Hoa dẻ thơm hay hoa giẻ thơm, giổi tanh là loài thực vật có hoa thuộc họ na. Đây là một cây gỗ nhỏ hoặc cây bụi lan rộng có thể cao tới 4m trong môi trường tự nhiên thuận lợi, nếu không nó hiếm khi phát triển cao hơn 150cm. Thân và cành dẻ mảnh.

Vài năm gần đây, thú chơi cây dẻ trở thành trào lưu, nhiều người săn tìm về trồng tại các khu vườn trong thành phố. Những diễn đàn tập hợp những người yêu hoa dẻ trên mạng tấp nập bán mua. Từ nhu cầu đó, một nghề mới ra đời. Nghề đi rừng khai thác loài hoa dẻ.

Hoa dẻ thơm, đa số màu vàng lục nhạt, mọc đơn độc ở kẽ lá hay đối diện với lá. Cánh hoa thường đồng đều nhau về kích thước và hình dạng. Cánh mỏng, rủ ngược xuống. Hoa dẻ có hai hình dạng chính là cánh bầu và hình lồng đèn. Hoa nở rộ mỗi khi mùa hè đến.

Anh Dương, một người chuyên thiết kế, thi công sân vườn tiểu cảnh cho các nhà phố, biệt thự, công sở tại thành phố Thanh Hóa cho biết: “Hiện nay, mỗi khi thiết kế sân vườn anh đều tư vấn cho các chủ nhà trồng hoa dẻ. Đây là loài hoa có hương thơm đặc biệt, dễ chăm sóc nên được lựa chọn trồng trong các tiểu cảnh sân vườn, nhà phố.  Sau trào lưu lan đột biến, hoa mộc hương, tùng Nhật… hiện nay hoa dẻ, đặc biệt là hoa dẻ đỏ đang đặc biệt được săn tìm. Vì thế, giá hoa dẻ đỏ đang trở nên đắt đỏ."

Theo chỉ dẫn của một người kinh doanh hoa ở trên mạng, chúng tôi tìm về thôn Tân Sơn, xã Tân Khang, huyện Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa, nơi được được mệnh danh là thủ phủ hoa dẻ đỏ.

Anh Thiện, người thôn Tân Sơn là người đầu tiên đi rừng khai thác loài hoa này chia sẻ: "Cách đây 7 năm, anh và một số thành viên trong gia đình lên dãy núi Bà Triệu đào hoa dẻ về trồng ở vườn nhà, ban đầu để chơi vì yêu loài hoa này. Sau đó, tình cờ em dâu tôi đăng những bức hình về loài hoa lên các trang mạng xã hội. Không ngờ loài hoa hoang dã này nhận được rất nhiều sự quan tâm của cộng đồng. Nhiều người hỏi mua hoa dẻ về trồng trong vườn nhà. Rồi cứ thế, những người buôn cây cảnh khắp nơi trên cả nước tìm đến nhà, mua hàng ô tô hoa dẻ, chủ yếu là dạng phôi".

Ban đầu gia đình anh Thiện không biết giá trị của loài hoa này. Giá cả do những người kinh doanh cây cảnh chuyên nghiệp đặt ra. Cũng chính những người chơi bonsai tư vấn cho gia đình anh, để mang lại hiệu quả kinh tế cao nên tập trung khai thác loài hoa dẻ đỏ.

Trước đây, cây dẻ đỏ chỉ đắt gấp đôi, gấp ba lần hoa dẻ vàng. Hiện mức giá chênh lệch giữa hai mặt hoa lên tới hàng chục, thậm chí vài chục lần.

Trước đây cả thôn chỉ có vợ chồng anh Thiện và một vài người anh em trong nhà khai thác loài hoa này. Tuy nhiên, hiện nay chỉ riêng thôn Tân Sơn có khoảng 100 người thường xuyên đi rừng khai thác loài hoa này. Anh Thiện đùa, bây giờ, mỗi chiều đi vào chân núi như đi hội, vì đi đâu cũng gặp người đi đào hoa dẻ.

Theo chồng lên núi, săn cây, chị Nê (vợ anh Thiện) cho biết, hiện lượng người khai thác quá lớn, nhu cầu xã hội đối với cây hoa dẻ cao nơi những cây dẻ mọn ở chân đồi đã bị đào mang bán hết. Chỉ còn những bụi hoa nằm sâu trên rừng sâu, núi đá, cheo leo.

Cả nhà anh Thiện có 5 người cùng đi khai thác hoa dẻ trên núi Bà Triệu nhưng chỉ phân công một người đứng ra đăng bán trên các trang mạng xã hội.

Ngay khi tìm được cây, việc đầu tiên là anh Thiện chụp ảnh, quay phim lại sắc hoa trước khi bứng cây đi. Với những cây có màu hoa đẹp, chưa cần đưa xuống chân núi đã có người hỏi mua. Còn cây nào chưa có khách hỏi thì anh chị sẽ trồng tạm trong vườn nhà.

Chị Lý, một người hoạt động năng nổ trên Hội những người yêu hoa dẻ, cũng là người trực tiếp đi khai thác và thu mua lại của thợ rừng, cho biết để đào được một cây hoa dẻ có giá trị mang xuống núi cần phải có một nhóm 4 đến 5 người.

Chưa kể, trong nhóm phải có người chuyên chụp ảnh quay phim để rao bán trên các hội nhóm. Vì thế, một phôi cây hoa dẻ bán được vài triệu đồng hoặc cao hơn phải chia cho cả nhóm nên thực tế số tiền mỗi người nhận được không nhiều, dù cho hoa dẻ đỏ đang sốt trên mạng.

Anh Tỉnh, một người chuyên kinh doanh cây cảnh tại địa phương thông tin rằng hoa dẻ phân bố hầu như khắp các vùng miền, từ Bắc chí Nam. Tuy nhiên, chỉ riêng ở dãy Ngàn Nưa mới có hoa dẻ đỏ. Ở nơi khác, thi thoảng cũng có hoa dẻ cam nhưng dẻ đỏ màu huyết long thì chỉ phân bố hai bên triền dãy núi Bà Triệu.

Anh Ngọc Trúc, một người sưu tầm và kinh doanh hoa dẻ đỏ ở thị xã Nghi Sơn chia sẻ: "Hoa dẻ đỏ được người chơi săn tìm trong những năm gần đây rất nhiều nên phôi trên núi cũng đã cạn kiệt. Tầm 2 năm nữa gần như hết, ngoại trừ những vùng núi cấm khai thác. Nên nhiều anh em nói trên núi còn đầy là không đúng. Tầm 80% người chi tiền mua phôi hiện nay là người mới chơi, với người chơi lâu năm có kinh nghiệm giâm ủ hoa dẻ đỏ họ mua có chọn lọc, cây thực sự vip họ mới chi tiền".

Anh Ngọc Trúc cho rằng khách quan thì giá phôi hoa dẻ đỏ phụ thuộc vào tâm lý người mua, nó như sóng bất động sản, tức là giá lên xuống do tâm lý người mua kết hợp người bán tạo thành sóng.

Anh Ngọc Trúc cho rằng người mới chơi, không có kinh nghiệm chăm sóc cây nên chọn những cây thành phẩm đã thuần nhiều năm để tránh bị rủi ro. Được biết, hiện có những cây dẻ đỏ được giao dịch với giá hơn 50 triệu đồng.