Hôm 26/6, Tổng thống Uruguay, Luis Lacalle Pou tuyên bố “tình trạng khẩn cấp về nước đối với khu vực đô thị”. Diễn biến trên đã gây sốc cho quốc gia Nam Mỹ tương đối giàu có này. Đây cũng là một dấu hiệu cảnh báo về tình trạng dễ bị tổn thương của các quốc gia khi đối mặt với hạn hán, hiện tượng sẽ trở nên thường xuyên và dữ dội hơn khi biến đổi khí hậu gia tăng.

Ảnh hưởng của hạn hán ở Uruguay rất nặng nề. Canelón Grande, một hồ chứa quan trọng thường cung cấp nước cho hơn 1 triệu người ở thủ đô Montevideo đã bị biến thành khu vực lầy lội mà người dân địa phương hiện có thể đi bộ qua.

Một hồ chứa khác có tên Paso Severino, thường cung cấp nước cho 60% dân số Uruguay, đã ghi nhận mực nước giảm kỷ lục. Theo truyền thông địa phương, mực nước có thể cạn kiệt hoàn toàn vào đầu tháng 7.

NƯỚC UỐNG CÓ VỊ MẶN

Carlos Santos, thành viên của Ủy ban Quốc gia về Bảo vệ Nước và Sự sống (CNDAV) và là giảng viên đại học ở Uruguay, cho biết nước máy ở Montevideo về cơ bản là không thể uống được. “Không thể chịu nổi vì quá mặn”, ông nói với CNN.

Trong nhiều tuần, công ty cấp nước công cộng, OSE, đã pha nước mặn từ cửa sông Río de la Plata với nước ngọt từ hồ chứa Paso Severino để tăng nguồn cung cấp, sau khi xin miễn các quy định thông thường về độ mặn trong nước uống. Ngoài vị mặn, các quan chức Uruguay cho biết nước máy cũng có hàm lượng clorua, natri và trihalomethanes cao.

Trong cuộc họp báo hồi tháng 5 vừa qua, Bộ trưởng Y tế Karina Rando nói rằng không có rủi ro sức khỏe nào đối với hầu hết mọi người, nhưng bà khuyên những người có vấn đề sức khỏe nhất định, bao gồm tăng huyết áp và bệnh thận, cũng như phụ nữ mang thai, nên hạn chế hoặc tránh dùng nước máy hoàn toàn.

Bộ Y tế Uruguay cũng khuyến cáo người dân không thêm muối vào thức ăn của trẻ em và sử dụng nước đóng chai để pha sữa bột cho trẻ sơ sinh.

Tổng thống Lacalle Pou ngày 26/6 cho biết, “nguồn cung cấp nước được đảm bảo” nhưng mức độ clorua và natri trong nước “chắc chắn sẽ tăng”.

Theo báo cáo từ công ty nghiên cứu Scanntech Uruguay, doanh số bán nước đóng chai đã tăng vọt ở Montevideo và khu vực Canelones lân cận, ghi nhận mức tăng 224% trong tháng 5 so với cùng kỳ năm ngoái.

Diễn biến này đã khiến các hãng bán lẻ phải vật lộn để đáp ứng nhu cầu gia tăng và khiến lượng rác thải nhựa tăng đột biến. Để giảm áp lực, Chính phủ Uruguay đã ban hành miễn thuế đối với nước đóng chai như một phần của các biện pháp khẩn cấp về nước.

Trong hiến pháp sửa đổi năm 2004, Uruguay tuyên bố là quốc gia đầu tiên trên thế giới coi việc tiếp cận nguồn nước là quyền cơ bản của con người. Tuy nhiên, việc phải rơi vào tình cảnh trên đã gây sốc cho người dân của một trong những quốc gia giàu có nhất Nam Mỹ.

Chính phủ Uruguay cho biết, họ đã và đang thực hiện các bước để giải quyết vấn đề. Ngày 26/6, Tổng thống Lacalle Pou đã công bố việc xây dựng một con đập và hệ thống dẫn nước mới trên sông San José. Công trình này sẽ trở thành nguồn cung cấp nước thay thế sau khi việc xây dựng hoàn thành trong 30 ngày.

NGƯỜI DÂN ĐƯỢC ĐỀ NGHỊ KHÔNG RỬA XE

Người dân đã được đề nghị không rửa xe hoặc tưới nước cho vườn cây của họ, trong khi xe bồn được đưa vào hoạt động để cung cấp nước cho các tổ chức quan trọng như bệnh viện.

Việc tìm kiếm nước thậm chí đã diễn ra ở trung tâm Thủ đô Montevideo, nơi các công nhân đào giếng ở Parque Batlle, biệt danh là “lá phổi của thành phố” để tìm nguồn nước thay thế, theo truyền thông địa phương.

“Chúng ta cần chuẩn bị tốt hơn cho một môi trường ngày càng khó lường”, ông Daniel Panario, Giám đốc Viện Sinh thái và Khoa học Môi trường tại Đại học Cộng hòa Uruguay, nói với CNN. Ông Panario kể lại cuộc trò chuyện với một nông dân, người này nói rằng mưa “tồi tệ” hơn trước, chứ không phải nhiều hơn hay ít hơn. “Mưa tập trung hơn… nó gây ra lũ lụt, và sau đó là hạn hán kéo dài”, ông nói.

Hồi tháng 5, Tổng thống Lacalle Pou phát biểu trước các phóng viên rằng “thời điểm này rất phức tạp, chúng ta phải chấp nhận nó và chúng tôi chịu trách nhiệm”. Nhưng ông cũng bác bỏ cáo buộc chính phủ đã không làm đủ để đối phó với cuộc khủng hoảng.

Uruguay không phải là quốc gia duy nhất ở Mỹ Latinh bị hạn hán. Nước láng giềng Argentina cũng đang vật lộn với đợt hạn hán tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nông nghiệp.

Các nhà khoa học phát hiện ra rằng nguyên nhân chính của hạn hán ở Uruguay và Argentina không phải do khủng hoảng khí hậu. Theo họ, biến đổi khí hậu gây ra nắng nóng khắc nghiệt đã làm trầm trọng thêm các tác động của hạn hán.

Ông Miguel Doria, nhà thủy văn tại Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) về Mỹ Latinh và Caribe, có trụ sở tại Montevideo, nhận định, Uruguay cần thay đổi mối quan hệ với nước.

Ông Doria cho biết, Uruguay “có mối liên hệ văn hóa với nước” và có xu hướng nhìn nhận rằng không cần phải quan tâm đến nước vì nó gần như vô hạn. “Điều thực sự cần thiết là thay đổi về văn hóa. Đây là cơ hội để thay đổi, để thích nghi”, ông nói.

Trong khi đó, phát biểu tại một diễn đàn về nước của Liên hợp quốc vào ngày 9/6, Thứ trưởng Bộ Môi trường Uruguay, Gerardo Amarilla, nhấn mạnh quốc gia này cần coi trọng nước như một nguồn tài nguyên và nhận ra rằng chúng ta đang sống trong một thế giới có khí hậu thay đổi.

Ngoài việc thay đổi nhận thức, ông Doria cho rằng Uruguay có thể tăng lượng nước sẵn có bằng cách xây dựng cơ sở hạ tầng mới như đập và nâng cấp các hệ thống cấp nước cũ kỹ để nâng cao hiệu quả. Quốc gia này cũng có thể làm giảm nhu cầu bằng cách thúc đẩy tái sử dụng nước và hình thành những thói quen mới.

“Tất cả chúng tôi đều hy vọng trời sẽ sớm mưa”, ông Doria nói.