Xuyên suốt của bộ luật này là đề cao quyền tự quyết của người lao động, vai trò thương lượng của người lao động, Bộ trưởng Bộ Lao động, thương binh và xã hội Đào Ngọc Dung trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội, sáng 20/11.

Khi đó, Quốc hội vừa thông qua Bộ luật Lao động (sửa đổi) với quyết định tăng tuổi nghỉ hưu, tăng ngày nghỉ  và nhiều điểm mới khác.

Bộ trưởng Dung nhấn mạnh, thông qua Bộ luật Lao động (sửa đổi) là sự kiện rất quan trọng và có ý nghĩa lớn đối với việc xây dựng quan hệ lao động và phát triển lực lượng lao động. Đây là bộ luật có nội dung, phạm vi rất lớn và tác động sâu rộng đến hàng chục triệu người lao động, bao gồm cả lực lượng ở khu vực chính thức và phi chính thức. Đặc biệt, lần này  phạm vi, đối tượng mở rộng, áp dụng trong chừng mực cho cả khu vực phi chính thức.

Thông qua bộ luật này có rất nhiều điểm mới, đặc biệt là có tới hơn 10 điểm mới đối với người lao động và gần 10 điểm mới với tổ chức người đại diện, ông Dung thông tin.

Thưa Bộ trưởng, ý nghĩa của bộ luật này là bảo vệ quyền lợi cho người lao động. Vậy quy định nào thể  hiện rõ nhất điều này?

Tinh thần xuyên suốt của bộ luật này là đề cao quyền tự quyết của người lao động, vai trò thương lượng của người lao động. Anh có quyền quyết định chọn việc làm khi thấy công việc đó phù hợp, mức lương đó phù hợp.

Hai là bộ luật đã quy định tổ chức đại diện là người đứng ra cùng người lao động, đại diện thương lượng cho người lao động trong trong quá trình thực thi quyền của người lao động.

Vấn đề tăng tuổi nghỉ hưu có tác động ra sao, thưa Bộ trưởng?

Điều chỉnh tăng dần tuổi nghỉ hưu là quyết sách rất lớn của Đảng, Nhà nước, là tầm nhìn có tính chất chiến lược nhằm đi trước đón đầu thách thức già hóa dân số cũng như giải quyết mục tiêu bao trùm là vừa đảm bảo tăng trưởng kinh tế nhưng cũng phải cân đối để đảm bảo công ăn việc là. Việc này cũng nhằm bảo toàn, phát triển bền vững quỹ bảo hiểm, giải quyết hài hòa việc bình đẳng và tiến tới giảm dần khoảng cách về giới. Đây là mục tiêu bao trùm và tương đối toàn diện.

Việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu là xu hướng chung của thế giới nhưng cũng chưa bao giờ là dễ với bất cứ quốc gia nào vì nó tác động rất lớn đến hàng chục triệu người lao động. Và trong mỗi hoàn cảnh, đối tượng cụ thể phải có cách ứng xử khác nhau.

Với bộ luật sửa đổi này sẽ điều chỉnh tuổi nghỉ hưu theo lộ trình tăng dần, bắt đầu từ 1/1/2021 điều chỉnh dần tuổi nghỉ hưu để tới năm 2028 thì người nam đạt độ tuổi nghỉ hưu là 62. Người phụ nữ thì đến 2035 sẽ đạt độ tuổi nghỉ hưu là 60. Như vậy lộ trình của ta rất rõ là tăng dần đều, tăng chậm theo hướng nam tăng mỗi năm 3 tháng, nữ tăng mỗi năm 4 tháng.

Tôi muốn nói đây là điều chỉnh tuổi nghỉ hưu bình thường đối với người lao động trong điều kiện bình thường, trong hoàn cảnh công việc và sức khỏe bình thường. Với người lao động nặng nhọc, độc hại, ở vùng đặc biệt khó khăn hay trong điều kiện đặc biệt độc hại, nặng nhọc thì lại có lộ trình điều chỉnh hoàn toàn khác. Những người này được quyền nghỉ hưu sớm hơn không qua 5 năm.

Đương nhiên nếu những đối tượng này cộng thêm suy giảm sức khỏe 61% thì có thể nghỉ hưu sớm hơn nữa.

Còn những trường hợp có trình độ cao, yêu cầu công việc đặt ra thì có thể sẽ được kéo dài tuổi nghỉ hưu nhưng không kéo dài quá 5 năm, nhưng họ sẽ không làm công tác quản lý mà chuyển sang làm chuyên gia, sẽ theo hướng đó.

Một lần nữa tôi muốn nói, đây là điều chỉnh tuổi nghỉ hưu chung và điều chỉnh trong điều kiện người lao động bình thường, còn đối tượng đặc thù sẽ có hướng dẫn rất cụ thể.

Chẳng hạn chúng ta có 1.810 ngành, nghề, lĩnh vực, công việc nặng nhọc, độc hại và vùng khó khăn thì số này khoảng 3 triệu người, thì 3 triệu người này chắc chắn có thể được nghỉ hưu sớm hơn 5 năm và thậm chí sớm hơn.

Việ Quốc hội quyết định thêm 1 ngày nghỉ lễ sẽ có tác động ra sao, thưa Bộ trưởng?

Tôi cho rằng phải hiểu đầy đủ là ngay từ đầu, bắt đầu xây dựng dự thảo thì Chính phủ đã tiếp cận theo hướng bổ sung thêm một ngày nghỉ. Ngày nghỉ lễ ấy để dành cho người lao động, Ngày này nhằm mục tiêu tăng cường, tạo điều kiện cho người lao động được nghỉ ngơi, nâng cao sức khỏe, có điều kiện quây quần ấm cúng bên gia đình… rồi làm các công việc nhân đạo, từ thiện. 

Nhưng quan trọng hơn là thời điểm đó, ban soạn thảo và Chính phủ chọn bổ sung 1 ngày vì thực tế số ngày nghỉ lễ của ta còn thấp, và khoảng giữa tháng 5 đến tháng 9 ta chưa có ngày nghỉ nào nên Chính phủ lựa chọn phương án bổ sung thêm ngày nghỉ lễ, hai là chọn ngày nào đó trong khoảng đó.

Nhưng trong qúa trình Quốc hội thảo luận ta phải lắng nghe chứ, Chính phủ rất cầu thị. Sau khi lấy ý kiến nhân dân và đại biểu Quốc hội Chính phủ lắng nghe và tiếp tục khẳng định việc bổ sung thêm ngày nghỉ lễ là cần thiết, còn quyền quyết định cuối cùng là nghỉ ngày nào, đó là quyền Quốc hội. Chính phủ hoàn toàn ủng hộ việc này.

Tôi cho rằng hôm nay Quốc hội đã có một quyết định rất sáng suốt với ý nghĩa thuyết phục là thể hiện ý nghĩa ngày Quốc Khánh, ngày toàn dân có điều kiện hơn chăm sóc con cái.