Giải quyết bất cập trong cơ cấu chi ngân sách để thúc đẩy tăng trưởng cao

Theo TS. Trần Toàn Thắng, Trưởng ban Quốc tế và Chính sách hội nhập, Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính, ước tính để đạt mức tăng trưởng 2 con số, đầu tư công cần tăng mạnh, chiếm khoảng 40% tổng chi ngân sách nhà nước hàng năm.

Trong khi đó, theo số liệu cập nhật từ Cục Thống kê (Bộ Tài chính), trong 8 tháng năm 2025, 67% ngân sách nhà nước dành cho chi thường xuyên; chỉ 28,2% là chi đầu tư phát triển và khoảng 4,9% chi trả lãi vay.

Tại tọa đàm tham vấn ý kiến chuyên gia về tình hình kinh tế - xã hội do Ủy ban Kinh tế, tài chính của Quốc hội tổ chức ngày 5/9/2025, PGS.TS. Phạm Thế Anh (Đại học Kinh tế Quốc dân) đánh giá tài khoá của Việt Nam đã cải thiện trong thập kỷ qua, tuy nhiên, “chính sách tài khóa vẫn thiếu tính nghịch chu kỳ”. Trái ngược với các nước ASEAN-5, chi ngân sách của Việt Nam không tăng trong giai đoạn khủng hoảng như Covid-19, khiến chính sách tài khóa mất hiệu quả hỗ trợ tăng trưởng.

PGS. TS Phạm Thế Anh chỉ rõ chi thường xuyên luôn chiếm khoảng 65% tổng thu ngân sách nhà nước (từ 2015 đến nay, trừ năm 2022), nếu cộng cả chi trả nợ, con số này lên tới 85–90%. Trong khi đó, chi đầu tư phát triển chỉ bằng một nửa chi thường xuyên và phần lớn được tài trợ bằng vay nợ.

Theo báo cáo cập nhật kinh tế vĩ mô của Việt Nam tháng 9/2025 của Ngân hàng Thế giới, từ năm 2019 đến năm 2024, đầu tư công của Việt Nam bình quân đạt 6,4% GDP, cao hơn so với các quốc gia khác trong khu vực như Indonesia và Thái Lan (5%) nhưng hiệu quả lan toả rất thấp.

Ước tính thực chứng của Ngân hàng Thế giới về tác động tăng đầu tư công ở các quốc gia đang phát triển và thị trường mới nổi (EMDE) cho thấy cứ tăng đầu tư công thêm 1% GDP sẽ làm tăng GDP thêm 1,5% trong trung hạn, với giả định có tác động thu hút đầu tư của khu vực tư nhân. Tuy nhiên, TS. Trần Toàn Thắng dẫn số liệu của Cục Thống kê cho thấy tại Việt Nam, 1% tăng trưởng đầu tư công chỉ dẫn đến 0,058% tăng trưởng GDP.

Đặc biệt, các chuyên gia cảnh báo sự thiếu hụt đầu tư nghiêm trọng cho khoa học – công nghệ và giáo dục đại học. Việt Nam chỉ chi 0,5% GDP cho R&D, thấp hơn nhiều nước trong khu vực. Thủ tục phức tạp, cơ chế phân bổ dàn trải và thiếu kết nối với doanh nghiệp khiến năng suất không được cải thiện đáng kể <….>

Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 37-2025 phát hành ngày 15/09/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:

https://premium.vneconomy.vn/dat-mua/an-pham/tap-chi-kinh-te-viet-nam-so-28.html