei Asia.

Semiconductor Manufacturing International Corp. (SMIC) được xem là một biểu tượng cho sức cạnh tranh ngày càng lớn của Trung Quốc trong lĩnh vực chip trưởng thành. Theo Zhao Haijun, CEO của SMIC, doanh thu của công ty này lập kỷ lục 8 tỷ USD trong năm 2024 nhờ sự dịch chuyển nhanh chóng sang sản xuất nội địa. Con số này cao gấp đôi so với năm 2018, thời điểm trước khi cuộc chiến công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc nổ ra.

SMIC hiện là nhà sản xuất chip theo hợp đồng lớn thứ ba thế giới về doanh thu, chỉ sau Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC) của Đài Loan và Samsung Electronics của Hàn Quốc. Giá trị vốn hóa thị trường của công ty này cũng đã vượt qua một số đối thủ châu Âu, Mỹ và Đài Loan. Trong 2 năm qua, đầu tư vốn của công ty này đã tăng lên hơn 7 tỷ USD mỗi năm, so với chỉ khoảng 1,8 tỷ USD năm 2018. Công ty này gần đây đã xây thêm một số nhà máy tại Thượng Hải, Bắc Kinh và Thẩm Quyến.

"Đối với một số loại chip trưởng dành dùng cho cảm biến, bộ vi điều khiển và chip điều khiển màn hình, SMIC của Trung Quốc rất cạnh tranh về giá và dịch vụ”, giám đốc của một công ty phát triển chip là khách hàng của cả TSMC và SMIC nhận xét. "TSMC có đội ngũ hàng đầu hỗ trợ khách hàng mua chip tiên tiến, còn SMIC sở hữu đội ngũ giỏi nhất hỗ trợ sản phẩm con chip trưởng thành của mình”.

Tuy vậy, cạnh tranh nội địa trong ngành chip Trung Quốc cũng đang diễn ra khốc liệt.

“Cạnh tranh trên thị trường Trung Quốc hiện rất lớn. Có quá nhiều công ty với tốc độ mở rộng công suất quá nhanh. Và kết quả là, chúng ta có thể mua được wafer SiC dễ dàng ở bất kỳ đâu”, bà Doris Hsu, chủ tịch của GlobalWafers - nhà cung cấp vật liệu chip máy tính lớn thứ ba thế giới, cho biết. “Trong bối cảnh cung tăng, cầu yếu, giá giảm, sau cùng thì tất cả đều khó kiếm lời".