Cục Thuế: Không xử phạt sai sót và nhầm lẫn trong giai đoạn đầu bỏ thuế khoán

Phương Linh

08/10/2025, 23:02

Khoảng 5 triệu hộ kinh doanh trên cả nước sẽ chuyển sang hình thức tự khai từ năm 2026. Chính sách mới được kỳ vọng tăng tính minh bạch và công bằng trong quản lý thuế, song vẫn bộc lộ không ít trở ngại, từ hạ tầng công nghệ, kỹ năng số cho đến tâm lý e ngại thay đổi của người nộp thuế…

Ngành thuế khẳng định không xử phạt sai sót trong giai đoạn đầu bỏ thuế khoán.
Ngành thuế khẳng định không xử phạt sai sót trong giai đoạn đầu bỏ thuế khoán.

Ngày 8/10, báo Tuổi Trẻ phối hợp với Cục Thuế (Bộ Tài chính), Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), Ủy ban Nhân dân TP.Hồ Chí Minh và Sở Công Thương TP.Hồ Chí Minh tổ chức hội thảo “Sắp bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì?” với sự tham gia của hơn 300 khách mời, đại biểu, gồm lãnh đạo các Bộ ngành, các chuyên gia trong lĩnh vực thuế, công nghệ và tài chính cùng đông đảo hộ kinh doanh, tiểu thương trên địa bàn.

TIỂU THƯƠNG LOAY HOAY VỚI HÓA ĐƠN VÀ SỔ SÁCH ĐIỆN TỬ

Theo thống kê của Cục Thuế, khoảng 5 triệu hộ kinh doanh trên cả nước sẽ phải chuyển sang phương pháp tự khai, tự tính và tự nộp thuế thay vì nộp một mức thuế khoán như lâu nay.

Riêng tại TP.Hồ Chí Minh, tính đến giữa tháng 9/2025, ngành thuế đang quản lý 361.879 hộ kinh doanh. Trong đó, hơn 257.000 hộ vẫn nộp theo phương pháp khoán, chiếm trên 71% tổng số hộ và hơn 93% trong nhóm phải nộp thuế.

Ông Nguyễn Xuân Thành, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường An Đông (TP. Hồ Chí Minh), cho biết việc bỏ thuế khoán để chuyển sang kê khai là bước tiến tất yếu, góp phần hiện đại hóa quản lý thuế và minh bạch hóa doanh thu. Theo ông, phương pháp mới không chỉ giúp cơ quan thuế quản lý hiệu quả hơn mà còn mở đường cho hộ kinh doanh tiếp cận tín dụng và các chương trình hỗ trợ chuyển đổi số.

Ông Nguyễn Thành Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước.
Ông Nguyễn Thành Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước.

“Nhiều tiểu thương hoạt động lâu năm tại các chợ truyền thống vẫn e ngại việc kê khai thuế hay sử dụng hóa đơn điện tử. Họ chỉ muốn tập trung bán hàng, ngại đụng tới giấy tờ. Nhưng nếu không minh bạch, sẽ rất khó để tiếp cận các chương trình hỗ trợ hay mở rộng thị trường."

Tuy vậy, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường An Đông vẫn ghi nhận nhiều lo lắng từ các hộ như khó khăn trong việc sử dụng hóa đơn điện tử, chữ ký số, chi phí vận hành và việc kê khai sổ sách. Đặc biệt, với các hộ có chủ lớn tuổi hoặc kinh doanh truyền thống, việc tiếp cận công nghệ là một thách thức không nhỏ.

Ông Nguyễn Thành Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), đề cập đến thách thức lớn nhất không nằm ở kỹ thuật, mà chính là rào cản tâm lý và thói quen cũ.

Trước những băn khoăn, lo lắng của các tiểu thương và hộ kinh doanh, ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính), khẳng định việc xuất hóa đơn không làm tăng chi phí cho hộ kinh doanh như nhiều người vẫn nghĩ. "Thực tế hiện nay, ở các cửa hàng tiện lợi hay siêu thị nhỏ, dù mua cây kim, sợi chỉ hay cái bật lửa, hóa đơn vẫn được in ra", ông Mai Sơn nói. 

Trên thực tế, chứng từ in ra từ máy POS đã được xem là hóa đơn điện tử, chi phí phát sinh rất thấp, gần như không đáng kể. Trong khi đó, việc xuất hóa đơn khi bán hàng không chỉ là yêu cầu về thuế mà còn là cách để minh bạch nguồn gốc sản phẩm.

"Khi tham gia thị trường, hộ kinh doanh cần minh bạch hóa giao dịch bằng việc xuất hóa đơn điện tử, không chỉ để chứng minh nguồn gốc hàng hóa hợp pháp, mà còn bảo đảm quyền lợi của người tiêu dùng trong bảo hành, khiếu nại hay đổi trả", Phó Cục trưởng Cục Thuế nhấn mạnh.

Lãnh đạo ngành thuế cũng khẳng định cơ quan thuế sẽ tiếp tục khảo sát để có chính sách phù hợp, đảm bảo hộ kinh doanh có lãi thì mới phải nộp thuế, còn nếu kinh doanh không hiệu quả thì không.

KHÔNG XỬ PHẠT TRONG THỜI GIAN ĐẦU CHUYỂN ĐỔI

Liên quan đến vấn đề xử phạt khi thực hiện sai, nhiều hộ kinh doanh cũng bày tỏ lo ngại liệu có bị xử phạt không nếu kê khai thuế chưa đúng hoặc chưa đủ khi chuyển từ hình thức nộp thuế khoán sang tự khai ?

Tại hội thảo, Chị Đặng Thị Hồng Khánh, chủ hộ kinh doanh cà phê Cao Đạt tại phường Linh Xuân, TP. Thủ Đức (TP. Hồ Chí Minh) cho biết trong quá trình kinh doanh, phần lớn hàng hóa chị nhập từ nguồn gia đình.

Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính)
Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính)

"Với những trường hợp mua hàng từ nông dân hoặc nguồn nhỏ lẻ, hộ kinh doanh có thể sử dụng bảng kê thay cho hóa đơn, không cần chứng từ riêng cho từng giao dịch.

Ngành thuế cũng sẽ không truy thu khi hộ chuyển từ khoán sang kê khai từ ngày 1/1/2026, trừ khi phát hiện hành vi cố tình khai thiếu hoặc mở rộng kinh doanh mà không báo cáo".

“Với những khách hàng mua cà phê hạt, tôi có thể kê khai đầu vào - đầu ra, nhưng với hàng nhập từ gia đình thì sao? Khi chuyển sang hình thức kê khai, sổ sách, chứng từ phải làm thế nào, và việc lập hóa đơn điện tử để xuất cho doanh thu bán sỉ, bán lẻ hay phần hàng bị hư hỏng ra sao? Nếu gặp vướng mắc, chúng tôi biết hỏi ai, cơ quan nào sẽ hướng dẫn?”, bà Khánh đặt câu hỏi.

Giải đáp băn khoăn này, ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính), khẳng định trong giai đoạn đầu triển khai, cơ quan thuế sẽ không xử phạt. Thay vào đó, cơ quan thuế tập trung hướng dẫn, hỗ trợ người dân làm quen với hệ thống mới.

Từ góc nhìn chính sách, GS.TS. Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, đánh giá việc chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai, hay khuyến khích hộ kinh doanh lên doanh nghiệp, không nhằm tăng thu cho ngân sách.

“Thực ra, thuế khoán hiện nay Nhà nước còn thu được nhiều hơn, vì cơ quan thuế có quyền áp mức, người nộp khó thương lượng. Nhưng thuế kê khai dựa trên chứng từ, minh bạch hơn, phản ánh chính xác hơn thực tế kinh doanh của tiểu thương,” ông phân tích.

Theo ông, nhiều hộ hiện nay vẫn kinh doanh theo kiểu truyền thống, nhập hàng giá 10 đồng, bán ra 15 đồng nhưng không biết lời lỗ thế nào. Việc chuyển sang kê khai, quản lý bằng hóa đơn điện tử và sổ sách sẽ giúp họ kiểm soát doanh thu, chi phí, lợi nhuận và hiệu quả kinh doanh rõ ràng hơn. 

GS. Cường cũng nhấn mạnh, khi hệ thống được kết nối đồng bộ giữa hộ kinh doanh và cơ quan thuế, việc kê khai sẽ trở nên dễ dàng hơn. Cơ quan thuế có thể hỗ trợ, thậm chí tự động hóa một phần quy trình để tiểu thương chỉ cần xác nhận, giảm đáng kể thủ tục hành chính.

Với bối cảnh hiện nay, ông Cường đề xuất Nhà nước nên cung cấp hoặc trợ giá các phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử với chi phí thấp để hộ kinh doanh dễ tiếp cận.

Trong dự thảo Luật Quản lý thuế mới, Chính phủ dự kiến dành khoảng 0,1% tổng thu thuế để hỗ trợ quá trình chuyển đổi số cho khối hộ kinh doanh. 

Đọc thêm

Dòng sự kiện

Bài viết mới nhất

Diễn đàn Kinh tế mới Việt Nam 2025

Diễn đàn Kinh tế mới Việt Nam 2025

Sáng kiến Diễn đàn thường niên Kinh tế mới Việt Nam (VNEF) đã được khởi xướng và tổ chức thành công từ năm 2023. VNEF 2025 (lần thứ 3) có chủ đề: "Sức bật kinh tế Việt Nam: từ nội lực tới chuỗi giá trị toàn cầu".

Bài viết mới nhất

Thương hiệu Mạnh Việt Nam 2025

Thương hiệu Mạnh Việt Nam 2025

Khởi xướng từ năm 2003, chương trình THƯƠNG HIỆU MẠNH VIỆT NAM đã trở thành sự kiện thường niên lớn nhất do Tạp chí Kinh tế Việt Nam – VnEconomy – Vietnam Economic Times tổ chức, dành cho cộng đồng các Doanh nghiệp Việt Nam.

Bài viết mới nhất

Tìm kiếm động lực và mô hình phát triển kinh tế mới cho Việt Nam

Tìm kiếm động lực và mô hình phát triển kinh tế mới cho Việt Nam

Các dự án, công trình chào mừng Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025)

Các dự án, công trình chào mừng Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025)

So sánh doanh thu các hãng ô tô trên thế giới

So sánh doanh thu các hãng ô tô trên thế giới

Asko AI Platform

Askonomy AI

...

icon

Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?

Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán), có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu). Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính:

VnEconomy