Điều gì sẽ xảy ra nếu Việt Nam không thể giảm thuế nhập khẩu xuống mức tối thiểu 10% hoặc đạt được điều khoản miễn trừ đối với các mặt hàng chủ chốt?

Theo Mirae Asset, ngoại trừ các nguyên liệu công nghiệp chiến lược đồng, dược phẩm, chất bán dẫn và gỗ, các mặt hàng liên quan đến các vấn đề an ninh quốc gia trong tương lai, và các nguồn tài nguyên không có sẵn trong nước, dự báo ngành sản xuất giày dép và may mặc sẽ nằm trong số các ngành chịu ảnh hưởng tiêu cực lớn nhất từ thuế quan.

Theo Reuters, 50% sản phẩm giày dép và 28% hàng may mặc của Nike được sản xuất tại Việt Nam trong năm 2024. Tương tự, Adidas cũng phụ thuộc đáng kể vào Việt Nam, với 38% tổng sản lượng xuất phát từ quốc gia này. Việc áp dụng mức thuế 46% đối với giày dép và hàng may mặc, nếu không có miễn trừ, sẽ ngay lập tức ảnh hưởng đến lợi nhuận doanh nghiệp, làm giảm lợi thế cạnh tranh về chi phí sản xuất của Việt Nam và gây gián đoạn chuỗi cung ứng.

Theo báo cáo của VIS Rating, một số doanh nghiệp Việt Nam có tỷ trọng xuất khẩu lớn sang thị trường Mỹ bao gồm: Công ty Cổ phần May Sông Hồng (MSH) với 80% doanh thu từ thị trường Mỹ; Công ty Đầu tư và Thương mại TNG (TNG) đạt 46%; Tập đoàn Dệt may Việt Nam (VGT) đạt 35%; và Công ty Cổ phần Đầu tư Thương mại Dệt may Thành Công (TCM) đạt 25%.

Trong lĩnh vực gỗ, Công ty Cổ phần Hợp tác Kinh tế và Xuất nhập khẩu Savimex (SAV) có 50% doanh thu đến từ Mỹ. Tương tự, các nhà xuất khẩu thủy sản như Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn (VHC), Công ty Cổ phần Tập đoàn Thủy sản Minh Phú (MPC), và Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta (FMC) cũng tạo ra khoảng 50% doanh thu từ thị trường Mỹ. Các nhà sản xuất thép như Công ty Cổ phần Tôn Đông Á (GDA) và Công ty Cổ phần Thép Nam Kim (NKG) cũng có tỷ trọng xuất khẩu đáng kể sang Mỹ.

Các mặt hàng khác như máy tính, linh kiện điện tử và điện thoại thông minh cũng có thể đối mặt với áp lực thuế quan nếu không được Nhà Trắng loại trừ. Nếu các sản phẩm này không được xếp loại chung nhóm với linh kiện điện tử hoặc chất bán dẫn thì có thể chịu các áp lực tương tự như ngành dệt may và giày dép.

Thuế quan có thể thúc đẩy sự dịch chuyển thương mại toàn cầu, đưa sản xuất quay trở lại Mỹ, đồng thời làm gia tăng tỷ lệ thất nghiệp tại các nền kinh tế tập trung vào sản xuất như Việt Nam.

Ngoài các mặt hàng phụ thuộc vào vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), các sản phẩm nông nghiệp và thủy sản cũng chịu rủi ro cao. Mức thuế 46% trên diện rộng sẽ ngay lập tức làm suy giảm khả năng cạnh tranh về giá của Việt Nam so với hàng hóa nội địa Mỹ, vốn đã có lợi thế nhờ chi phí vận chuyển thấp hơn và các tiêu chuẩn nhập khẩu nghiêm ngặt.

Trong trung và dài hạn, kịch bản xấu nhất có thể dẫn đến sự suy giảm dòng vốn FDI vào Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao vốn bị chi phối bởi các công ty có trụ sở tại Mỹ. Để giảm thiểu rủi ro này, Việt Nam có thể xem xét các chiến lược thay thế, chẳng hạn như tăng cường quan hệ với các khối kinh tế khác như châu Âu và Trung Quốc, đồng thời tiếp tục đàm phán với Mỹ để phát triển các sáng kiến mới về thương mại.

Bên cạnh các lo ngại liên quan đến xuất khẩu và vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), rủi ro đáng kể hơn nằm ở biến động tỷ giá hối đoái và môi trường lãi suất trong nước. Là một nền kinh tế có mức độ mở cửa cao và chính sách tiền tệ tập trung vào việc duy trì ổn định tỷ giá hối đoái, những thay đổi trong kỳ vọng lạm phát và lộ trình cắt giảm lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ tiếp tục là các rủi ro trọng yếu cần theo dõi trong suốt phần còn lại của năm 2025.

Mặc dù vậy, triển vọng cắt giảm lãi suất từ Fed và khả năng đàm phán thành công của Việt Nam về thuế quan sẽ đóng vai trò là các yếu tố then chốt hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) trong việc quản lý ổn định tỷ giá hối đoái. Mức mất giá của VND vẫn nằm trong phạm vi cho phép từ 3% đến 5%, cho thấy không có sự thay đổi đáng kể nào được dự báo trong môi trường lãi suất của Việt Nam trong trung và dài hạn.

Mirae Asset cũng nhận định rằng Việt Nam vẫn có cơ sở vững chắc để đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP đầy tham vọng ở mức 8% cho năm 2025, mặc dù các dự báo đồng thuận hiện dao động trong khoảng từ 6% đến 6,5%.

Mặc dù tăng trưởng xuất khẩu có khả năng chậm lại so với năm 2024, sự suy giảm này được kỳ vọng sẽ được bù đắp bởi sự tăng tốc của các động lực tăng trưởng khác.

Triển vọng tăng trưởng lạc quan của Việt Nam trong giai đoạn 2025–2030 sẽ được củng cố bởi các yếu tố kích thích tăng trưởng trong nước, bao gồm đầu tư cơ sở hạ tầng thông qua giải ngân công, đầu tư tư nhân được thúc đẩy nhờ các cải cách chính sách và tinh giản bộ máy, cùng với tiêu dùng nội địa tăng trưởng nhờ chính sách tiền tệ nới lỏng và mục tiêu tăng trưởng tín dụng cao hơn. 

Trong khi đó, xu hướng chuyển dịch sản xuất trở lại Mỹ khó có khả năng diễn ra trong ngắn hạn, do cần một giai đoạn chuyển tiếp. Khoảng thời gian này mang lại cho Việt Nam cơ hội quan trọng để tham gia vào các cuộc đàm phán tích cực nhằm củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.