Sáng 15/8, Tạp chí Luật sư Việt Nam tổ chức Tọa đàm: "Tháo gỡ bất cập, vướng mắc về thể chế trong tổ chức giảng dạy văn hóa ở các trường đào tạo nghề”.

Theo PGS.TS. Mạc Văn Tiến,  Viện trưởng Viện phát triển giáo dục nghề nghiệp và an sinh xã hội, Hiệp hội Giáo dục nghề nghiệp và Nghề công tác xã hội Việt Nam, dạy văn hóa, thực chất là trang bị các kiến thức phổ thông và chính xác hơn là kiến thức bậc trung học phổ thông cho học sinh/người học đã tốt nghiệp THCS.

Việc tổ chức dạy các kiến thức THPT trong các trường nghề là một trong những giải pháp để thực hiện phân luồng học sinh sau THCS vào học trong các trường nghề thuộc hệ thống giáo dục nghề nghiệp.

Vấn đề này được đặt ra từ khá lâu và đặc biệt từ khi có Chỉ thị số 10-CT/TW ngày 5/12/2011 của Bộ Chính trị “hỗ trợ các trung tâm giáo dục thường xuyên dạy bổ túc văn hóa trung học phổ thông gắn với dạy nghề; có cơ chế khuyến khích các cơ sở tuyển dụng học sinh sau trung học cơ sở qua đào tạo nghề; tạo điều kiện thuận lợi để học sinh được học liên thông lên các cấp học cao hơn”.

Từ góc độ pháp lý, các quy định liên quan đến việc dạy văn hóa được quy định ở Luật Giáo dục (2019) và Luật dạy nghề (2006), Luật Giáo dục nghề nghiệp (2014) và các dự thảo Luật đang được lấy ý kiến.

Theo PGS.TS. Mạc Văn Tiến, hiện nay còn một số bất cập, vướng mắc dạy văn hóa trong các trường nghề.

Thứ nhất, đó là tính đồng bộ của các quy định trong các văn bản pháp luật về các quy định có liên quan đến học văn hóa trong các trường nghề.

Theo quy định của Luật Giáo dục (2019) thì trong hệ thống văn bằng không quy định giấy chứng chỉ là văn bằng.

Câu hỏi đặt ra là các giấy chứng nhận đủ yêu cầu khối lượng kiến thức văn hóa trung học phổ thông này có tính pháp lý cao không? Nhiều đơn vị sử dụng lao động vẫn yêu cầu phải có các văn bằng nào đó hoặc bằng tốt nghiệp THCS hoặc THPT, dù đã có các bằng nghề.

Hơn nữa, ngay trong dự thảo Luật Giáo dục sửa đổi và Luật Giáo dục nghề nghiệp sửa đổi, vấn đề này vẫn chưa được nhất quán và dường như còn lúng túng.

Mặt khác, khi các môn học để đủ điều kiện lấy Giấy chứng nhận (3 môn bắt buộc và 1 môn tự chọn), liệu có đảm bảo được đó là kiến thức đại diện cho bậc THPT để làm cơ sở học lên các trình độ cao hơn cũng cần được làm rõ.

Thứ hai, các quy định hiện hành trong các luật đã, đang và sẽ gây khó khăn cho người học và các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, khi quy định “chỉ các Trung tâm giáo dục thường xuyên mới được dạy các kiến thức phổ thông, các trường nghề chưa được phép dạy”.

Người học nghề từ trình độ THCS muốn học lên cao đẳng ( còn được gọi là hệ 9+) phải đến các Trung tâm giáo dục thường xuyên để học, đồng thời với việc phải học nghề. Điều này gây ra sự quá tải đối với người học và phức tạp trong khâu quản lý, xây dựng kế hoạch học tập của các trường nghề.

Theo PGS.TS. Mạc Văn Tiến, để đảm bảo chất lượng đào tạo nghề, cần phải tuân thủ yêu cầu đầu ra của văn bằng về học vấn (THPT) và văn bằng nghề (trung cấp, cao đẳng). Do vậy, cần rà soát lại Thông tư số 15/2022/TT-BGDĐT, ngày 8/11/2022 của Bộ GD-ĐT quy định việc giảng dạy khối lượng kiến thức văn hóa trung học phổ thông trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Ngoài ra, cần phải phân loại học sinh khi vào học trường nghề. Những người có đủ năng lực tiếp thu thì được phép học song song hai chương trình phổ thông và nghề và khi ra trường phải được cấp hai văn bẳng (THPT và bằng trung cấp, cao đẳng).

Những người chưa đủ năng lực, chỉ nên học chương trình, chương trình phổ thông chỉ trang bị kiến thức ở mức tối thiểu và được cấp chứng nhận.

Chứng nhận này chỉ có giá trị cho người học sau này muốn tiếp tục học chương trình THPT và được miễn trừ những môn đã học, đã tích lũy trên giấy chứng nhận, để có thể cấp bằng THPT. Tuyệt đối không nên hạ thấp các tiêu chuẩn của THPT và tiêu chuẩn chất lượng của các trình độ nghề.

Cho phép các trường nghề được phép dạy kiến thức phổ thông, với điều kiện đáp ứng yêu cầu về nhà giáo, cơ sở vật chất…

Đẩy mạnh ứng dụng CNTT, ứng dụng AI trong dạy và học trong trường nghề. Điều này cho phép người học có thể đảm bảo chất lượng, nhưng rút ngắn được thời gian học tập, đáp ứng được yêu cầu vừa học văn hóa, vừa học nghề.

Thị trường lao động và khoa học công nghệ luôn biến động và thay đổi nhanh chóng. Vì vậy, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần xây dựng các chương trình đào tạo một cách linh hoạt giữa trang bị kiến thức phổ thông và kiến thức, kỹ năng nghề, điều chỉnh theo nhu cầu của thị trường lao động.