Tăng cường giải pháp thúc đẩy xuất khẩu, ổn định thị trường gạo

Bộ Công Thương cho biết gần đây một số thị trường gạo xuất khẩu lớn của ta bị thu hẹp vì lý do khách quan. Ngày 9/9, Thủ tướng đã ban hành Công điện 160/CĐ-TTg về việc tăng cường thực hiện đồng bộ các giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và điều tiết thị trường gạo.

Nhằm quán triệt yêu cầu triển khai nghiêm túc chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã ban hành Công điện số 7142/CĐ-BCT về tăng cường giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và ổn định thị trường gạo.

Theo số liệu thống kê sơ bộ của cơ quan hải quan, 8 tháng năm 2025, xuất khẩu gạo đạt gần 6,37 triệu tấn với trị giá hơn 3,26 tỷ USD, tăng 3,7% về lượng nhưng giảm 15,4% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2024 - năm xuất khẩu gạo đạt thành tích cao nhất từ trước tới nay.

Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho biết năm 2025, tình hình thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, nhiều yếu tố bất định đã tác động trực tiếp đến sự phục hồi và tăng trưởng của kinh tế toàn cầu, ảnh hưởng rõ rệt đến hoạt động sản xuất và xuất khẩu lương thực, thực phẩm, trong đó có mặt hàng gạo.

Tại hội nghị thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu gạo và ổn định thị trường gạo mới đây, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết đến nay, chúng ta đã xuất khẩu khoảng 6,3 triệu tấn gạo, tăng 2% so với cùng kỳ. Với kế hoạch cả năm 8 triệu tấn, chỉ trong 2/3 chặng đường, chúng ta đã hoàn thành gần 80% chỉ tiêu và hoàn toàn có khả năng vượt kế hoạch. Đáng chú ý, gạo Việt Nam đã hiện diện tại nhiều thị trường truyền thống và mở rộng sang các thị trường mới như Trung Đông, châu Phi, Tây Á.

Song Bộ trưởng cũng nhận định, một số thị trường trọng điểm như Indonesia, Philippines tạm dừng nhập khẩu trong thời gian ngắn đã tạo áp lực lên giá và tiêu thụ. Nhưng về tổng thể, đầu ra của gạo Việt Nam vẫn được duy trì ổn định và nhu cầu nhập khẩu ở nhiều thị trường sẽ quay trở lại vào dịp cuối năm.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ Công Thương nhấn mạnh tuyệt đối không được chủ quan, phải đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao giá trị hạt gạo Việt, đồng thời củng cố thương hiệu và chất lượng gạo Việt Nam.

Công điện 7142/CĐ-BCT đã nhấn mạnh việc bảo đảm hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu gạo minh bạch, lành mạnh, phản ứng linh hoạt, kịp thời trước biến động, hướng tới phát triển ngành lúa gạo bền vững, hiệu quả.

Theo đó, Vụ Chính sách thương mại đa biên có nhiệm vụ nghiên cứu, bổ sung mặt hàng gạo vào lộ trình nghiên cứu ngành hàng thực hiện trong giai đoạn 2026 của Đề án Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA). Đồng thời, thúc đẩy đàm phán với Liên minh châu Âu (EU) và Vương quốc Anh nhằm sửa đổi danh sách các loại gạo thơm được hưởng hạn ngạch thuế quan theo Hiệp định thương mại Việt Nam- EU (EVFTA) và Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam- Vương quốc Anh (UKVFTA), cũng như tận dụng lượng hạn ngạch bổ sung trong khuôn khổ Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đến năm 2030.

Vụ Phát triển thị trường nước ngoài chịu trách nhiệm chỉ đạo hệ thống Thương vụ Việt Nam tại các nước nắm bắt, đánh giá kịp thời các cảnh báo, thay đổi chính sách nhập khẩu gạo của nước sở tại để thông tin về trong nước, phục vụ điều tiết sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu gạo. Bên cạnh đó, rà soát việc ký kết các biên bản ghi nhớ về thương mại gạo, phối hợp đề xuất nội dung ký kết với các quốc gia và vùng lãnh thổ tiềm năng nhằm mở rộng thị trường xuất khẩu.

Cục Xúc tiến thương mại được giao phối hợp với các đơn vị liên quan đẩy mạnh hoạt động quảng bá, giới thiệu gạo Việt Nam đến hệ thống phân phối trong và ngoài nước. Cùng đó, xem xét, bố trí nguồn kinh phí từ Chương trình quốc gia về xúc tiến thương mại để triển khai hoạt động xúc tiến đối với mặt hàng gạo, kết hợp giữa hình thức truyền thống và trực tuyến. Mặt khác, phổ biến thông tin, hỗ trợ Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các tổ chức liên quan xây dựng đề án xúc tiến thương mại cấp quốc gia, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ, chuyển đổi số để duy trì, củng cố thị trường truyền thống và khai thác thị trường mới.

Cục Xuất nhập khẩu tiếp tục chủ trì triển khai các nhiệm vụ trong “Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam đến năm 2030” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Đồng thời, cơ quan này phối hợp với các đơn vị xây dựng nghị định thay thế Nghị định 107/2018/NĐ-CP quy định về điều kiện kinh doanh và giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo và Nghị định 01/2025/NĐ-CP về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 107/2018/NĐ-CP theo chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.

Ngoài ra, theo dõi sát diễn biến thị trường gạo thế giới, động thái chính sách của các nước, để kịp thời báo cáo và thông tin cho các ngành, hiệp hội và thương nhân, bảo đảm hoạt động xuất khẩu phù hợp, hiệu quả.

Cùng đó, phối hợp tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại, tập trung khai thác các thị trường có yêu cầu cao như EU, Hàn Quốc, Hoa Kỳ, khu vực Bắc Mỹ... qua đó đa dạng hóa thị trường, giảm dần phụ thuộc vào các quốc gia nhập khẩu truyền thống.

Công điện cũng giao Sở Công Thương các địa phương theo dõi sát tình hình thị trường, phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng các cơ quan liên quan để tổ chức sản xuất theo nhu cầu, hướng dẫn nông dân sử dụng giống lúa chất lượng cao, hỗ trợ doanh nghiệp thu mua, vận chuyển bảo đảm chất lượng lúa gạo hàng hóa.

Đặc biệt, Công điện nhấn mạnh trách nhiệm của các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo trong việc tuân thủ quy định về thu mua, bảo đảm chất lượng, dự trữ lưu thông, báo cáo và phát triển thị trường.

Doanh nghiệp cần chủ động mua vào, tạm trữ, sẵn sàng cung ứng theo hợp đồng; đồng thời theo dõi sát thương mại gạo thế giới để điều chỉnh kế hoạch kinh doanh phù hợp, vừa khai thác tốt thị trường truyền thống, vừa tìm kiếm thị trường mới tại châu Phi, Trung Đông, Nam Á...

Công điện yêu cầu doanh nghiệp nâng cao năng lực sản xuất - kinh doanh, chú trọng đào tạo nhân lực, bồi dưỡng kỹ năng đàm phán, ký kết hợp đồng, xử lý tranh chấp.

Bên cạnh đó, tập trung duy trì chất lượng sản phẩm, đáp ứng tiêu chuẩn nước nhập khẩu, coi trọng xây dựng và quảng bá thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế, đa dạng hóa chủng loại hàng hóa và thị trường ngách.