Từ nước mắm truyền thống đến hồ tiêu, cà phê rang xay, sản phẩm Việt không chỉ gây bất ngờ về chất lượng mà còn thu hút sự quan tâm của các nhà nhập khẩu từ nhiều thị trường quốc tế như Malaysia, Pakistan, Nhật Bản, Hàn Quốc đến Mỹ.

HƯƠNG VỊ “AUTHENTIC”: NỀN TẢNG CẠNH TRANH BỀN VỮNG

Tại chuỗi sự kiện “Kết nối chuỗi cung ứng hàng hóa quốc tế - Viet Nam International Sourcing” VIS 2025 do Bộ Công Thương tổ chức, một mẫu số chung rõ nét đang hiện lên trong câu chuyện của các doanh nghiệp thực phẩm - gia vị Việt Nam, đó chinh phục thị trường bằng chất lượng thật (authentic). Ở "lớp hương vị", sản phẩm Việt được ghi nhận bởi chất authentic - đậm đà, khác biệt. Ở "lớp vận hành", doanh nghiệp chủ động chuẩn hóa quy trình, chứng chỉ và kiểm soát, coi đó là điều kiện tiên quyết để vượt qua rào cản kỹ thuật ở các thị trường nhập khẩu khó tính.

Bà Janet Phan, CEO Global FMCG Sourcing LTD, cho biết so với Thái Lan, lợi thế của Việt Nam nằm ở hương vị sản phẩm "authentic" đậm đà và khác biệt hơn". Tuy nhiên, để "khác biệt" trở thành năng lực cạnh tranh bền, doanh nghiệp phải đi tiếp nửa chặng đường còn lại: chứng minh khả năng kiểm soát chất lượng lô sau như lô đầu, đáp ứng chuẩn mực kỹ thuật và hồ sơ pháp lý của từng thị trường.

Công ty Chè - Cà phê Lâm Trấn Âu cho thấy cách tiếp cận điển hình của đa số doanh nghiệp xuất khẩu ngành hàng nông sản, thực phẩm gia vị Việt Nam. Thương hiệu thành lập năm 1984 tại Long Xuyên, An Giang, hơn 40 năm chủ yếu phục vụ thị trường địa phương. Hai năm gần đây, doanh nghiệp chuyển hướng phủ thị trường toàn quốc và mở rộng xuất khẩu.

Đại diện công ty chia sẻ: "Trong khoảng hai năm qua, công ty đã chuẩn bị nhiều chứng nhận quốc tế quan trọng như ISO, HACCP, FDA (Mỹ), GACC (Trung Quốc). Về chất lượng, chúng tôi tự tin vào sản phẩm trà và cà phê của mình - vốn là thế mạnh của Việt Nam."

Singapore là trọng điểm trước mắt; song song, công ty hiện diện trên Alibaba để kết nối quốc tế, và qua các kỳ hội chợ đã có đơn hàng tiểu ngạch sang Philippines, Trung Quốc, Campuchia, Thái Lan; mẫu sản phẩm cũng đã được gửi sang Mỹ và Canada. Chiến lược sản phẩm của công ty được thiết kế theo gu tiêu dùng từng nơi.

Để giữ ổn định chất lượng, Lâm Trấn Âu chọn Cầu Đất (Lâm Đồng) cho nguyên liệu cà phê; Bảo Lộc và Thái Nguyên cho nguyên liệu chè - phù hợp với quy trình rang-xay, giúp đảm bảo tính nhất quán. Đại diện công ty cho biết ở các thị trường khó tính, sản phẩm sẽ bị kiểm tra rất khắt khe về dư lượng hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật... Do đó, ngoài cam kết với đối tác, công ty cũng áp dụng quy trình ISO-HACCP để kiểm soát chất lượng từ khâu sản xuất.

Một lát cắt khác đến từ ông Trần Văn Phú, Chủ tịch sáng lập đoàn B'lao Scavi - Corèle - đơn vị có dải khách hàng trải rộng Trung Quốc, Hồng Kông, Mauritius, Thái Lan, Indonesia, Campuchia. Với khoảng 200 nguồn sản phẩm cung ứng sang Nhật Bản, quy mô danh mục đạt 2.000-3.000 mặt hàng; đến nay, danh mục vượt 3.000 mặt hàng phát triển tại Việt Nam.

Nhìn lại chặng đường chinh phục các thị trường xuất khẩu khó tính, ông Phú chia sẻ: "Sau 10 năm, chúng tôi đã vượt qua nhiều thử thách để chinh phục thị trường Nhật Bản, và bây giờ mục tiêu là mở rộng tất cả những dòng sản phẩm này ra toàn cầu. Thông điệp của chúng tôi nhất quán: khi sản phẩm vượt qua chuẩn Nhật, cánh cửa sang các thị trường khác mở rộng hơn - nhưng vẫn đòi hỏi duy trì độ tin cậy qua từng lô hàng."

Ở nhóm thực phẩm chế biến, ông Đặng Vân Lâm - Giám đốc R&D, LC Foods cho biết mô hình 3F (Feed - Farm - Food) nhằm tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh cho nội địa và xuất khẩu, dựa trên các nguyên liệu chủ lực của Việt Nam như cá tra, cá basa, gạo. Từ nền tảng này, LC Foods phát triển hạng mục sản phẩm đa dạng theo hai trục: Ready meal to eat (thực phẩm chế biến sẵn) và Ready meal to cook (thực phẩm đã chuẩn bị sẵn).

"Danh mục khá đa dạng: thịt, cá, rau củ quả, và các sản phẩm đặc trưng từ gạo như phở, cháo, đồ ăn liền. Ví dụ, từ cá, chúng tôi làm xúc xích cá bento vừa tiện lợi, vừa tốt cho sức khỏe," ông Lâm chia sẻ.

Về thị trường, công ty đang phục vụ nội địa, đồng thời đã xuất khẩu sang Singapore và Hàn Quốc; đầu năm tới dự kiến mở rộng sang Mỹ, Úc với nhiều sản phẩm hơn. Do khẩu vị khác biệt, LC Foods điều chỉnh công thức theo từng thị trường, đáp ứng đúng thị hiếu.

Ở bình diện chính sách thương mại, ông Lâm cho rằng thuế chống bán phá giá của Mỹ như một cơ hội: "Mức thuế áp cho hàng Việt Nam chỉ vào khoảng 20%, thấp hơn đáng kể so với nhiều thị trường khác bị áp mức cao hơn. Nhờ đó, sản phẩm Việt vẫn duy trì sức cạnh tranh và thậm chí trở nên hấp dẫn hơn".

NHÀ NHẬP KHẨU BẤT NGỜ VỚI CHẤT LƯỢNG VƯỢT KỲ VỌNG

Tín hiệu thị trường theo ghi nhận của phóng viên VnEconomy tại VIS 2025, cho thấy nhóm hàng gia vị - thực phẩm Việt Nam đang bước sang giai đoạn cạnh tranh bằng chất lượng thực, nhận được đánh giá tích cực từ các nhà mua quốc tế.

Từ Malaysia, bà Lisa Lee - Trưởng bộ phận Bán hàng & Tiếp thị của LS SND, cho biết doanh nghiệp này rất quan tâm tới nước mắm truyền thống của Việt Nam. "Thái Lan nổi tiếng về nước mắm, nhưng khi so sánh, nước mắm Việt Nam cho thấy chất lượng rất cao, thậm chí vượt trội. Đó là lý do chúng tôi quyết định dùng sản phẩm Việt Nam", bà Lee chia sẻ.

Ghi nhận xu hướng tiêu dùng đang mở, bà Lee cho biết trước đây người Malaysia mặc định hàng châu Âu, Mỹ, Nhật là tốt; nay chất lượng Việt Nam gây bất ngờ, dù giá còn cao. Hiện tại, cà phê là nhóm được quan tâm nhất do Việt Nam đa dạng dòng sản phẩm. Đối với sản phẩm nước mắm truyền thống của Việt Nam, nếu định vị và tiếp thị tốt thì hoàn toàn có thể thuyết phục khách hàng và đi vào nhiều kênh phân phối tại Malaysia.

Là một doanh nghiệp nhập khẩu Pakistan gắn bó hơn 10 năm với gia vị Việt Nam, ông Muhammad Haris Agar – Giám đốc Agar International – khẳng định: "Việt Nam đang giữ vai trò nguồn cung chủ lực với hạt tiêu đen. Chúng tôi là nhà nhập khẩu, phân phối lớn tại Pakistan; phần lớn hạt tiêu đen của công ty chúng tôi nói riêng và thị trường Pakistan nói chung đến từ Việt Nam.”

Ông Muhammad Haris Agar cho hay mỗi tuần doanh nghiệp này đều nhập hàng; bình quân 40–50 container/năm (biến động theo nhu cầu). Tại VIS 2025, ông tìm đối tác hạt điều và cà phê để mở rộng danh mục: “Chúng tôi đã xác định rõ thị trường mục tiêu và sẵn sàng mở rộng sang hạt điều, cà phê. Nhu cầu với hạt tiêu đen Việt Nam là rất tốt, tiêu thụ mạnh và ổn định tại thị trường Pakistan.”

Với kinh nghiệm của hệ thống phân phối, bà Nguyễn Thị Bích Vân – Giám đốc Truyền thông Central Retail Việt Nam nhìn nhận: “Nông nghiệp, gia vị là thế mạnh lớn trong xuất khẩu; nhu cầu đưa nông sản Việt ra khu vực rất rõ”. Sau các biến động thuế quan, nhiều doanh nghiệp điều chỉnh trọng tâm sang Đông Nam Á – khu vực đông dân, sức mua tăng ngang bằng với châu Âu và Mỹ.

“Dù xu hướng tiêu dùng biến động nhưng thị trường xuất khẩu cà phê Việt đang “lên hương”. Là nhà bán lẻ, tôi tin triển vọng nông sản Việt rất lớn. Central Retail hiện đưa hơn 90% nông sản Việt vào hệ thống để quảng bá và xuất khẩu tại châu Âu và ngay trong nước”, bà Vân nói.

Từ thị trường Mỹ, một doanh nghiệp tham dự VIS 2025 đến từ Houston cho biết "bất ngờ" với tiêu chuẩn hàng Việt: "Sản phẩm Việt Nam hiện đã có chất lượng rất tốt, đáp ứng yêu cầu của thị trường Mỹ. Một số diễn biến thuế quan gần đây thậm chí mở ra cơ hội đưa hàng Việt vào Mỹ."

Theo doanh nghiệp này, nhà cung cấp Việt tỏ ra sẵn sàng đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe; đơn vị đã mang mẫu về Mỹ để so sánh, kiểm nghiệm và đánh giá "vượt mong đợi" ở cả chất lượng lẫn mẫu mã.

Qua chia sẻ của các doanh nghiệp, có thể thấy hai trụ cột chất lượng ngành hàng đang được doanh nghiệp Việt chú trọng và đảm bảo: “Bản sắc hương vị” - giúp sản phẩm được nhớ và được chọn; và “Chuẩn mực quốc tế” - bộ chứng chỉ, quy trình, kiểm soát bảo đảm đơn hàng lặp lại và mở rộng kênh.

Từ nhận định "authentic" của đối tác mua, phân phối đến bộ tiêu chí ISO, HACCP, FDA, GACC hay mô hình 3F, điểm chung của doanh nghiệp ngành hàng Việt đều hướng tới một mục tiêu: khả năng đảm bảo chất lượng trong điều kiện vận hành thực tế.

Khi bản sắc được nâng đỡ bởi kỷ luật, và khi hồ sơ tuân thủ đi cùng điều chỉnh khẩu vị theo từng thị trường, "con đường" xuất khẩu của ngành gia vị - thực phẩm Việt không chỉ rộng hơn mà còn bền vững hơn. Đó là nền tảng để doanh nghiệp Việt tự tin bước vào bối cảnh thương mại mới, nơi chất lượng và tuân thủ đang trở thành "hộ chiếu" quan trọng nhất.

Bức tranh chung nổi lên là: chất lượng vượt kỳ vọng đang trở thành "hộ chiếu" mới của gia vị - thực phẩm Việt. Sản phẩm được khen ở hương vị và độ hoàn thiện, nhà nhập khẩu chủ động tìm kiếm mở rộng danh mục, hệ thống bán lẻ đặt niềm tin và mở kênh.

Phần việc tiếp theo cho doanh nghiệp Việt là giữ chuẩn - giữ nhịp - giữ uy tín trong vận hành: tiêu chuẩn hóa, đáp ứng nhanh yêu cầu thị trường, giải quyết dứt điểm các điểm nghẽn phối hợp, và định vị sản phẩm bài bản theo từng kênh. Khi các mảnh ghép này "ăn khớp", "hương vị Việt Nam" không chỉ được nhận biết, mà còn được tin dùng trên những kệ hàng cạnh tranh nhất.