Bộ Thương mại Mỹ (DOC) vừa qua có thông báo Kết luận cuối cùng vụ việc điều tra lẩn tránh biện pháp chống bán phá giá và chống trợ cấp với thép cán nguội (CRS) và thép chống ăn mòn (CORE) của Việt Nam có nguyên liệu đầu vào từ Hàn Quốc và Đài Loan-Trung Quốc (Đài Loan). 

Kết luận cuối cùng về cơ bản giữ nguyên như kết luận sơ bộ đã được Mỹ ban hành vào tháng 7 năm 2019. Theo đó, Bộ Thương mại Mỹ cho rằng các mặt hàng thép mạ và thép cán nguội của Việt Nam được sản xuất từ thép cán nóng của Hàn Quốc và Đài Loan không đáp ứng yêu cầu chuyển đổi đáng kể của Hoa Kỳ và do đó bị coi là lẩn tránh thuế.

Với kết luận này, cơ quan Hải quan Mỹ tiếp tục thu thuế đối với các mặt hàng thép của Việt Nam với cơ chế: 

Những lô hàng thép CR và CORE xuất khẩu từ Việt Nam không chứng minh được xuất xứ của nguyên liệu thép cán nóng bị áp mức thuế lên đến 456% (mức thuế Mỹ đang áp dụng với thép Trung Quốc).

Nếu doanh nghiệp chứng minh nguyên liệu cán nóng nhập khẩu từ Hàn Quốc hoặc Đài Loan sẽ bị áp thuế tương ứng của Hàn Quốc (29,4% với thép CORE; 24,2% với thép CRS) và Đài Loan (10,34% với thép CRS).

Như vậy, nếu các doanh nghiệp chứng minh được nguyên liệu sản xuất là của Việt Nam hoặc các nước/vùng lãnh thổ ngoài 3 nguồn trên sẽ không bị áp dụng biện pháp chống lẩn tránh thuế (tức là không phải nộp thuế).  

Ngay khi Bộ Thương mại Mỹ bắt đầu tiến hành điều tra vụ việc, Bộ Công Thương đã làm việc với Hiệp hội thép và các doanh nghiệp xuất khẩu để làm rõ thông tin, đề nghị ngành sản xuất trong nước phối hợp đầy đủ với cơ quan điều tra của Mỹ. 

Bộ Công Thương cũng đã trao đổi trực tiếp, đề nghị DOC xem xét tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tham gia cung cấp thông tin, mở rộng diện cho phép doanh nghiệp tự chứng nhận nguồn gốc nguyên liệu nhằm bảo vệ lợi ích chính đáng của ngành sản xuất trong nước, đồng thời phối hợp với các cơ quan hữu quan của Việt Nam và Hoa Kỳ để ngăn chặn các hành vi gian lận, lẩn tránh bất hợp pháp. 

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng đã tham gia phiên điều trần do DOC tổ chức để bày tỏ quan điểm và có các cuộc họp với DOC để làm rõ đề nghị của Việt Nam.

Trong thời gian vừa qua, ngành sản xuất thép trong nước, đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu lớn cũng đã chủ động xây dựng phương án sản xuất, kinh doanh trong bối cảnh Mỹ điều tra chống lẩn tránh, cụ thể là đã chuyển hướng sử dụng nguyên liệu đầu vào (thép cán nóng) từ nhiều nguồn khác cũng như mua thép cán nóng sản xuất trong nước, xây dựng hệ thống quản lý để phục vụ việc tự chứng nhận.

Theo số liệu thống kê của Mỹ, trong 10 tháng đầu năm 2019 giá trị xuất khẩu thép CORE và CRS của Việt Nam sang Mỹ đạt hơn 260 triệu USD. Thị trường Mỹ hiện chiếm 6,5% trong tổng lượng xuất khẩu thép của Việt Nam (ASEAN vẫn là thị trường xuất khẩu nhiều nhất của Việt Nam, chiếm 65%).