Xử phạt vi phạm trong chứng khoán: 3 tỷ cũng chưa đủ sức răn đe

Mức phạt khoảng 3 tỷ đồng đối với tổ chức và 1,5 tỷ đồng đối với cá nhân là chưa đủ sức răn đe, theo Chủ tịch Uỷ ban Chứng khoán nhà nước.

Trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội dự án Luật Chứng khoán (sửa đổi) chiều 16/4, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán được đề xuất tăng.

Cụ thể, dự thảo luật quy định mức phạt tiền tối đa trong xử phạt vi phạm hành chính là 3 tỷ đồng (hiện tại là 2 tỷ đồng) đối với tổ chức và 1,5 tỷ đồng đối với cá nhân (hiện tại là 1 tỷ đồng) để có chế tài đủ mạnh, nâng cao tính răn đe, phòng ngừa vi phạm. Mức phạt này cũng đã được xem xét tính đến biến động trượt giá theo tỷ lệ lạm phát bình quân trong 10 năm tới (5%/năm x 10 năm).

Nâng mức phạt là cần thiết 

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế (cơ quan thẩm tra dự luật) Vũ Hồng Thanh cho biết, trong phiên họp thẩm tra sơ bộ, một số ý kiến đề nghị cân nhắc, nâng mức phạt tiền tối đa về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán đối với cá nhân có vi phạm nhằm bảo đảm tính răn đe, phòng ngừa.

Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng tính chất, mức độ vi phạm trong lĩnh vực chứng khoán nói riêng và tài chính nói chung ngày càng phức tạp và tinh vi, có ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động của thị trường chứng khoán, đòi hỏi cần có cơ quan chuyên môn có thẩm quyền đủ mạnh để áp dụng các biện pháp ngăn chặn kịp thời, chế tài và mức xử phạt phải phù hợp với tính chất và mức độ vi phạm, bảo đảm tính răn đe của pháp luật và phù hợp với quy mô thị trường. Do đó việc nâng mức phạt tiền tối đa về xử phạt hành chính là cần thiết.

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc quy định mức xử phạt tối đa dựa trên số tiền gây thiệt hại hoặc quy định các hình phạt bổ sung trên cơ sở rà soát tổng thể quy định của pháp luật hiện hành liên quan.

Chẳng hạn, Bộ luật Hình sự năm 2015 đã quy định 4 tội danh trong lĩnh vực chứng khoán có thể bị xử phạt hành chính (có trường hợp phạt đến 10 tỷ đồng) hoặc xử phạt bổ sung hoặc chịu trách nhiệm hình sự. Bao gồm: Cố ý công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán (điều 209); sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán (điều 210); thao túng giá chứng khoán (điều 211) và làm giả tài liệu trong hồ sơ chào bán, niêm yết chứng khoán (điều 212).

Ngoài ra, cơ quan thẩm tra cũng đề nghị rà soát thêm để tách riêng các biện pháp xử lý như biện pháp cấm tham gia thị trường, cấm huy động vốn, cấm đảm nhiệm chức vụ... với các hình thức xử lý đã được quy định tại Luật Xử lý vi phạm hành chính để làm rõ, tách bạch các biện pháp mang tính đảm bảo an ninh, an toàn thị trường, phòng ngừa rủi ro với biện pháp xử lý vi phạm.

Tương đối phù hợp 

Cũng băn khoăn về đề xuất nâng mức xử phạt, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga đề nghị Chính phủ cho biết dự thảo luật này có phù hợp với Bộ luật Hình sự không? Ví dụ điều 209 là tội cố ý công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán, mức xử phạt hình sự bằng phạt tiền từ 100 triệu đến 500 triệu đồng. Nếu sửa đổi mức xử phạt nâng lên từ hàng tỷ đồng trở lên thì có dẫn đến việc mức xử phạt hình sự nhẹ hơn hành chính không?

Hồi âm Chủ nhiệm Nga, Chủ tịch Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước Trần Văn Dũng giải thích, phạt trong lĩnh vực chứng khoán có đặc trưng là khi tham gia phạm tội thì các vi phạm hành chính là khá lớn, cho nên Ban soạn thảo, Bộ Tài chính và Chính phủ đã trình trước đây ở các luật liên quan xin một mức đặc thù.

Ông Trần Văn Dũng cho biết, Ban soạn thảo cũng cho rằng mức phạt mới tương đối phù hợp, có cân đối với Bộ luật hình sự.

Nhưng mức khoảng 3 tỷ đồng đối với tổ chức và 1,5 tỷ đồng đối với cá nhân là chưa đủ sức răn đe. Chính vì thế, trong dự thảo luật lần này Ban soạn thảo nào cũng đưa vào các hình phạt bổ sung, trong các hình phạt bổ sung có mức là hình phạt tịch thu các khoản thu lợi bất chính, ông Dũng nhấn mạnh.

Chủ tịch Uỷ ban Chứng khoán cũng nói thêm rằng, xác định khoản thu lợi bất chính là việc làm tương đối khó nhưng Ban soạn thảo mạnh dạn đưa vào và sau này sẽ tìm cách tính toán và cách xử phạt.

Theo thông lệ của các nước, khi phát hiện ra các hành vi vi phạm trong lĩnh vực hành chính và xác định được khoản thu lợi bất chính, thường luật tăng mức hình phạt thu lời gấp hai đến ba lần. Nhưng đối với hệ thống luật pháp của Việt Nam hiện nay Ban soạn thảo có rất nhiều điểm cân nhắc và thấy rằng ở tình hình hiện tại nên đưa vào quy định là tịch thu các khoản thu lợi bất chính bên cạnh mức 1,5 tỷ tối đa đối với cá nhân và 3 tỷ đối với tổ chức, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Trần Văn Dũng giải thích.

Ông Trần Văn Dũng khẳng định quy định về mức phạt đã được rà soát kỹ để bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp.