Trong 10 tháng năm 2021, tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước đạt 537,31 tỷ USD. Đáng chú ý, trong tháng 10/2021 xuất khẩu tăng nhanh trở lại, xuất siêu đã đạt 1,1 tỷ USD, kéo cán cân thương mại hàng hóa xuống còn nhập siêu 1,45 tỷ USD sau 10 tháng. Đây là điểm sáng trong bức tranh kinh tế và là tín hiệu tốt cho thấy sự phục hồi của doanh nghiệp sau thời gian dài bị ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.

XUẤT KHẨU BÁM SÁT NHẬP KHẨU

Theo số liệu Tổng cục Thống kê vừa công bố, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa tháng 10/2021 đạt 53,5 tỷ USD, giảm 0,4% so với tháng 9/2021 và tăng 4% so với cùng kỳ năm 2020.

Tính chung 10 tháng năm 2021, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa vẫn duy trì tốc độ tăng cao, đạt 537,31 tỷ USD, tăng 22,2% so với cùng kỳ năm trước, trong đó xuất khẩu đạt 267,93 tỷ USD, tăng 16,6%; nhập khẩu đạt 269,38 tỷ USD, tăng 28,2%.

Trong 10 tháng năm 2021 có 31 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm 92,4% tổng kim ngạch xuất khẩu (trong đó có 6 mặt hàng xuất khẩu trên 10 tỷ USD, chiếm 63%).

Về cơ cấu nhóm hàng xuất khẩu 10 tháng năm 2021, nhóm hàng nhiên liệu và khoáng sản ước tính đạt 3,03 tỷ USD, tăng 16,6% so với cùng kỳ năm trước và chiếm 1,1% tổng kim ngạch hàng hóa xuất khẩu (tỷ trọng bằng cùng kỳ năm trước).

Nhóm hàng công nghiệp chế biến ước tính đạt 238,81 tỷ USD, tăng 17,3% và chiếm 89,1% (tăng 0,5 điểm phần trăm). Nhóm hàng nông sản, lâm sản đạt 19,2 tỷ USD, tăng 15,1% và chiếm 7,2% (giảm 0,1 điểm phần trăm). Nhóm hàng thủy sản đạt 6,89 tỷ USD, giảm 0,8% và chiếm 2,6% (giảm 0,4 điểm phần trăm).

Trong 10 tháng qua Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch đạt 76 tỷ USD, tăng 21,9% so với cùng kỳ năm trước. Tiếp đến là Trung Quốc đạt 44,2 tỷ USD, tăng 16,8%. Thị trường EU đạt 31,7 tỷ USD, tăng 8,9%. Thị trường ASEAN đạt 23 tỷ USD, tăng 21,3%. Hàn Quốc đạt 17,9 tỷ USD, tăng 11,2%. Nhật Bản đạt 16,1 tỷ USD, tăng 2,2%.

Ở chiều ngược lại, trong 10 tháng năm 2021 có 39 mặt hàng nhập khẩu đạt trị giá trên 1 tỷ USD, chiếm tỷ trọng 91,4% tổng kim ngạch nhập khẩu.

Về cơ cấu nhóm hàng nhập khẩu 10 tháng năm 2021, nhóm hàng tư liệu sản xuất đạt 252,21 tỷ USD, tăng 28,6% so với cùng kỳ năm trước và chiếm 93,6% tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa (tăng 0,3 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước), trong đó nhóm hàng máy móc thiết bị, dụng cụ phụ tùng đạt 124,13 tỷ USD, tăng 22,4% và chiếm 46,1% (giảm 2,2 điểm phần trăm); nhóm hàng nguyên, nhiên, vật liệu đạt 128,08 tỷ USD, tăng 35,2% và chiếm 47,5% (tăng 2,5 điểm phần trăm). Nhóm hàng tiêu dùng ước tính đạt 17,17 tỷ USD, tăng 22,5% và chiếm 6,4% (giảm 0,3 điểm phần trăm).

Trung Quốc vẫn là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam trong 10 năm 2021 với kim ngạch đạt 89,4 tỷ USD, tăng 36,4% so với cùng kỳ năm trước. Tiếp theo là thị trường Hàn Quốc đạt 45,5 tỷ USD, tăng 21,4%. Thị trường ASEAN đạt 33 tỷ USD, tăng 34,8%. Nhật Bản đạt 18 tỷ USD, tăng 9%. Thị trường EU đạt 13,8 tỷ USD, tăng 15,9%. Hoa Kỳ đạt 13 tỷ USD, tăng 13,5%.

Như vậy, mặc dù xuất siêu 1,1 tỷ USD trong tháng 10/2021, nhưng do nhập siêu tăng cao trong những tháng trước đó, nên tính chung 10 tháng năm 2021 nhập siêu vẫn ở mức 1,45 tỷ USD  (cùng kỳ năm trước xuất siêu 19,63 tỷ USD), trong đó khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 22,73 tỷ USD; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) xuất siêu 21,28 tỷ USD.

XUẤT KHẨU HƯỚNG TỚI KỶ LỤC MỚI

Lý giải về nguyên nhân dẫn đến nhập siêu trong 10 tháng năm 2021, Tổng cục Thống kê cho rằng trong chu kỳ sản xuất, doanh nghiệp thường tập trung ký kết hợp đồng vào cuối năm trước hoặc đầu năm mới, đến quý 1, quý 2 là thời gian tăng nhập nguyên liệu và đến quý 3, quý 4 tập trung cho sản xuất.

Trên thực tế doanh nghiệp đã tăng nhập khẩu trong các tháng vừa qua là một trong những nguyên nhân dẫn đến nhập siêu. Đến giai đoạn này doanh nghiệp đã giảm nhập khẩu tư liệu sản xuất và tập trung sản xuất để hoàn thành các đơn hàng nên việc xuất siêu thời gian qua một phần cũng do quy luật kinh doanh này.

Cũng theo Tổng cục Thống kê, tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu 10 tháng năm 2021 ở mức cao, tăng 16,6% so với cùng kỳ năm trước. 

Bên cạnh đó, hoạt động xuất khẩu của Việt Nam đang có nhiều thuận lợi khi doanh nghiệp tiếp tục khai thác hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA), cùng với nhu cầu thị trường đang tăng vào dịp mua sắm cuối năm.

Một tín hiệu đáng mừng nữa là TP.HCM và các tỉnh có tỷ trọng xuất khẩu lớn ở khu vực phía Nam đang từng bước nới lỏng giãn cách, giúp doanh nghiệp dần phục hồi sản xuất kinh doanh, theo đó xuất khẩu hàng hoá những tháng cuối năm 2021 tăng trưởng hơn góp phần vào tăng trưởng chung của nền kinh tế.

Theo đánh giá của một số chuyên gia kinh tế, cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam đang có trạng thái thuận lợi mặc dù không ít đứt gãy chuỗi xuất khẩu diễn ra. Giai đoạn tới chắc chắn sẽ tiếp tục mở rộng nếu nhu cầu thị trường thế giới bùng nổ như điện thoại, linh kiện, thiết bị điện tử. 

Cùng với đó, nhóm hàng nông sản có khả năng tiếp tục cán mức giá xuất khẩu cao hơn. Nhóm hàng nhiên liệu, năng lượng, khoáng sản đặc biệt dầu khí xuất khẩu sẽ tăng giá do mùa đông đến nhu cầu năng lượng nhiên liệu tăng cao.

Do đó, cần tạo nguồn hàng, tăng tốc kiểm soát triệt để dịch bệnh để nối lại nguồn hàng, mở rộng quy mô sản xuất và thậm chí tăng quy mô xuất khẩu để bù lại cho thời gian gián đoạn, nhằm tận dụng triệt để cơ hội xuất khẩu, thậm chí tranh thủ khi các đối tác khác đang phải tập trung đối phó với dịch bệnh.

Dự báo về triển vọng xuất khẩu thời gian tới, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) nhận định với tốc độ xuất khẩu như hiện nay, dự kiến 2 tháng cuối năm tình hình xuất khẩu tiếp tục tăng trưởng tốt. Nếu không có biến động nào quá lớn, dự kiến cả năm nay xuất khẩu sẽ đạt khoảng 320 tỷ USD. Và tổng kim ngạch xuất nhập khẩu sẽ đạt khoảng 640-650 tỷ USD, lần đầu tiên vượt mốc 600 tỷ USD.

Để đạt được mục tiêu này, trong những tháng cuối năm 2021, trước mắt tận dụng sự phục hồi của thị trường Mỹ và châu Âu để đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng Việt Nam có thế mạnh như dệt may, da giày, điện tử, đồ gỗ, thủy sản… đặc biệt là phục vụ dịp mua sắm gia tăng cuối năm. 

Cùng với việc duy trì xuất khẩu sang các thị trường Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản sẽ khai thác triệt để cơ hội xuất khẩu ngay sản phẩm nông nghiệp sang các thị trường Nam Á, Đông Á.

Đồng thời đẩy mạnh hoạt động đàm phán để phát triển các thị trường khu vực xa hơn, yêu cầu cao hơn như các thị trường thuộc châu Âu, châu Mỹ, châu Úc. Tăng cường cung cấp thông tin thị trường, các hoạt động xúc tiến thương mại đến các thị trường còn dư địa phát triển như các thị trường Đông Âu, Bắc Âu, Mỹ Latinh.

Tiếp tục đẩy mạnh công tác đơn giản hóa thủ tục hành chính. Trong đó, tập trung triển khai các thủ tục hành chính về lĩnh vực xuất nhập khẩu theo Cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN...  để tạo thuận lợi cho Hiệp hội và doanh nghiệp tham gia hoạt động xuất nhập khẩu.