Ngày 21/5/2024, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến chủ trì cuộc họp triển khai thực hiện Kế hoạch Chống đánh bắt IUU( đánh bắt trái phép, không báo cáo và không được quản lý).

CÒN 3 TRONG SỐ 4 NỘI DUNG VẪN CHƯA HOÀN THÀNH

Mở đầu cuộc họp, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến thông tin về nội dung trao đổi với EC trong chuyến công tác vừa qua. Theo đó, phía EC cơ bản vẫn tập trung vào 4 nhóm khuyến nghị: Hoàn thiện khung pháp lý; Tăng cường quản lý tàu cá; Kiểm soát việc truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác; Xử lý tàu cá vi phạm ở vùng biển nước ngoài.

Trong 4 nội dung này, Việt Nam mới hoàn thành tốt nhiệm vụ đầu tiên. Mới nhất, Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 32/CT-TW, Chính phủ ban hành Nghị quyết 52/NQ-CP về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác chống khai thác IUU. Ngoài ra, đầu tháng 4/2024, Chính phủ cũng ban hành Nghị định số 37 và 38/NĐ-CP, nhằm sửa đổi, bổ sung quy định về biện pháp thi hành Luật Thủy sản 2017.

Tuy nhiên, ở 3 nhóm nội dung còn lại, Việt Nam đều còn hạn chế. Tỷ lệ lắp đặt thiết bị giám sát hành trình tàu cá (VMS) chưa đạt 100%, trong đó nhiều tàu khai thác tại vùng khơi, vùng lộng; hoặc mất kết nối tại vùng biển giáp ranh.

Hệ thống phần mềm truy xuất nguồn gốc thủy sản triển khai thiếu đồng bộ tại các cảng cá, do ngư dân chưa thực hiện nghiêm ghi chép nhật ký khai thác, bốc dỡ sản phẩm không theo cảng cá chỉ định... Thời gian gần đây, nhiều địa phương còn xuất hiện vấn đề chuyển tải trên biển, khiến một số loài cá chỉ xuất hiện ở vùng khơi lại được khai báo trong vùng lộng.

Về đợt kiểm tra lần thứ 5 của EC sắp tới, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến thông tin, phía EC thống nhất với Việt Nam sẽ dời thời gian sang kiểm tra đến khoảng tháng 9 hoặc tháng 10/2024 (lịch trước đây là tháng 5/2024).

“Châu Âu có ý chờ kết quả chúng ta triển khai Nghị định 37 và 38/NĐ-CP vừa ban hành hồi tháng 4/2024, về việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản. Phía EC yêu cầu ta phải đưa tỷ lệ xử lý vi phạm lên ít nhất 30%, tức là gấp 3 lần so với hiện nay, thì họ mới có thể xem xét gỡ “thẻ vàng” cho thủy sản Việt Nam”, ông Tiến nói.

Lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng nhấn mạnh rằng lần kiểm tra thứ 5 tới đây của EC là "cơ hội cuối cùng", bởi Nghị viện châu Âu sắp bầu cử. Nếu không thể xóa "thẻ vàng" dịp này, Việt Nam sẽ phải chờ khoảng 3 năm nữa để đón đoàn kiểm tra tiếp theo.

TẬP TRUNG THỰC HIỆN 3 GIẢI PHÁP TRỌNG TÂM

Tại cuộc họp, ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản, cho biết Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang phối hợp Bộ Công an triển khai rà soát dữ liệu về tàu cá theo thông tin chủ tàu dựa trên ứng dụng VNeID. Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 44/NQ-CP ngày 5/4/2024 về vấn đề này, trong đó chỉ rõ việc tích hợp sẽ hoàn thành trước 1/7/2024.

Thông tin thêm, ông Nguyễn Quang Hùng, Cục trưởng Cục Kiểm ngư cho hay Cục Kiểm ngư đã lập Tờ trình số 385 gửi Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, Phó trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU, xin ý kiến về việc tổ chức các đoàn công tác đến toàn bộ 28 tỉnh, thành phố ven biển.

Dự kiến trong tháng 6/2024, đoàn kiểm tra liên ngành, bao gồm Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an... sẽ thị sát tại Ninh Thuận, Bình Thuận, Quảng Ngãi, Quảng Nam, Đà Nẵng.

Sang tháng 7 là các địa phương Bến Tre, Tiền Giang, TP. Hồ Chí Minh, Bà Rịa - Vũng Tàu, Sóc Trăng, Trà Vinh. Trong tháng 8 và có thể kéo sang tháng 9/2024, đoàn sẽ kiểm tra tại các tỉnh còn lại ở khu vực phía Bắc.

Cục trưởng Nguyễn Quang Hùng cho biết nếu không có gì thay đổi, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang sẽ cùng đoàn kiểm tra một trong số các địa phương Quảng Ngãi, Quảng Nam, Đà Nẵng, dự kiến diễn ra trong khoảng từ ngày 9/6 đến 16/6.

Bên cạnh chuyến kiểm tra của Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU - đang kiến nghị Thủ tướng trực tiếp đi kiểm tra cảng cá, trong khoảng tháng 7 hoặc tháng 8. Trước đó, Thủ tướng đã nhiều lần chỉ đạo quyết liệt về việc chống IUU, nhấn mạnh quan điểm đề cao trách nhiệm người đứng đầu trong chống khai thác IUU.

Ông Nguyễn Quang Hùng đề xuất 3 giải pháp trọng tâm cần thực hiện thời gian tới.

Thứ nhất, bằng mọi giải pháp ngăn chặn, giảm thiểu tối đa tình trạng tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài. Xử lý nghiêm tàu cá vi phạm, không có vùng cấm.

Thứ hai, quản lý chặt chẽ hơn nữa đội tàu, đảm bảo 100% các tàu cá đi khai thác trên biển đảm bảo đủ điều kiện như lắp thiết bị giám sát hành trình (VMS), có nhật ký khai thác, phải bật kết nối ngay cả khi nằm bờ...

Thứ ba, xử lý nghiêm những trường hợp mà EC từng phát hiện việc trộn lẫn nguyên liệu thủy sản, hay hợp pháp hóa hồ sơ trái phép. Đặc biệt, các lực lượng sẽ tăng cường kiểm soát, xác nhận nguồn gốc thủy sản tại cảng.

XỬ LÝ NGHIÊM CÁC TRƯỜNG HỢP TÀU CÁ VI PHẠM

Sau khi nghe ý kiến của các đại biểu, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến giao nhiệm vụ cho Cục Thủy sản phải rà soát đội tàu mất kết nối từ 6 tháng trở lên, kết hợp với công tác cấp phép lại đội tàu, nhất là với những tàu dài từ 24m trở lên. Cục có trách nhiệm phối hợp VASEP và chi cục các địa phương để truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác và xác nhận tàu cá ra vào cảng cá chỉ định.

Cùng với đó, Cục Thủy sản phải phối hợp địa phương tổng hợp, theo dõi, công bố danh sách tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU, tàu cá khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, tàu cá “3 không”. Bên cạnh hướng dẫn, Cục Thủy sản phải sớm ban hành kế hoạch kiểm tra, kiểm soát cá ngừ vây ngực dài nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất, chuyển khẩu, quá cảnh qua lãnh thổ Việt Nam; kiểm soát chặt chẽ các lô hàng nhập khẩu sản phẩm thủy sản khai thác đối với loài cá ngừ vây vàng, cá ngừ mắt to, cá cờ kiếm, cá ngừ vây ngực dài bằng tàu container.

Về phía địa phương, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cũng đề nghị bố trí nguồn lực, đảm bảo trực ban 24/24 giờ; theo dõi, giám sát 100% tàu cá có chiều dài từ 24m trở lên hoạt động trên biển qua hệ thống giám sát tàu cá, nắm rõ và xử lý nghiêm từng trường hợp vi phạm quy định về mất kết nối VMS.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến yêu cầu Cục Kiểm ngư tăng cường kiểm tra, giám sát số tàu vi phạm ở vùng biển nước ngoài, nhất là việc tăng tỷ lệ xử lý vi phạm lên khoảng 30%. Đây là nhiệm vụ trọng tâm trong 90 ngày cao điểm sắp tới.

"Lực lượng kiểm ngư phải đề ra kế hoạch phối hợp với các cơ quan, lực lượng chức năng trong điều tra, xác minh, xử lý triệt để các hành vi khai thác IUU, không có trường hợp ngoại lệ; kiên quyết ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá, ngư dân khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài", Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.