Thanh toán xuyên biên giới bằng stablecoin, “lối đi” mới cho Việt Nam

Chia sẻ tại hội thảo với chủ đề “Thanh toán xuyên biên giới: Xu hướng toàn cầu và giải pháp cho Việt Nam” ngày 30/9, ông Phan Đức Trung Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA), cho biết việc Quốc hội thông qua Luật Công nghệ Công nghệ số và Chính phủ ban hành Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hoá đã mở ra hành lang pháp lý mới, cho phép Việt Nam chủ động thử nghiệm những mô hình tài chính - công nghệ trong môi trường kiểm soát chặt chẽ, từ đó định hình các chính sách phù hợp với thông lệ quốc tế, hỗ trợ trực tiếp cho sáng kiến thanh toán xuyên biên giới.

DÒNG CHẢY 320.000 tỷ USD THANH TOÁN XUYÊN BIÊN GIỚI

Ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech VBA, Giám đốc dự án Basal Pay thuộc AlphaTrue Solutions, dẫn số liệu từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), cho biết ước tính quy mô thanh toán xuyên biên giới toàn cầu đã đạt gần 200.000 tỷ USD năm 2024 và có thể tăng lên 320.000 tỷ USD vào năm 2032.

Theo ông Dinh, con số này cho thấy nhu cầu giao dịch xuyên biên giới đang trở thành một dòng chảy khổng lồ, giữ vai trò cốt lõi trong hệ thống tài chính quốc tế. Tuy nhiên, các “đường ray” chủ đạo hiện nay vẫn tồn tại nhiều hạn chế. Mạng ngân hàng đại lý qua SWIFT được coi là trục xương sống cho giao dịch B2B quy mô lớn, song chi phí cao và thời gian xử lý kéo dài từ vài giờ đến vài ngày do phải qua nhiều tầng trung gian.

“Các dịch vụ chuyển tiền quốc tế như Western Union, MoneyGram giúp kiều hối đến tay người nhận nhanh hơn, đa dạng kênh tiếp cận, nhưng mức phí vẫn cao và thiếu minh bạch thời gian thực. Trong khi đó, mạng lưới thẻ quốc tế Visa, Mastercard đem lại tiện lợi cho du lịch và bán lẻ, song tổng chi phí toàn cầu phát sinh ước tính lên tới 187 tỷ USD mỗi năm, trong đó ngân hàng phát hành chiếm tỷ lệ lớn nhất. Một số hệ thống thanh toán nhanh nội địa như UPI tại Ấn Độ hay Pix tại Brazil đã giảm đáng kể chi phí trong phạm vi quốc gia, nhưng chưa giải quyết được nhu cầu liên thông toàn cầu”, ông Dinh phân tích.

Chính những hạn chế này đặt ra yêu cầu về một đường ray bổ sung có khả năng vận hành xuyên biên giới, hoạt động 24/7, chi phí thấp và minh bạch mà stablecoin đang nổi lên như một lựa chọn khả thi.

Tại Việt Nam, World Bank ghi nhận quy mô kiều hối năm 2024 ước đạt 16-18 tỷ USD, tương đương khoảng 4% GDP, đưa Việt Nam nằm trong top 10 quốc gia nhận kiều hối lớn nhất thế giới. Đây là nguồn lực quan trọng đóng góp cho cán cân thanh toán và đời sống hàng triệu hộ gia đình, nhưng mức phí cao lại khiến dòng tiền này bị “bào mòn” đáng kể. Bên cạnh đó, với hơn 17 triệu khách quốc tế đến Việt Nam giai đoạn 2024-2025 và khoảng 500.000 freelancer Việt Nam đang hoạt động trên nền tảng toàn cầu cũng đặt ra nhu cầu thanh toán xuyên biên giới nhanh, rẻ, minh bạch.

“Blockchain và stablecoin không thay thế thanh toán các mô hình truyền thống hiện hữu trong thanh toán xuyên biên giới nhưng có thể giúp nâng cao hiệu quả thanh toán, tăng cường trải nghiệm người dùng, bảo mật, giảm phí giao dịch,...”, ông Dinh khẳng định, đồng thời cho rằng khả năng truy vết và minh bạch của nền tảng blockchain, các kênh toán on-chain như stablecoin sẽ giúp đảm bảo các quy định quốc tế về phòng chống rửa tiền, góp phần nâng cao minh bạch tài chính và hỗ trợ Việt Nam cải thiện đánh giá quốc tế về phòng chống rửa tiền, hướng tới thoát khỏi “danh sách xám” FATF.

“LỐI ĐI” THANH TOÁN XUYÊN BIÊN GIỚI BẰNG STABLECOIN CHO VIỆT NAM

Dưới góc nhìn của một tổ chức phát hành stablecoin hàng đầu thế giới, ông Matthew Crow, Giám đốc Phát triển của Tether, cho rằng những hạn chế cố hữu của hệ thống thanh toán xuyên biên giới truyền thống về chi phí, tốc độ đang tạo dư địa cho các công cụ bổ sung. Trong xu thế đó, stablecoin nổi lên như một lựa chọn mới, không thay thế hạ tầng hiện hữu nhưng có thể hoạt động song song để cải thiện hiệu quả.

“Theo Coin Metrics, năm 2024 stablecoin ghi nhận tổng giá trị giao dịch hơn 26.000 tỷ USD với gần 6 tỷ giao dịch, tăng hơn 57% so với năm trước đó. Đáng chú ý, khoảng 2.100 tỷ USD (8%) trong số đó đến từ các giao dịch thanh toán thực như kiều hối, thương mại điện tử, chi trả cho freelancer và thanh toán doanh nghiệp. Điều này cho thấy stablecoin đang dần trở thành một nền tảng thanh toán mới, bổ sung cho hệ thống quốc tế vốn còn hạn chế về tốc độ, chi phí”, ông Matthew Crow đánh giá.

Theo đại diện Tether, sự dịch chuyển này không chỉ mang ý nghĩa toàn cầu mà còn đặc biệt liên quan tới các nền kinh tế đang phát triển, nơi kiều hối, du lịch và lao động số chiếm tỷ trọng lớn như tại Việt Nam. Việc kết hợp stablecoin vào các mô hình thử nghiệm, điển hình là Basal Pay trong sandbox Đà Nẵng, có thể cung cấp thêm dữ liệu thực tiễn để đánh giá tính khả thi của một hạ tầng thanh toán đa dạng hơn, từ đó mở rộng khả năng hội nhập tài chính quốc tế.

Theo ông Phan Đức Trung, Chủ tịch VBA, công nghệ blockchain và stablecoin mang lại cơ hội để Việt Nam giải quyết các thách thức trong giao dịch quốc tế. Các nghiên cứu của McKinsey & Company cho thấy chi phí xử lý một giao dịch xuyên biên giới có thể giảm tới 60% nếu áp dụng hạ tầng blockchain thay cho mạng lưới SWIFT. Bởi vậy ông Trung cho rằng các ngân hàng thương mại cần tận dụng công nghệ mới để tăng sức cạnh tranh đồng thời bảo đảm an toàn hệ thống.

Ông Nguyễn Hải Nam, Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Kinh tế Quốc hội, cho rằng việc có thêm một kênh thanh toán mới là vừa cơ hội nhưng cũng là thách thức. Luật Công nghiệp Công nghệ số đã được thông qua và sẽ sớm có hiệu lực để tạo hành lang pháp lý cho các hoạt động công nghệ mới như blockchain. Tuy nhiên, ông Nam cũng lưu ý, các quốc gia vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau về blockchain và stablecoin nên Việt Nam cũng cần thận trọng, cân nhắc và áp dụng từng bước.

Các chuyên gia cho rằng việc đa dạng hoá các kênh thanh toán mà cụ thể là stablecoin có thể sẽ mở ra những cơ hội mới, đặc biệt là nâng cao khả năng minh bạch thị trường thanh toán. Tuy nhiên việc ứng dụng các kênh thanh toán mới cần đặc biệt quan tâm đến vấn đề lưu ký và tài sản lưu ký nhằm đảm bảo tính ổn định của thị trường. Ông Đỗ Văn Thuật, Giám đốc Giải pháp và Kiến trúc Blockchain Công ty 1Matrix, cho biết một báo cáo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) năm 2025 ghi nhận 80% ngân hàng trung ương trên thế giới đang nghiên cứu hoặc thử nghiệm tiền tệ kỹ thuật số (CBDC), báo hiệu một cuộc đua mới về hạ tầng thanh toán toàn cầu mà Việt Nam cần theo sát.