Ngày 21/5, phát biểu cho ý kiến thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh phát triển nhà ở xã hội là vấn đề hết sức quan trọng và cấp bách để giải quyết nhà ở xã hội cho công nhân, người lao động thu nhập thấp.

Từ năm 2021 đến nay cả nước mới triển khai được 657 dự án nhà ở xã hội, với số lượng căn hoàn thành mới đạt 15,6% mục tiêu đề ra.

Để đầu tư xây dựng ít nhất một triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021- 2030, Chính phủ đã dành gói hỗ trợ tín dụng 120.000 tỷ đồng cho nhà ở xã hội nhưng tiến độ giải ngân rất chậm. Nguyên nhân một phần do thủ tục hành chính, hiện nay muốn làm được một dự án nhà ở xã hội kéo dài 1-2 năm mới xong thủ tục.

Do đó, trong dự kiến Chính phủ trình đề nghị đơn giản hóa các thủ tục chấp nhận chủ trương đầu tư, có cơ chế ưu tiên giao chủ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội không qua đấu thầu để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án nhà ở xã hội.

Theo Tờ trình của Chính phủ, thời gian thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu đề xuất tại dự thảo Nghị quyết dự kiến tối đa 75 ngày, cắt giảm được khoảng 200 ngày, tương ứng khoảng 70% thời gian thực hiện so với quy định hiện hành.

Đồng tình với đề xuất về chấp thuận chủ trương đầu tư, đồng thời giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu, nhưng Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị cần rà soát các mục tiêu, điều kiện để đảm bảo tính khách quan, công bằng, công khai, minh bạch khi lựa chọn nhà đầu tư, tránh cơ chế xin cho. Đồng thời cần có cơ chế thanh tra, giám sát đảm bảo hiệu quả thực hiện chính sách phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Cơ bản tán thành việc cắt giảm những thủ tục không cần thiết để rút ngắn thời gian triển khai dự án nhà ở xã hội, tuy vậy, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần làm rõ các giải pháp kiểm soát để đảm bảo chất lượng nhà ở xã hội. Chủ tịch Quốc hội lưu ý “phải bổ sung quy định về cơ chế giám sát, đánh giá, kiểm định chất lượng công trình sau khi hoàn thành, tránh việc chất lượng nhà ở xã hội không đáp ứng yêu cầu quy định".

Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần tiếp tục rà soát kỹ các quy định trong dự thảo liên quan đến Luật Nhà ở, Luật đất đai, Luật Đầu tư, Luật xây dựng để tránh quy định chồng chéo về cùng một vấn đề.

Về thành lập Quỹ Nhà ở quốc gia, Chủ tịch Quốc hội cho rằng cần phải xác định rõ mô hình hoạt động, địa vị pháp lý, tư cách pháp nhân, chức năng, nhiệm vụ của quỹ, làm rõ mối quan hệ của quỹ với một số quỹ khác hiện đang tồn tại. Quỹ phát triển nhà ở, quỹ đầu tư phát triển của địa phương cũng có chức năng đầu tư tạo lập quỹ nhà ở xã hội tương tự như Quỹ Nhà ở quốc gia.

Cùng với đó cần rà soát nguồn thu, nhiệm vụ chi của quỹ để không trùng lắp với nguồn thu, nhiệm vụ chi của ngân sách. Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ chế tài chính phù hợp để đảm bảo đẩy mạnh thực hiện xã hội hóa nguồn vốn phát triển nhà ở xã hội.

Về hoàn trả tiền sử dụng đất, kinh phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư hoặc khấu trừ vào nghĩa vụ tài chính cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần làm rõ các trường hợp Nhà nước hoàn trả tiền cho chủ đầu tư. Đồng thời cần quan tâm việc xử lý trách nhiệm vi phạm và cơ chế bồi hoàn cho Nhà nước; rà soát các quy định chuyển tiếp, không để tạo ra khoảng trống pháp lý hoặc quy định thiếu rõ ràng dẫn đến vướng mắc trong tổ chức thực hiện.

Trên cơ sở thảo luận của đại biểu Quốc hội tại tổ và hội trường, Chủ tịch Quốc hội cho biết nếu các đại biểu đạt đồng thuận cao sẽ đẩy nhanh tiến độ trình dự thảo Nghị quyết để Quốc hội thông qua sớm, để tháo gỡ khó khăn trong năm 2025 đảm bảo triển khai ngay được các dự án nhà ở xã hội.

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ: "Quốc hội phải tập trung tháo gỡ các rào cản về pháp lý, thủ tục quỹ đất, về tài chính, vốn ưu đãi, ưu đãi thuế, về tổ chức giám sát, phối hợp liên ngành... Các giải pháp trên cần được triển khai đồng bộ với thời hạn cụ thể, với sự chỉ đạo quyết liệt từ Ban chỉ đạo quốc gia".

"Nếu được thực hiện hiệu quả, các chính sách trong nghị quyết sẽ tạo động lực mạnh mẽ để đạt mục tiêu 100 nghìn căn nhà ở xã hội trong năm 2025, góp phần đảm bảo an sinh xã hội, ổn định kinh tế", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.