TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ
Bổ sung tội kinh doanh đa cấp trái phép có thể “lợi bất cập hại”
Số lượng doanh nghiệp tham gia lĩnh vực bán hàng đa cấp hiện đã giảm đến gần một nửa
“Bộ luật Hình sự 2015 đã bỏ tội danh về kinh doanh trái phép, nay bổ sung hành vi kinh doanh đa cấp trái phép là không phù hợp”, đại biểu Bùi Văn Xuyền góp ý sửa Bộ luật Hình sự 2015, sáng 24/5.
Như VnEconomy đã thông tin, dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự 2015 trình Quốc hội tại kỳ họp này đã bổ sung điều 217a, về tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp.
Tuy nhiên, đăng đàn thảo luận đầu tiên, đại biểu Bùi Văn Xuyền (Thái Bình) đã có quan điểm khác. Ông Xuyền cho rằng cần cân nhắc chưa nên bổ sung tội danh này, vì đây là tội mới, chưa được báo cáo đánh giá đầy đủ lý do, sự cần thiết và tác động khi bổ sung.
“Báo cáo giải trình cũng nêu ý kiến đại biểu là một số vụ việc gây thiệt hại lớn, gây bức xúc trong nhân dân, còn nguyên nhân do đâu và xử lý thế nào chưa được giải trình rõ ràng. Bộ luật Hình sự 2015 đã bỏ tội danh về kinh doanh trái phép vì không phù hợp với tình hình thực tế là người dân được làm tất cả những gì pháp luật không cấm, nay bổ sung hành vi kinh doanh đa cấp trái phép là không phù hợp”, đại biểu Xuyền lập luận.
Ngoài ra, với thiết kế điều 217a thì theo nhận xét của đại biểu này, “chưa chắc đã xử lý được các doanh nghiệp, vì họ được cấp phép đầy đủ. Mặt khác, khung hình phạt cao nhất đối với tội danh này là 5 năm tù, nhẹ hơn rất nhiều so với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản và dùng mạng máy tính, mạng viễn thông và phương điện tử để chiếm đoạt tài sản, với khung cao nhất là 20 năm tù và chung thân, nên không chừng, việc bổ sung tội mới lại là nơi để lợi dụng trốn tội để không bị xử hai tội trên”.
Phân tích của đại biểu Xuyền nhận được sự đồng tình của một số vị khác, bởi chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự tội kinh doanh đa cấp trái phép mà không phải tất cả các hành vi kinh doanh trái phép là không bảo đảm công bằng của chính sách hình sự.
Có ý kiến cho rằng kinh doanh đa cấp với người tham gia mạng lưới ở nhiều tầng nấc khác nhau, chỉ hưởng hoa hồng, nếu xử lý thì phạm vi sẽ rất rộng và phức tạp.
Trước kỳ họp này, trong một tài liệu gửi đến các vị đại biểu Quốc hội, Bộ Công Thương đã tổng kết hoạt động bán hang đa cấp thời gian qua, sau khi nhiều vụ bán hàng đa cấp sai phạm với hàng chục nghìn nạn nhân. Theo đó, bán hàng đa cấp không đem lại siêu lợi nhuận như những lời quảng cáo của một số đối tượng.
Sau một thời gian Bộ Công Thương mạnh tay trong quản lý hoạt động bán hàng đa cấp, số lượng doanh nghiệp tham gia lĩnh vực này hiện đã giảm đến 45% (còn 37 doanh nghiệp), số lượng người tham gia mạng lưới cũng giảm đến 25% (còn 637.637 người, giảm 212.363 người), nhưng doanh thu toàn ngành chỉ giảm khoảng 2,5% (khoảng 200 tỷ đồng).
Tổng doanh thu bán hàng đa cấp năm 2016 đạt khoảng 7.800 tỷ đồng, giảm khoảng 200 tỷ đồng so với năm 2015 (giảm 2,5%). Tổng số hoa hồng và các lợi ích kinh tế mà các doanh nghiệp bán hàng đa cấp đã chi trả cho người tham gia bán hàng đa cấp đạt khoảng 2.400 tỷ đồng, chiếm khoảng 31% tổng doanh thu toàn ngành.
Tổng số hoa hồng tuy lớn về giá trị tuyệt đối, nhưng nếu chia đều cho gần 640 ngàn người tham gia hệ thống thì thu nhập bình quân của người tham gia bán hàng đa cấp là rất không đáng kể, chỉ khoảng 3,8 triệu đồng/người/năm.
Trong tổng số 37 doanh nghiệp thực hiện báo cáo, chỉ có 11 doanh nghiệp đạt lợi nhuận dương. Một số doanh nghiệp có doanh thu rất cao nhưng tỷ lệ lợi nhuận trước thuế rất thấp (chỉ đạt từ 0,5% đến 3,8%). Tổng số thuế đã nộp về ngân sách Nhà nước trong năm 2016 ước đạt 881 tỷ đồng.
Hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp bán hàng đa cấp là rất thấp, có trên 50% doanh nghiệp báo cáo lỗ.
Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương) cảnh báo: “Hoạt động bán hàng đa cấp dựa chủ yếu vào thực phẩm chức năng và mỹ phẩm (chiếm 83% doanh thu, trong đó thực phẩm chức năng chiếm tới 59%) - là những mặt hàng rất khó xác định giá trị thật, vì vậy, rất dễ xảy ra tình trạng giá bán hoàn toàn thoát ly giá trị cũng như giá trị sử dụng”.
“Tuy nhiên, các giao dịch đều được thực hiện trên nguyên tắc "thuận mua, vừa bán”, Nhà nước không thể can thiệp. Vì vậy, người tiêu dùng cần lưu ý, chủ động tìm hiểu giá trị thật của sản phẩm trước khi mua hàng”, cũng theo Cục Quản lý cạnh tranh.
Như VnEconomy đã thông tin, dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự 2015 trình Quốc hội tại kỳ họp này đã bổ sung điều 217a, về tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp.
Tuy nhiên, đăng đàn thảo luận đầu tiên, đại biểu Bùi Văn Xuyền (Thái Bình) đã có quan điểm khác. Ông Xuyền cho rằng cần cân nhắc chưa nên bổ sung tội danh này, vì đây là tội mới, chưa được báo cáo đánh giá đầy đủ lý do, sự cần thiết và tác động khi bổ sung.
“Báo cáo giải trình cũng nêu ý kiến đại biểu là một số vụ việc gây thiệt hại lớn, gây bức xúc trong nhân dân, còn nguyên nhân do đâu và xử lý thế nào chưa được giải trình rõ ràng. Bộ luật Hình sự 2015 đã bỏ tội danh về kinh doanh trái phép vì không phù hợp với tình hình thực tế là người dân được làm tất cả những gì pháp luật không cấm, nay bổ sung hành vi kinh doanh đa cấp trái phép là không phù hợp”, đại biểu Xuyền lập luận.
Ngoài ra, với thiết kế điều 217a thì theo nhận xét của đại biểu này, “chưa chắc đã xử lý được các doanh nghiệp, vì họ được cấp phép đầy đủ. Mặt khác, khung hình phạt cao nhất đối với tội danh này là 5 năm tù, nhẹ hơn rất nhiều so với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản và dùng mạng máy tính, mạng viễn thông và phương điện tử để chiếm đoạt tài sản, với khung cao nhất là 20 năm tù và chung thân, nên không chừng, việc bổ sung tội mới lại là nơi để lợi dụng trốn tội để không bị xử hai tội trên”.
Phân tích của đại biểu Xuyền nhận được sự đồng tình của một số vị khác, bởi chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự tội kinh doanh đa cấp trái phép mà không phải tất cả các hành vi kinh doanh trái phép là không bảo đảm công bằng của chính sách hình sự.
Có ý kiến cho rằng kinh doanh đa cấp với người tham gia mạng lưới ở nhiều tầng nấc khác nhau, chỉ hưởng hoa hồng, nếu xử lý thì phạm vi sẽ rất rộng và phức tạp.
Trước kỳ họp này, trong một tài liệu gửi đến các vị đại biểu Quốc hội, Bộ Công Thương đã tổng kết hoạt động bán hang đa cấp thời gian qua, sau khi nhiều vụ bán hàng đa cấp sai phạm với hàng chục nghìn nạn nhân. Theo đó, bán hàng đa cấp không đem lại siêu lợi nhuận như những lời quảng cáo của một số đối tượng.
Sau một thời gian Bộ Công Thương mạnh tay trong quản lý hoạt động bán hàng đa cấp, số lượng doanh nghiệp tham gia lĩnh vực này hiện đã giảm đến 45% (còn 37 doanh nghiệp), số lượng người tham gia mạng lưới cũng giảm đến 25% (còn 637.637 người, giảm 212.363 người), nhưng doanh thu toàn ngành chỉ giảm khoảng 2,5% (khoảng 200 tỷ đồng).
Tổng doanh thu bán hàng đa cấp năm 2016 đạt khoảng 7.800 tỷ đồng, giảm khoảng 200 tỷ đồng so với năm 2015 (giảm 2,5%). Tổng số hoa hồng và các lợi ích kinh tế mà các doanh nghiệp bán hàng đa cấp đã chi trả cho người tham gia bán hàng đa cấp đạt khoảng 2.400 tỷ đồng, chiếm khoảng 31% tổng doanh thu toàn ngành.
Tổng số hoa hồng tuy lớn về giá trị tuyệt đối, nhưng nếu chia đều cho gần 640 ngàn người tham gia hệ thống thì thu nhập bình quân của người tham gia bán hàng đa cấp là rất không đáng kể, chỉ khoảng 3,8 triệu đồng/người/năm.
Trong tổng số 37 doanh nghiệp thực hiện báo cáo, chỉ có 11 doanh nghiệp đạt lợi nhuận dương. Một số doanh nghiệp có doanh thu rất cao nhưng tỷ lệ lợi nhuận trước thuế rất thấp (chỉ đạt từ 0,5% đến 3,8%). Tổng số thuế đã nộp về ngân sách Nhà nước trong năm 2016 ước đạt 881 tỷ đồng.
Hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp bán hàng đa cấp là rất thấp, có trên 50% doanh nghiệp báo cáo lỗ.
Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương) cảnh báo: “Hoạt động bán hàng đa cấp dựa chủ yếu vào thực phẩm chức năng và mỹ phẩm (chiếm 83% doanh thu, trong đó thực phẩm chức năng chiếm tới 59%) - là những mặt hàng rất khó xác định giá trị thật, vì vậy, rất dễ xảy ra tình trạng giá bán hoàn toàn thoát ly giá trị cũng như giá trị sử dụng”.
“Tuy nhiên, các giao dịch đều được thực hiện trên nguyên tắc "thuận mua, vừa bán”, Nhà nước không thể can thiệp. Vì vậy, người tiêu dùng cần lưu ý, chủ động tìm hiểu giá trị thật của sản phẩm trước khi mua hàng”, cũng theo Cục Quản lý cạnh tranh.
