Cơ chế nới lỏng điều kiện tiếp nhận công chức, viên chức với chuyên gia khoa học công nghệ

Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 249/2025/NĐ-CP quy định cơ chế, chính sách thu hút chuyên gia khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Nghị định có hiệu lực từ ngày 19/9/2025.

Nghị định quy định đối tượng được áp dụng chính sách gồm:(1) Người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài đủ tiêu chí chuyên gia được đề cử, lựa chọn; (2) Cơ quan, tổ chức của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, lực lượng vũ trang, doanh nghiệp chủ trì chương trình, nhiệm vụ, dự án khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; (3) Các tổ chức, cá nhân liên quan khác.

TIÊU CHÍ TUYỂN CHỌN

Chuyên gia theo Nghị định là người có kiến thức, kinh nghiệm trong khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, đáp ứng các tiêu chí sau. 

Về tiêu chí chung, tham gia, chủ trì nhiệm vụ khoa học - công nghệ, ưu tiên các ngành công nghệ chiến lược trong danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược do cấp có thẩm quyền ban hành, có đóng góp thiết thực cho sự phát triển của quốc gia, khu vực và quốc tế. 

Đồng thời đáp ứng một trong các tiêu chí cụ thể sau đây. 

Thứ nhất, là tác giả hoặc đồng tác giả sáng chế được cấp văn bằng bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đã được ứng dụng, chuyển giao tạo ra sản phẩm có giá trị thực tiễn; hoặc có chuyên môn sâu, giàu kinh nghiệm trong ngành, lĩnh vực phù hợp với nhiệm vụ thực hiện tại Việt Nam và đang công tác tại bộ phận nghiên cứu của viện nghiên cứu, trường đại học hoặc doanh nghiệp uy tín ở nước ngoài. 

Thứ hai, là tác giả hoặc đồng tác giả công trình nghiên cứu khoa học và công nghệ đã đạt giải thưởng quốc tế hoặc đã được ứng dụng rộng rãi mang lại hiệu quả thiết thực và phù hợp với chương trình, nhiệm vụ, dự án khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số dự kiến tham gia. 

Thứ ba, có bằng tiến sĩ từ các trường đại học trong nhóm 200 đại học hàng đầu thế giới theo xếp hạng quốc tế uy tín và có thời gian tối thiểu 5 năm giảng dạy, nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ tại cơ sở nghiên cứu, đào tạo có uy tín ở nước ngoài thuộc chuyên ngành phù hợp với chương trình, nhiệm vụ, dự án khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số dự kiến tham gia;

Thứ ba, có bằng tiến sĩ và đã có ít nhất 05 năm làm việc tại vị trí nghiên cứu khoa học trong chương trình, dự án hợp tác quốc tế về khoa học, công nghệ hoặc trong bộ phận nghiên cứu của doanh nghiệp có uy tín ở nước ngoài;

Thứ tư, có tối thiểu 10 bài báo quốc tế đăng trên các tạp chí danh tiếng hoặc là thành viên hội đồng khoa học của các tạp chí uy tín hoặc tham gia hướng dẫn thành công ít nhất 02 nghiên cứu sinh tiến sĩ;

Thứ năm, trường hợp ứng viên không đáp ứng tiêu chí quy định tại các điều nêu trên thì cơ quan, tổ chức, đơn vị có nhu cầu tuyển chọn chuyên gia quyết định việc tuyển chọn chuyên gia triển khai thực hiện chương trình, nhiệm vụ, dự án khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số và chịu trách nhiệm về quyết định đó.

QUYỀN  VÀ NGHĨA VỤ CỦA CHUYÊN GIA 

Theo Nghị định, chuyên gia có quyền và nghĩa vụ theo Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đồng thời được thực hiện một số quyền theo hợp đồng lao động. 

Được quyết định vấn đề kỹ thuật, công nghệ và giải quyết vướng mắc kỹ thuật thuộc phạm vi nhiệm vụ được giao. 

Được chủ động lựa chọn và đề xuất cơ quan có thẩm quyền điều động nhân lực khoa học, công nghệ; tổ chức khoa học, công nghệ tham gia thực hiện nhiệm vụ; được chủ động lựa chọn, sử dụng nhân lực trong phạm vi nhiệm vụ được giao. 

Được chủ động quyết định sử dụng kinh phí, nguồn lực được giao, bao gồm cả việc sử dụng kinh phí để mua trực tiếp công nghệ, sản phẩm, thiết bị nước ngoài cần thiết, bí quyết công nghệ với giá thỏa thuận. 

Được tạo điều kiện và hỗ trợ kinh phí khảo sát, trao đổi khoa học với nhà khoa học nước ngoài để cập nhật công nghệ mới. 

Các quyền, nghĩa vụ khác (nếu có).

Bên cạnh đó, các chuyên gia có trách nhiệm tuân thủ pháp luật Việt Nam và pháp luật quốc tế; bảo vệ thông tin, dữ liệu về chương trình, nhiệm vụ, dự án khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong phạm vi nhiệm vụ được giao theo quy định của pháp luật. Chịu trách nhiệm cá nhân nếu vi phạm nghĩa vụ hợp đồng lao động đã ký kết gây tổn thất về tài chính, làm thất thoát tài sản, hư hại sản phẩm hoặc làm lộ thông tin, tài liệu bí mật nhà nước.

Đồng thời phải tôn trọng văn hóa, phong tục, tập quán của Việt Nam; tuân thủ đạo đức nghề nghiệp, yêu cầu chuyên môn, tính trung thực, khách quan và tinh thần trách nhiệm trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

ĐIỀU KIỆN LÀM VIỆC VÀ PHÚC LỢI VỚI CHUYÊN GIA

Về tiền lương, Nghị định quy định tiền lương của chuyên gia được thỏa thuận trong hợp đồng lao động, bảo đảm tương xứng với nhiệm vụ và phù hợp mặt bằng thị trường trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. 

Tiền thưởng hằng năm do cơ quan, tổ chức chủ trì quyết định theo kết quả công việc, tối đa 4 tháng lương. 

Thưởng từ việc khai thác, chuyển giao kết quả nghiên cứu được thực hiện theo quy định của Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. 

Ngoài ra, chuyên gia được Nhà nước hỗ trợ một tháng lương để ổn định chỗ ở, di chuyển, mua sắm thiết yếu. 

Hỗ trợ thuê nhà, phương tiện đi lại hoặc bố trí căn hộ, xe tiêu chuẩn; được chi trả kinh phí nghiên cứu, trao đổi khoa học ở nước ngoài khi có yêu cầu nhiệm vụ.

Về chăm sóc y tế và nghỉ dưỡng, chuyên gia được hưởng gói chăm sóc sức khỏe tự nguyện hằng năm (tối đa 1% lương năm). Mỗi năm được nghỉ dưỡng 7 ngày trong nước, hỗ trợ kinh phí tối đa 1 tháng lương cho bản thân và gia đình (vợ/chồng, con dưới 18 tuổi). Ngoài nghỉ phép theo luật lao động, chuyên gia và gia đình còn được chi trả vé máy bay khứ hồi 1 lần/năm về nước.

Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, chuyên gia nước ngoài có nguyện vọng có thể được xem xét giảm điều kiện nhập quốc tịch Việt Nam theo quy định pháp luật.

Với chuyên gia có quốc tịch Việt Nam, nếu muốn vào làm công chức, viên chức nhưng chưa đủ tiêu chuẩn theo quy định thì cơ quan có thẩm quyền có thể xem xét tiếp nhận; đồng thời có thể được bổ nhiệm lãnh đạo, quản lý mà không bắt buộc đáp ứng điều kiện về tuổi, quy hoạch chức danh, trình độ lý luận chính trị hay thời gian giữ chức vụ liền kề.

Chính sách đối với thành viên gia đình chuyên gia (vợ/chồng, con dưới 18 tuổi), ngoài các quyền lợi chung như 7 ngày nghỉ dưỡng trong nước kèm hỗ trợ tối đa 1 tháng lương, nghỉ phép theo luật lao động và vé máy bay khứ hồi 1 lần/năm, gia đình còn được hưởng thêm: hỗ trợ tìm trường và học phí cho con tại cơ sở giáo dục công lập; gói chăm sóc sức khỏe tự nguyện hằng năm (tối đa 1% lương năm của chuyên gia); hỗ trợ giới thiệu, tạo điều kiện tiếp cận cơ hội việc làm phù hợp; được cấp thị thực nhiều lần và thẻ tạm trú theo thời gian làm việc của chuyên gia.