Xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc đã ổn định trở lại, mỗi ngày 300 - 400 xe được thông quan

Trong nửa cuối tháng 10/2025, hoạt động xuất khẩu sầu riêng tại một số địa phương Tây Nguyên, đặc biệt là Đắk Lắk, ghi nhận tình trạng bị gián đoạn do ách tắc trong khâu kiểm nghiệm chỉ tiêu Vàng O và Cadimi — hai điều kiện bắt buộc để cấp chứng nhận xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.

Sự cố xuất phát từ việc nhiều phòng kiểm nghiệm tạm ngừng tiếp nhận mẫu do bảo trì, nâng cấp hoặc chờ đánh giá lại, dẫn đến việc doanh nghiệp không thể hoàn tất thủ tục kiểm nghiệm, gây chậm tiến độ giao hàng và nguy cơ thiệt hại kinh tế.

ÁCH TẮC DO PHÒNG KIỂM NGHIỆM TẠM DỪNG HOẠT ĐỘNG

Trước diễn biến này, Văn phòng Chính phủ vừa có công văn truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó thủ tướng Trần Hồng Hà, yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan khẩn trương kiểm tra, xác định nguyên nhân và trách nhiệm tổ chức, cá nhân để xảy ra việc gián đoạn hoạt động kiểm nghiệm.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao tăng cường quản lý và giám sát hoạt động của các phòng thí nghiệm; rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật và thủ tục hành chính liên quan nhằm tránh lặp lại ách tắc. Đồng thời, phối hợp với các cơ quan và địa phương đẩy nhanh tiến độ phê duyệt, gia hạn hoặc cấp phép mới các phòng thí nghiệm đủ điều kiện phục vụ xuất khẩu, bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật, môi trường và yêu cầu quốc tế.  

Phó Thủ tướng cũng giao UBND các tỉnh tập trung chỉ đạo triển khai công tác cấp phép phòng thí nghiệm; chủ động phối hợp với Bộ hướng dẫn các cơ sở rà soát điều kiện kỹ thuật, hoàn thiện hồ sơ đề nghị gia hạn hoặc xin cấp phép mới, đảm bảo hoạt động kiểm nghiệm không bị gián đoạn.

Thông tin về vấn đề này, chiều 1/11/2025, ông Huỳnh Tấn Đạt - Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết hiện Việt Nam có 24 phòng kiểm nghiệm được cơ quan Hải quan Trung Quốc công nhận, với tổng công suất lý thuyết khoảng 3.200 mẫu/ngày, đủ đáp ứng nhu cầu thực tế. Tuy nhiên, từ trung tuần tháng 10/2025, một số phòng phải tạm ngừng hoạt động do bảo trì, hỏng thiết bị hoặc chờ đánh giá lại, tạo ra khoảng trống trong năng lực xét nghiệm và gây hiện tượng ùn tắc.

Theo ông Đạt, không phải đợi đến khi nhận được công văn chỉ đạo từ Chính phủ, mà từ trước đó một tuần (ngày 24/10), Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung đã chủ trì họp khẩn với các đơn vị liên quan, yêu cầu rà soát tình trạng hoạt động của các phòng kiểm nghiệm, bảo đảm minh bạch năng lực và sự thống nhất kết quả giữa phía Việt Nam và Trung Quốc.

“Sau một tuần thực hiện chỉ đạo, tình hình kiểm nghiệm “cơ bản đã trở lại bình thường”, đảm bảo hoạt động giao thương thông suốt cho doanh nghiệp”, ông Đạt thông tin.

THÔNG QUAN TẠI CỬA KHẨU VẪN ỔN ĐỊNH

Hiện sản lượng còn lại trên thị trường không nhiều, đã bước vào cuối vụ, hoạt động xuất khẩu và thu mua diễn ra bình thường. Ông Đạt đề nghị doanh nghiệp và địa phương giữ ổn định tâm lý, tránh hoang mang do ảnh hưởng của sự cố vừa qua. 

"Mọi vướng mắc liên quan đến kiểm nghiệm hoặc thông quan, doanh nghiệp cần liên hệ trực tiếp với Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường hoặc Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật để được xử lý kịp thời", ông Đạt khuyến nghị.

Đắk Lắk là địa phương có diện tích sầu riêng lớn, nhu cầu kiểm nghiệm mẫu cao nên chịu tác động rõ nhất từ sự cố. Trong chiều 1/11/2025, bà Đặng Thị Thủy, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Lắk, cho biết tỉnh có gần 45.000 ha sầu riêng, trong đó hơn 26.000 ha đã cho thu hoạch. Sản lượng năm 2025 ước đạt 390.000 tấn, tăng 30.000 tấn so với 2024. Đến hết tháng 10/2025, vụ thu hoạch cơ bản kết thúc, lượng còn lại chỉ khoảng 10% (tương đương 30.000–40.000 tấn). Giá thu mua dao động 60.000–70.000 đồng/kg. Mặc dù có giảm nhẹ so với năm trước, người trồng vẫn có lãi cao.

“Do ảnh hưởng tạm dừng kiểm nghiệm chỉ tiêu Vàng O và Cadimi, một số doanh nghiệp thu mua bị chậm, nhưng nhìn chung thị trường vẫn ổn định. Sở đã báo cáo UBND tỉnh và Bộ để kiến nghị chỉ đạo các trung tâm kiểm nghiệm tăng tốc xử lý mẫu, bảo đảm không gián đoạn xuất khẩu”, bà Thuỷ khẳng định.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Lê Anh Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk, cho biết nguyên nhân ùn tắc là do doanh nghiệp tập trung gửi mẫu vào hai trung tâm có khả năng xét nghiệm chỉ tiêu Cadimi và Vàng O, khiến hai đơn vị này quá tải. Sầu riêng bị chậm chủ yếu nằm tại các kho ở Đắk Lắk, nhưng hoạt động xuất khẩu không hoàn toàn tắc nghẽn.

Nhờ sự chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các phòng xét nghiệm đã hoạt động trở lại, làm việc xuyên đêm để trả kết quả. Chỉ sau một tuần (từ ngày 24/10), lượng mẫu tồn đã được giải quyết cơ bản, doanh nghiệp yên tâm tiếp tục thu mua và xuất khẩu khoảng 10% sản lượng cuối vụ. Hiệp hội đánh giá cao sự phản ứng nhanh của Bộ và sự phối hợp giữa các đơn vị liên quan, giúp thị trường ổn định trở lại trong giai đoạn nhạy cảm nhất của vụ mùa.

Theo ông Trung, tác động của sự cố không làm thay đổi cục diện chung của thị trường sầu riêng, nhưng là bài học quan trọng về việc phân bổ năng lực kiểm nghiệm và hoàn thiện quy trình quản lý, nhằm đảm bảo xuất khẩu thông suốt và bền vững.