VN-Index chững lại quanh ngưỡng 550 điểm được các chuyên gia mà VnEconomy phỏng vấn đánh giá với quan điểm rất thận trọng. Các biến động phục hồi ngắn hạn được xem là có cơ hội thấp và thiếu tin cậy, nhất là khi xu thế dài hạn giảm vẫn đang ngự trị. Các khoản giao dịch ngắn hạn đều đã được tiết giảm rất mạnh so với tuần trước.

Mặc dù đánh giá kém lạc quan về xu thế thị trường và đặc biệt quan ngại về ảnh hưởng của các cổ phiếu dầu khí, cơ hội thị trường lại được đánh giá tốt ở những cổ phiếu khác. 

Đối với các cổ phiếu dầu khí, quan điểm khá thống nhất là không nên bắt đáy cho cả ngắn hạn lẫn dài hạn, khi các yếu tố ngắn hạn chịu rủi ro liên quan đến giá dầu và dài hạn là triển vọng kết quả kinh doanh kém đi. 

Mặt khác, dường như khẩu vị đầu tư với nhóm dầu khí đang thay đổi. Các quan điểm mang tính thực tiễn cao đều cho rằng không việc gì phải tham gia vào một nhóm cổ phiếu đang gặp rắc rối và rủi ro ngành, khi còn nhiều lựa chọn khác tốt hơn. Nếu thời điểm đầu năm các cổ phiếu này tiên phong dẫn dắt thị trường thì hiện “gió đã đổi chiều”!

Tôi cho rằng có tính chất cộng hưởng ở đây, tác động của Thông tư 36, diễn biến lao dốc của giá dầu và áp lực bán của khối ngoại. 

Những yếu tố này đã tác động tiêu cực đến diễn biến thị trường trong các tuần gần đây, tuy nhiên chỉ đến tuần vừa qua, "điểm rơi" về mặt tâm lý của khối nhà đầu tư trong nước mới thực sự bộc lộ. 

Điều này đã được thể hiện khá rõ trong các phiên giảm mạnh đầu tuần khi áp lực bán của khối ngoại lại không phải nhân tố chính đẩy các chỉ số lao dốc mà chính là các nhà đầu tư trong nước, và áp lực bán cũng lan sang khá nhiều các dòng cổ phiếu trụ cột khác.

Tôi đã nghỉ giao dịch 2 tháng nay, và thực ra thì khi đó không có một thông tin nào cụ thể là nguyên nhân dẫn đến quyết định đó. Sự vận động mang tính chu kỳ, bức tranh tổng thể toàn thị trường là câu trả lời chính xác nhất. 

Kể từ trung tuần tháng 9, khi mà chưa có "sự kiện OGC", chưa có Thông tư 36, giá dầu chưa thật sự giảm quá sâu…, những diễn biến đáng lo ngại đã xuất hiện: nhóm cổ phiếu lớn, có tính dẫn dắt thị trường cứ từ từ rơi rụng dần, trong khi đó các mã có tính đầu cơ cao lại thi nhau bứt phá kích thích sự hưng phấn của đám đông lên cao, diễn biến này không khác gì diễn biến của tháng 9-10/2009 (trước khi tạo đỉnh 630), hay diễn biến của tháng 3/2014 vừa qua (trước đỉnh “biển Đông”).

Cuối cùng, nếu cần chỉ ra một nguyên nhân ảnh hưởng tiêu cực nhất đến thị trường, tôi vẫn muốn nhắc lại về ảnh hưởng từ Thông tư 36. 

Thêm một chi tiết nữa cũng đáng lưu ý: Khối ngoại đang có tháng bán ròng thứ 6 liên tiếp trên sàn HSX.

Thị trường chứng kiến diễn biến lao dốc khá nhanh của VN-Index trong vòng 2 tuần (thêm 1 tuần chứng kiến nhịp điều chỉnh mất 4,3% về ngưỡng 550 điểm). Khởi đầu cho nhịp giảm mạnh tập trung vào nhóm cổ phiếu dầu khí điển hình là GAS, PVD, PVS và hệ quả là nhiều nhóm cổ phiếu trụ cột khác như ngành thực phẩm, công nghệ,... cũng bị điều chỉnh theo. 

Theo tôi, nếu giá dầu thô tiếp tục giảm mạnh thì việc chiết khấu thêm về giá của nhóm cổ phiếu dầu khí vẫn tiếp tục xảy ra và hiệu ứng ảnh hưởng của nhóm cổ phiếu này vẫn còn đối với 2 chỉ số chính của thị trường. 

Tuy nhiên, dầu giảm giá mạnh cũng là cơ hội tốt cho nhiều nhóm ngành khác được hưởng lợi trực tiếp hoặc gián tiếp và có thể sẽ xuất hiện nhiều cổ phiếu ngược dòng giúp đà giảm của VN-Index sẽ chậm lại và nhanh đến điểm cân bằng.

Dòng tiền chảy vào thị trường đã giảm mạnh trong 1, 2 tuần trở lại đây, tâm lý nhà đầu tư xuống thấp tác động đến không chỉ việc nắm giữ cổ phiếu mà còn nảy sinh tâm lý do dự mua vào. 

Như vậy, giá dầu thế giới đang có xu hướng giảm mạnh đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp dầu khí trong nước. Bên cạnh ảnh hưởng của Thông tư 36 cùng với việc thắt chặt hơn việc cho vay ký quỹ ở nhiều mã cổ phiếu trong giai đoạn cuối năm và nhất là khi thị trường đang trong giai đoạn điều chỉnh, thì việc giảm điểm của các cổ phiếu trên toàn thị trường càng trở nên tồi tệ hơn. 

Nhóm cổ phiếu dầu khí đã tăng mạnh thời gian qua rồi điều chỉnh giảm là điều hiển nhiên nhưng khi mà thị trường có biến động điều chỉnh xấu thì đồng loạt các mã cổ phiếu giảm chứ không chỉ riêng những cổ phiếu dầu khí.

Về cơ bản, chúng tôi đã thực hiện đánh giá và nhận thấy rằng trong nhóm cổ phiếu dầu khí, bên cạnh các cổ phiếu bị tác động trực tiếp từ diễn biến giá dầu giảm (điển hình là GAS), thì một số trường hợp khác ít chịu rủi ro liên quan đến giá dầu giảm hơn, như trường hợp PVD: với các hợp đồng đã ký, ít nhất hoạt động của doanh nghiệp vẫn ổn định và ít chịu ảnh hưởng từ diễn biến giá dầu trong 2015-2016, và mức giá hiện tại của cổ phiếu này tương ứng mức P/E khoảng 8, có thể xem là khá hấp dẫn so với mặt bằng chung thị trường.

Tuy nhiên, ở góc độ tư vấn đầu tư, tôi lưu ý rằng, thị trường cũng luôn có sự hợp lý của riêng nó. Giá cổ phiếu PVD ở giai đoạn hiện tại vẫn cao hơn đầu năm 2014, và rõ ràng rằng thời điểm này triển vọng dài hạn (nhiều hơn 2 năm) của doanh nghiệp là không tốt bằng thời điểm đầu năm khi giá dầu đang giảm. Sẽ rõ ràng hơn khi quan sát dòng tiền, ở cùng mức giá tương đương, đầu năm 2014, vốn ngoại chảy vào PVD liên tục, trong khi thời gian vừa qua là một diễn biến ngược lại.

Với đánh giá đa chiều như vậy, tôi quan tâm PVD, nhưng chưa hề có ý định đầu tư vào cổ phiếu này.

Tôi lại phải đề cập lại về việc khi các cổ phiếu tăng giá mạnh trong một giai đoạn đi lên của thị trường. Sau khi các cổ phiếu này đạt đỉnh và điều chỉnh thì sẽ cần nhiều thời gian (có thể vài năm) để có thể hoặc không bao giờ quay lại đỉnh cao cũ. 

Tương tự, các cổ phiếu dầu khí đã vào xu hướng tăng giá mạnh rồi điều chỉnh giảm giá thì nó sẽ giảm giá rồi chững lại điều chỉnh rồi lại giảm tiếp mặc dù có thể các doanh nghiệp này vẫn có kết quả kinh doanh tốt. 

Câu chuyện là mức giảm giá đã được triết khấu rủi ro liên quan đến giá dầu không còn ý nghĩa khi sự tăng giá đột biến của các cổ phiếu này không còn. Tôi cho rằng việc mua giá cổ phiếu dầu khí hiện nay kể là giá thấp không phải là chiến lược tốt khi gió thị trường đã đổi chiều.

Bắt đáy luôn là hành động mạo hiểm, đặc biệt đối với các cổ phiếu dầu khí vào lúc này. 

Mặc dù nhiều cổ phiếu dầu khí đã hoàn thành kê kế hoạch doanh thu và lợi nhuận của năm nhưng tình hình kinh doanh năm sau của nhóm cổ phiếu này sẽ bị ảnh hưởng rất nhiều bởi giá dầu giảm mạnh. 

Tuy nhiên, nhiều cổ phiếu ở nhóm ngành khác sẽ được hưởng lợi nhiều từ giá dầu giảm sẽ xuất hiện nhiều cơ hội tốt để mua vào khi hiệu ứng "Tuyết lở" từ nhóm dầu khí vẫn còn tiếp diễn.

Trong bối cảnh giá dầu thế giới vẫn đang nằm trong xu hướng giảm trung hạn, thì nhiều khả năng nhóm cổ phiếu ngành dầu khí sẽ tiếp tục chịu tác động tiêu cực về cả triển vọng hoạt động cơ bản lẫn diễn biến giá cổ phiếu trong thời gian tới. 

Về mặt kỹ thuật, các cổ phiếu vốn hóa lớn như GAS, PVD nhiều khả năng sẽ có thêm một nhịp giảm nữa trước khi bước vào giai đoạn lình xình, tích lũy để hình thành mặt bằng giá mới và cân bằng rủi ro liên quan đến việc giá dầu giảm. 

Do đó, cá nhân tôi vẫn chưa có ý định đầu tư vào nhóm cổ phiếu này trong ngắn hạn, một phần bởi mức giá hiện tại vẫn chưa thực sự hấp dẫn như đã nói ở trên, một phần là bởi tôi còn nhiều lựa chọn tốt hơn.

Chỉ mới 2 phiên thị trường khớp dưới 100 triệu đơn vị khớp lệnh trên sàn HSX, và như vậy là quá sớm để nói về biểu hiện của sự cạn kiệt thanh khoản tạo đáy!

Về kỹ thuật, VN-Index đã phá vỡ kênh giá xuống hiện tại và mở ra một góc giảm lớn hơn, giá bám dải Bollinger dưới – xu hướng giảm đang tiếp tục được củng cố. Tuy nhiên, các chỉ báo động lượng đã duy trì khá lâu trong vùng bán quá nên tôi cho rằng có thể xuất hiện một đợt hồi phục ngắn hạn của VN-Index trong thời gian sắp tới.

Sau một nhịp giảm điểm mạnh và xuyên thủng các mốc hỗ trợ quan trọng, thông thường sẽ xuất hiện các phiên hồi phục kỹ thuật của chỉ số để kiểm tra lại các vùng kháng cự mà trước đó chính là các vùng hỗ trợ đã bị phá vỡ. 

Trong những phiên hồi phục như vậy, tôi cho rằng thanh khoản thấp là điều có thể hiểu được bởi có thể nó phản ảnh sự thận trọng và hoài nghi của bên mua về xu hướng hồi phục của chỉ số, còn bên bán thì chờ đợi và hy vọng để bán được ở các mức giá cao hơn. 

Dưới góc độ kỹ thuật, trên khung thời gian ngày, chỉ số đang được kỳ vọng sẽ tiếp đà hồi phục trong những phiên đầu tuần tới khi đã phát đi những tín hiệu khá tích cực trong những phiên cuối tuần qua. 

Tuy nhiên, trên đồ thị tuần, việc chỉ số tạo thành những mẫu hình nến đỏ đặc dài kèm theo diễn biến khá tiêu cực của các chỉ báo kỹ thuật lại đang hàm ý khả năng có thêm nhịp giảm điểm của chỉ số trong ngắn hạn.

Tôi nghĩ thị trường muốn tạo đáy thành công và con sóng hồi chứng khoán xuất hiện thì ít nhất tâm lý nhà đầu tư cũng phải vững tâm mua vào cổ phiếu hơn – điều này chỉ diễn ra khi thanh khoản toàn thị trường tăng vọt. 

Đôi lúc kịch bản thị trường tạo đáy thanh khoản cạn kiện, nhưng các mã cổ phiếu cơ bản cùng với những cổ phiếu đầu cơ dẫn dắt phải có lực cầu mạnh cùng với dòng tiền giải ngân từ khối ngoại. 

Dù nhận định thị trường sẽ có hồi phục ở đoạn này nhưng tôi đánh giá cơ hội chỉ nằm ở một số mã cổ phiếu chứ không phải tất cả. Thị trường tạo đáy tạm thời ở mốc 544 điểm với thanh khoản thấp nhưng phải tích lũy lâu hơn chút nếu không sẽ có những phiên giảm điểm nhúng nhưng đó sẽ là cơ hội cho mọi nhà đầu tư. Cơ hội mua gom dần cổ phiếu đang rõ nét hơn.

Theo tôi về góc độ kỹ thuật, nhịp phục hồi sẽ xảy ra khi chỉ số giữ được vùng điểm 54x với thanh khoản cạn dần. Thông thường, khi thị trường chạm vào vùng đáy, thanh khoản sẽ không bao giờ cao do tâm lý e ngại của cả bên mua và bên bán đang ở mức cao. Nếu cần phải giải ngân vào lúc này nên chọn các cổ phiếu thuộc nhóm ngành hưởng lợi trực tiếp từ việc giá dầu giảm mạnh và có tín hiệu phục hồi trước thị trường.

Tôi đã bán toàn bộ phần danh mục ngắn hạn trong phiên đầu tuần khi nhận thấy chỉ số không thể giữ được các vùng điểm hỗ trợ quan trọng trong hệ thống riêng của mình. 

Tuy nhiên, sau đó khi chỉ số có tín hiệu hồi phục, tôi đã thực hiện giải ngân mang tính "dò đáy" với tỷ trọng 20% cho phần danh mục ngắn hạn, qua đó đưa tỉ trọng tổng danh mục về lại mức 50% như tuần trước đó. Tôi dự định sẽ thực hiện bán quay vòng phần ngắn hạn vừa giải ngân này trong những phiên thị trường hồi phục vào tuần tới. 

Còn đối với phần danh mục mang tính trung hạn, tôi sẽ vẫn tiếp tục nắm giữ ở mức thấp (khoảng 30%). Trong nhịp giảm điểm khá mạnh của VN-Index trong 2 tháng trở lại đây, vẫn có không ít các nhóm cổ phiếu diễn biến tích cực, điển hình là các mã bất động sản hạng trung và một số nhóm ngành được hưởng lợi bởi xu hướng giảm của giá dầu như vận tải, nhựa, hóa chất, bao bì... Hiện tôi đang ưu tiên nắm giữ lại những mã này cho các vị thế trung hạn.

Danh mục giao dịch ngắn hạn nên giảm về mức 50:50 và nên hạn chế giải ngân vào các cổ phiếu dầu khí, thay thế bằng nhóm cổ phiếu vận tải, thủy sản và bất động sản, hạ tầng. 

Danh mục trung và dài hạn nên tăng cường giải ngân mạnh lên 80% danh mục đặc biệt ở các nhịp điều chỉnh mạnh trong phiên, nhóm cổ phiếu hướng tới là cổ tức bằng tiền cao và tăng trưởng.

Các phiên giảm điểm mạnh đầu tuần qua khá bất ngờ mặc dù việc nắm giữ chỉ những cổ phiếu cơ bản sẽ ít bị ảnh hưởng hơn nếu chúng ta nắm giữ cổ phiếu đầu cơ. 

Các cổ phiếu cơ bản tiềm năng mà tôi đang nắm giữ cũng có những mã tăng mã giảm cũng đang hứa hẹn triển vọng tăng giá trong tương lai gần và tôi vẫn ưu tiên việc nắm giữ cổ phiếu với kỳ vọng sóng sẽ đến trong giai đoạn từ nay đến hết quý I/2015. 

Kiên nhẫn với các cổ phiếu tốt là điều cần thiết và tôi đang nắm giữ tỷ lệ cổ phiếu/tiền mặt là 80%/20%.

Tôi tiếp tục duy trì 100% tiền trong tài khoản, tuy nhiên, có thể tôi sẽ cân nhắc giải ngân một phần nào đó nếu thấy cơ hội trong tuần kế tiếp.