Mới đây nhất, đoàn 10 cán bộ của Đà Nẵng kết thúc chuyến làm việc và trao đổi kinh nghiệm với nhiều đại diện tập đoàn quốc tế tại Singapore. Đây là chương trình nằm trong thỏa thuận chung thúc đẩy xây dựng IFC giữa UBND thành phố Đà Nẵng và Liên danh Terne Holdings và Công ty The One Destination.

Trong cuộc trò chuyện với VnEconomy, ông Jason Hoang - CEO InvestStream, đối tác của liên danh Terne Holdings và The One Destination chia sẻ thẳng thắn về chiến lược, tầm nhìn và những điều kiện cần thiết để Đà Nẵng hiện thực hóa "giấc mơ" này.

FINTECT - SME - TÀI CHÍNH XANH: BỘ BA CHIẾN LƯỢC CỦA IFC ĐÀ NẴNG

Ông có thể chia sẻ lý do khiến ông tin rằng Đà Nẵng nên có IFC ngay lúc này?

Theo tôi, có bốn lý do chính.

Thứ nhất: Động lực vĩ mô. Việt Nam đang ở vị thế mà Trung Quốc từng có cách đây 20 năm: lao động trẻ, chăm chỉ, học nhanh, tốc độ triển khai ấn tượng.

Thứ hai: Bối cảnh cạnh tranh vùng. TP.HCM là đầu tàu tài chính truyền thống, Hà Nội là trung tâm chính trị. Đà Nẵng muốn bứt lên thì phải khác biệt - tôi cho rằng đó là fintech, SME và tài chính xanh. Đây là các cơ hội mà TP.HCM chưa chắc muốn tập trung ở giai đoạn đầu.

Thứ ba: Dòng vốn quốc tế. Với kinh nghiệm của mình, tôi thấy cơ hội từ Australia rất lớn. Nếu một công ty Australia có liên hệ kinh doanh với Việt Nam, họ có thể tiếp cận nguồn lực từ Bộ ngoại giao và Thương mại (DFAT). Muốn triển khai 100 lập trình viên ở Việt Nam cho dự án AI, họ có thể được tài trợ, Đại sứ quán Australia sẽ kết nối đối tác, hỗ trợ ngôn ngữ, thị thực. Thành thật mà nói, nếu nguồn lực đã sẵn như vậy, tôi chọn Việt Nam chứ không phải Thái Lan.

Thứ tư: Thời điểm chính sách. Tôi nhận được câu hỏi "Nếu phải công bố IFC cuối năm nay, liệu có kịp không?" và tôi trả lời "Có". Cảm nhận của tôi là Đà Nẵng đang có lực đẩy mạnh mẽ từ cấp cao nhất của Chính phủ. Đây chính là lúc bắt tay thực hiện.

Trong chiến lược đó, yếu tố khác biệt nào có ý nghĩa sống còn với Đà Nẵng trong bối cảnh sẽ phải cạnh tranh với IFC TP.HCM?

Phải có điểm khác biệt. Nếu Đà Nẵng làm IFC giống hệt TP.HCM, hai nơi sẽ đi song song và Đà Nẵng không thể cạnh tranh với những lợi thế quá rõ rệt của TP.HCM. Do đó, phải đặc thù hóa, chuyên biệt hóa chức năng.

Tôi cho rằng chúng ta cần dựng "Bức tường Hadrian số hóa" trong tư duy: IFC TP.HCM tập trung vào ngân hàng - thị trường tài chính truyền thống, còn Đà Nẵng đi sâu vào FinTech, SME, và tài chính xanh. Khi đó, ai làm fintech thì tự biết đi Đà Nẵng, còn ai thuần banking thì TP.HCM là điểm đến.  

Nếu TP.HCM không chọn green finance, Đà Nẵng có thể thắng ở mảng đó. Và khi đã chọn thì phải đi tới nơi tới chốn với "bộ tứ" quan trọng: chính sách phù hợp, sandbox thật sự, nhà đầu tư mạo hiểm, và cả hệ sinh thái dịch vụ đi kèm.

 TẦM NHÌN "4 DỄ" VÀ HAI TRỤ MỀM

Vậy tầm nhìn cụ thể của ông về IFC Đà Nẵng là gì?

 Tầm nhìn của tôi rất thực tế: Đà Nẵng phải là nơi "dễ đến - dễ ở - dễ làm việc - dễ thoát vốn" cho fintech, SME và tài chính xanh. Tôi nhấn mạnh từng chữ "dễ" vì nhà đầu tư đánh giá bằng trải nghiệm.

Đầu tiên là dễ đến: Visa - xuất nhập cảnh. Hiện tại, tôi cầm hộ chiếu Australia, mỗi lần vào Việt Nam khá phiền: khoảng 75 USD/lượt, có lúc 150-170 USD. Cần cải thiện mạnh cho nhân sự IFC, thậm chí nghĩ đến làn riêng ở sân bay. Tôi vừa vào TP.HCM 2 ngày trước - trải nghiệm cửa khẩu khiến tôi chỉ muốn không quay lại. Trong khi ở Singapore, từ lúc xuống máy bay đến lounge chỉ 2 phút. Cảm giác an toàn - minh bạch bắt đầu ngay ở cửa khẩu.

Thứ hai là dễ ở: An ninh - tiện ích - trường học - y tế. Tôi hay lấy ví dụ Singapore: bạn có thể để điện thoại 1.200 USD trên bàn đi mua bát mì 2 USD, quay lại vẫn còn. Cảm giác ấy tạo niềm tin cho gia đình đi theo. Đà Nẵng có lợi thế biển đẹp, thiên nhiên, golf, tốc độ đô thị vừa phải - hãy biến lợi thế sống thành lợi thế cạnh tranh của IFC.

Thứ ba là dễ làm việc: Hạ tầng số - thủ tục - sandbox. Đã gọi sandbox thì phải thử nghiệm thực sự, đặc biệt với fintech - blockchain. Sandbox phải là không gian thử nhanh - sai nhanh - sửa nhanh trong khung pháp lý an toàn.

Cuối cùng là dễ thoát vốn: các quỹ đầu tư mạo hiểm chỉ vào nơi mà đường thoái sáng sủa - IPO, M&A, bán cho nhà đầu tư chiến lược. Tôi từng nói chuyện với một số nhà đầu tư: nếu 80% thị trường không thanh khoản, không có "cửa thoát" thì ai sẽ đến?

Bên cạnh đó, còn cần hai "trụ mềm": Khung pháp lý "quốc tế hiểu - doanh nghiệp tin" - common law (một hệ thống pháp luật dựa trên các án lệ, tức là các phán quyết của tòa án trong các vụ án cụ thể) trong phạm vi IFC là điều gần như không thể tránh nếu muốn thu hút dòng vốn thật. Và truyền thông - minh bạch: hiện giờ IFC vẫn là một cái "hộp đen". Không minh bạch thì không có niềm tin, và không có niềm tin thì không có vốn.

Theo ông triển vọng 5-10 năm của IFC Đà Nẵng là gì, nếu mọi thứ đi đúng hướng?

Triển vọng của IFC Đà Nẵng phụ thuộc vào 3 điều kiện nền: môi trường an toàn - tin cậy, khung pháp lý phù hợp, và khả năng luân chuyển vốn. Nếu không đảm bảo an toàn - tin cậy sẽ không ai dám đến và xuống tiền.

Đó là câu chuyện đã xảy ra với IFC London - từng là trung tâm tài chính hàng đầu thế giới, nhưng khi hạ tầng công cộng trục trặc, quản trị kém, niềm tin suy giảm, nhiều doanh nghiệp đã rời đi.

Về pháp lý, tôi ủng hộ áp dụng common law trong một không gian pháp lý đặc thù IFC. Nếu chỉ áp dụng luật địa phương, rất khó mời nhà đầu tư. Common law là ngôn ngữ pháp lý chung mà giới tài chính quốc tế hiểu và tin.

Về dòng vốn, tôi cho rằng cần tính tới crypto - blockchain: sandbox hiện tại chưa phải sandbox đúng nghĩa. IFC có thể là nơi thử nghiệm cách tiếp cận cởi mở hơn với loại hình huy động vốn này, quản trị rủi ro chặt nhưng không bóp nghẹt.

Nếu 3 điều kiện ấy được thực thi quyết liệt, tôi tin 5-10 năm nữa Đà Nẵng có cơ hội trở thành điểm đến tự nhiên cho fintech - SME - tài chính xanh ở dải duyên hải, kết nối logistics - cảng biển - thương mại.

BÀI HỌC TỪ SINGAPORE VÀ LỢI THẾ CẠNH TRANH RIÊNG

Khi so sánh Đà Nẵng với các trung tâm tài chính đã thành công, ông rút ra bài học gì?

Singapore khởi đầu là làng chài nghèo, nhưng nhờ ba trụ cột - ý chí chính trị cam kết dài hạn, hệ thống luật minh bạch bảo vệ nhà đầu tư, cùng đầu tư mạnh cho nhân lực - chỉ sau 20-30 năm đã vươn lên thành trung tâm tài chính toàn cầu. Hong Kong tận dụng vị trí cửa ngõ Trung Quốc, giữ hệ thống pháp lý chuẩn Anh. Labuan được Malaysia thiết kế như trung tâm tài chính ngoài khơi với luật riêng.

Bài học là không cần sao chép Singapore, mà chọn lĩnh vực mũi nhọn để tạo lợi thế cạnh tranh. Muốn có IFC cần ba điều kiện: khung pháp lý khác biệt và minh bạch; hệ thống nhân lực được đào tạo bài bản, có khả năng làm việc trong môi trường quốc tế; và tính đặc thù - phải có lợi thế cạnh tranh riêng.

Đà Nẵng có một số lợi thế tự nhiên: vị trí địa lý - nằm trung tâm hành lang kinh tế Đông-Tây, kết nối Lào, Thái Lan, Myanmar, đồng thời trên trục Bắc-Nam của Việt Nam. Cơ sở hạ tầng khá tốt: sân bay quốc tế, cảng biển Tiên Sa. Môi trường sống: chi phí hợp lý, an toàn, chất lượng sống cao. Và những trường đại học uy tín đảm bảo nguồn nhân lực chất lượng.

Tôi đã thấy chất lượng nhân sự Việt Nam. Chẳng hạn, cùng một dự án nhưng làm ở Việt Nam chỉ mất một tuần, trong khi ở Australia phải mất một tháng - đó không chỉ là chi phí, mà còn là tốc độ và kỷ luật. Cộng thêm chất lượng sống ở Đà Nẵng đủ tốt để một gia đình sinh sống 2-3 năm, nhà đầu tư sẵn sàng dời đội ngũ tới đây.

Từ góc nhìn nhà đầu tư, ông đánh giá như thế nào về triển vọng IFC Đà Nẵng trong 10-15 năm tới?

Nhìn ngắn hạn 3-5 năm, Đà Nẵng cần tập trung xây dựng niềm tin. Không ai đưa hàng tỷ USD vào trung tâm tài chính chưa chứng minh được tính minh bạch. Giai đoạn đầu giống "chuẩn bị đường băng": xây khung pháp lý, đào tạo nhân sự, thu hút vài tổ chức tiên phong.

Trong 10 năm tới, triển vọng khả thi nhất là Đà Nẵng trở thành trung tâm tài chính chuyên biệt - không cạnh tranh trực tiếp với Singapore hay Hong Kong, mà chọn mảng chuyên sâu. Tôi nghĩ có ba lĩnh vực: Tài chính xanh - tài trợ năng lượng tái tạo, hạ tầng bền vững; Fintech và tài chính số - sandbox, thanh toán xuyên biên giới; Vốn cho kinh tế biển - quỹ đầu tư công nghệ hàng hải, logistics xanh.

Tầm nhìn dài hạn đến 2035-2040, nếu đi đúng hướng, Đà Nẵng có thể trở thành trung tâm tài chính toàn cầu, với vị trí địa lý ở trung tâm của tiểu vùng Mekong và Đông Dương. Các công ty từ Thái Lan, Indonesia, Malaysia.. có thể xem Đà Nẵng là nơi đặt trụ sở tài chính khu vực của họ.

Để đạt được điều đó, chiến lược quan trọng nhất là kết nối quốc tế. Không thể có IFC khép kín. Phải có hiệp định công nhận lẫn nhau - giấy phép ở Đà Nẵng được chấp nhận khi giao dịch ở Singapore hay Tokyo.

Đó cũng là lý do chúng tôi tham gia trực tiếp đào tạo 10 nhân sự của thành phố. Chúng tôi muốn họ không chỉ học lý thuyết, mà thực sự được "thử lửa" như đang vận hành tổ chức tài chính. Tôi thường nói: "Các bạn chính là tương lai của IFC Đà Nẵng. Nếu các bạn không chắc chắn về kiến thức, kỹ năng của mình, liệu các định chế quốc tế có dám đặt niềm tin không?"

IFC Đà Nẵng có cơ hội rất sáng nếu dám khác biệt, dám mở đúng chỗ, đóng đúng chỗ, và làm rất thực tế từ con người đến thủ tục. Tôi xin nhắc lại thông điệp cốt lõi để phát triển mang tính đột phá: Nếu chính chúng ta chưa chắc, không ai dám đi cùng. Và khi đã chắc, hãy đi nhanh - vì cơ hội sẽ không ở đó mãi.

Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện!