Theo báo cáo từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong 8 tháng năm 2025, tổng khối lượng xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt 6,3 triệu tấn, tương đương 3,17 tỷ USD, tăng 2,2% về khối lượng, nhưng giảm tới 17,5% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Điều này cho thấy sự sụt giảm mạnh mẽ trong giá trị xuất khẩu, một vấn đề đáng lo ngại cho các doanh nghiệp và nông dân trong ngành.

GIÁ GẠO XUẤT KHẨU GIẢM MẠNH

Trong 8 tháng năm 2025, Philippines tiếp tục là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm 42% tổng lượng xuất khẩu. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu sang thị trường này đã giảm 16% so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, từ ngày 1/9/2025, Philippines đã quyết định tạm dừng nhập khẩu các loại gạo xay xát thường và gạo xay xát kỹ trong vòng 60 ngày, không bao gồm các giống gạo đặc sản. Quyết định này không chỉ ảnh hưởng đến doanh thu của các doanh nghiệp xuất khẩu gạo mà còn tạo ra áp lực lớn lên giá cả và nguồn cung trong nước.

Giá gạo xuất khẩu bình quân trong 8 tháng năm 2025 của Việt Nam ước đạt 504,9 USD/tấn, giảm 19,3% so với cùng kỳ năm 2024. Sự giảm giá này không chỉ do nhu cầu từ thị trường quốc tế giảm mà còn do sự cạnh tranh gay gắt từ các nước xuất khẩu gạo khác như Ấn Độ, Thái Lan và Pakistan.

Cụ thể, trong tháng 8/2025, giá gạo 5% tấm của Thái Lan giảm 16 USD/tấn xuống còn 354 USD/tấn; gạo trắng 100% loại B của nước này giảm 16 USD/tấn xuống 364 USD/tấn; gạo 25% tấm giảm mạnh 20 USD/tấn xuống chỉ còn 333 USD/tấn.

Trong khi đó, tại Việt Nam, gạo 5% tấm ghi nhận xu thế tăng lên mức 395 USD/tấn (mức cao nhất trên thị trường vào ngày 20/8), sau đó quay đầu giảm, hiện ở mức 389 USD/tấn; gạo 25% tấm tăng lên 371 USD/tấn, hiện tại giảm xuống 367 USD/tấn; gạo 100% tấm tăng lên 339 USD/tấn, hiện tại giảm còn 333 USD/tấn; gạo thơm thượng hạng Jasmine tăng lên 561 USD/tấn, hiện tại giảm còn 545 USD/tấn.

Tại Ấn Độ, giá gạo 5% tấm giảm 2 USD/tấn, xuống 376 USD/tấn; gạo 25% tấm giảm 2 USD/tấn, xuống 360 USD/tấn; gạo đồ 5% tấm Stxd giảm 11 USD/tấn xuống còn 364 USD/tấn. Tại Pakistan, với gạo 5% tấm giảm mạnh 17 USD/tấn xuống còn 353 USD/tấn; gạo 25% tấm giảm 14 USD/tấn xuống 335 USD/tấn; gạo 100% tấm Stxd giảm 10 USD/tấn xuống 307 USD/tấn.

ỨNG PHÓ VỚI DIỄN BIẾN MỚI

Trước bối cảnh Philippines quyết định tạm dừng nhập khẩu các loại gạo xay xát thường và gạo xay xát kỹ trong vòng 60 ngày không bao gồm các giống gạo đặc sản, Bộ Công Thương đã có văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố, Hiệp hội lương thực Việt Nam (VFA) cùng các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, khuyến nghị khẩn trương điều chỉnh kế hoạch sản xuất, kinh doanh và đa dạng hóa thị trường tiêu thụ.

"Việc tạm ngưng nhập khẩu của Philippines đòi hỏi các doanh nghiệp và địa phương phải nhanh chóng nắm bắt, cập nhật thông tin chính sách để tránh rủi ro gián đoạn. Các cơ quan quản lý địa phương cần tổng hợp phản ánh từ cộng đồng doanh nghiệp về khó khăn vướng mắc, kịp thời báo cáo để xây dựng giải pháp ứng phó", văn bản của Bộ Công Thương nhấn mạnh; đồng thời yêu cầu VFA có trách nhiệm thông tin sớm đến hội viên nhằm hỗ trợ doanh nghiệp điều chỉnh hoạt động xuất khẩu phù hợp.

Bộ Công Thương cũng nhấn mạnh yêu cầu tăng cường theo dõi sát diễn biến thị trường lúa gạo trong nước và quốc tế, phối hợp chặt chẽ với hiệp hội nhập khẩu gạo Philippines để kịp thời cập nhật chính sách, từ đó đề xuất giải pháp thúc đẩy tiêu thụ thóc gạo trong nước và duy trì ổn định xuất khẩu.

Mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhưng Việt Nam vẫn có cơ hội lớn để duy trì đà tăng trưởng trong ngành xuất khẩu gạo. Nhiều đối tác quốc tế, trong đó có Mỹ, Singapore và Brazil đã đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng lúa gạo toàn cầu, đặc biệt ở phân khúc gạo chất lượng cao. Điều này cho thấy rằng, mặc dù Philippines là một thị trường quan trọng, Việt Nam vẫn có thể tìm kiếm và phát triển các thị trường tiềm năng khác.

Ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết Việt Nam đã góp phần quan trọng vào an ninh lương thực thế giới. Với giá trị xuất khẩu lớn, vị thế của Việt Nam ở thị trường quốc tế vẫn tiếp tục được khẳng định. Năm 2024, xuất khẩu gạo Việt Nam đạt khoảng 9 triệu tấn, kim ngạch 5,7 tỷ USD, đưa Việt Nam tiếp tục nằm trong nhóm quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới".

Ông Lê Bá Anh, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết sắc lệnh số 93 của Tổng thống Philippines về đình chỉ nhập khẩu 60 ngày, mục đích là để bảo vệ mùa vụ thu hoạch của Philippines trong khoảng thời gian này.

"Đối với sắc lệnh 93 của Tổng thống Philippines, mặc dù đình chỉ 60 ngày nhưng trong đó có yêu cầu Bộ Nông nghiệp Philippines 30 ngày sau đánh giá lại tình hình và có thể rút ngắn lệnh đình chỉ này", ông Lê Bá Anh thông tin.

Mặc dù hoạt động xuất khẩu gạo sang Philippines đang tạm thời gián đoạn, song theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, giá lúa gạo trong nước theo dõi trong tuần đầu của tháng 9/2025 vẫn vẫn duy trì ổn định. Cụ thể ngày 8/9, giá lúa IR 50404 (tươi) đang ở quanh mức 5.700 - 5.800 đồng/kg; giá lúa OM 5451 (tươi) giao dịch tại mức 5.900 - 6.000 đồng/kg. Giá nếp IR 4625 (tươi) đang có ngưỡng 7.300 - 7.500 đồng/kg. Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam tiếp tục không có biến động mới.

“Trong bối cảnh này, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo cần chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất gạo phù hợp, đồng thời nhanh chóng tìm kiếm và mở rộng sang các thị trường tiềm năng mới nhằm phân tán rủi ro và nâng cao khả năng thích ứng trước biến động thương mại quốc tế. Sự chủ động và linh hoạt trong chiến lược kinh doanh sẽ là yếu tố quyết định giúp ngành gạo Việt Nam vượt qua giai đoạn khó khăn này và tiếp tục phát triển bền vững trong tương lai”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.