Tại buổi trao đổi về dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ và Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đề xuất bổ sung vào Dự thảo quy định về cơ chế tự chủ đối với tổ chức R&D công lập; bổ sung nguyên tắc chấp nhận rủi ro, độ trễ trong nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; bổ sung quy định về đạo đức nghiên cứu và trách nhiệm của các tổ chức R&D. 

Phát biểu tại buổi làm việc, ông Bùi Thế Duy, Thứ trưởng Bộ Khoa học & Công nghệ, cho biết dự thảo sẽ bổ sung quy định cho phép cá nhân hoạt động trong tổ chức khoa học và công nghệ công lập được tham gia thành lập, điều hành doanh nghiệp để thương mại hóa kết quả nghiên cứu do tổ chức khoa học và công nghệ mà mình là thành viên tạo ra.

Bên cạnh đó, các cá nhân trong ngành cũng sẽ định kỳ được cử sang làm việc tại các tổ chức R&D, cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp và các tổ chức khác trong một thời gian nhất định để trao đổi học thuật, nâng cao năng lực, nắm bắt nhu cầu công nghệ. Song vẫn được giữ nguyên chế độ lương, quy hoạch, bổ nhiệm, thi đua khen thưởng tại tổ chức khoa học và công nghệ công lập.

Đây được coi là quy định có tính đột phá nhằm thúc đẩy liên kết giữa khu vực nghiên cứu với doanh nghiệp để giúp nâng cao trình độ của doanh nghiệp, gắn nghiên cứu với thực tiễn và thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

Bên cạnh đó, kinh phí cho các hoạt động khoa học và công nghệ trong các tổ chức đại học cần được tăng cường không chỉ cho cơ sở vật chất mà còn cho các đề tài nghiên cứu, hội thảo và các hoạt động hỗ trợ khác. 

Thứ trưởng cho biết thêm, các chương trình, nhiệm vụ và đề tài nghiên cứu sẽ đổi mới cách thức triển khai theo hai phương thức: do Nhà nước đặt hàng và do tổ chức, cá nhân đề xuất để có cơ chế giao kết quả phù hợp, thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ sử dụng ngân sách nhà nước.

Kinh phí sẽ được giao cho tổ chức chủ trì, không giao trực tiếp cho chủ nhiệm đề tài. Ngoài ra, việc sử dụng chung phòng thí nghiệm và các cơ chế hợp tác giữa các tổ chức nghiên cứu sẽ được khuyến khích để tối ưu hóa nguồn lực.

Bộ Khoa học & Công nghệ sẽ tiếp tục phân cấp quản lý các chương trình khoa học và công nghệ cho các bộ, ngành và địa phương, đồng thời thực hiện kiểm tra và đánh giá việc thực hiện; bổ sung quy định trách nhiệm của tổ chức chủ trì, bộ, ngành, địa phương, cơ quan quản lý chương trình nhiệm vụ khoa học và công nghệ; bổ sung quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát để tạo hành lang pháp lý thử nghiệm các công nghệ mới mà pháp luật chưa có quy định hoặc cấm thử nghiệm... 

Đặc biệt, các tổ chức khoa học và công nghệ như Viện Toán học cao cấp hay các trung tâm nghiên cứu xuất sắc sẽ được chú trọng và thúc đẩy phát triển. Hơn nữa, sẽ bổ sung quy định về cụm nhiệm vụ khoa học và công nghệ, cách thức xét chọn nhiệm vụ để triển khai một nội dung nghiên cứu trong một giai đoạn gắn với kết quả đầu ra.

Về đầu tư và tài chính, dự thảo Luật đề xuất bổ sung quy định xây dựng kế hoạch tổng thể phát triển Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo quốc gia, làm cơ sở cho các bộ, ngành và địa phương xây dựng kế hoạch hằng năm, bao gồm cả kinh phí dự phòng cho các tình huống khẩn cấp.

Các quy định về quản lý và sử dụng kinh phí từ ngân sách Nhà nước sẽ được sửa đổi để phù hợp với thực tế, làm rõ việc chi đầu tư phát triển và chi sự nghiệp khoa học và công nghệ; hoàn thiện quy định về Quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia, quỹ phát triển khoa học và công nghệ của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan khác thuộc Trung ương, tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phù hợp với tình hình thực tiễn và đặc thù hoạt động tài trợ của Quỹ.

Nhất trí cao với phát biểu của Thứ trưởng Bùi Thế Duy, Thứ trưởng Bộ Giáo dục & Đào tạo Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh, cần làm rõ vai trò và chức năng giữa các viện nghiên cứu và trường đại học để tránh trùng lặp; sẽ xem xét cơ chế đồng cơ hữu giữa các viện nghiên cứu và trường đại học, bao gồm cả tuyển dụng, bổ nhiệm, biên chế giảng viên và công tác giảng dạy... Hơn nữa, cần phát triển nghiên cứu ứng dụng kết hợp với đào tạo, chú trọng đến việc liên kết nguồn nhân lực và tài chính khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. 

Để sử dụng hiệu quả kinh phí hoạt động của các trường đại học, cần thúc đẩy hợp tác và chuyển giao công nghệ, đồng thời thống nhất các quy định về tài sản và tài trợ cho khoa học và công nghệ. Các nhiệm vụ và chương trình khoa học và công nghệ cần có sự liên kết giữa nhiều đơn vị và các cơ quan quản lý tài chính. 

Bên cạnh đó, cần làm rõ hơn vai trò của đổi mới sáng tạo trong các luật hiện hành; thống nhất quan điểm về quản lý và phát triển đổi mới sáng tạo đặc biệt là việc sử dụng và quản lý các quỹ hỗ trợ nghiên cứu nhằm thúc đẩy hiệu quả đầu tư vào các trường đại học.