Theo báo cáo mới của Đại học Griffith (Australia) và Đại học Phúc Đán (Trung Quốc), đầu tư tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương của Trung Quốc đã tăng đáng kể trong năm 2023, trong bối cảnh nền kinh tế nước này đang tăng trưởng ì ạch.

Cụ thể, trong năm 2023, tổng đầu tư của Trung Quốc tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương đạt gần 20 tỷ USD, tăng gần 37% so với năm trước. Các nhà đầu tư nước này cũng ký các hợp đồng xây dựng với tổng giá trị khoảng 17 tỷ USD, tăng gần 14% so với năm 2022.

Điều này đi ngược lại xu hướng toàn cầu khi tổng đầu tư trực tiếp nước ngoài vào các nền kinh tế mới nổi châu Á giảm 12% trong năm ngoái.

Theo tờ báo Nikkei Asia, dữ liệu trên được công bố giữa lúc diễn ra kỳ họp Quốc hội Trung Quốc, ở đó Bắc Kinh đặt mục tiêu tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP) “khoảng 5%” cho năm 2024, tương tự như mục tiêu của năm trước. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng đây là mục tiêu khó đạt được do cơ sở so sánh cao hơn của năm ngoái, bên cạnh nhu cầu toàn cầu cũng như ở trong nước ảm đạm và thị trường bất động sản Trung Quốc vẫn chưa có dấu hiệu khởi sắc.

Theo báo cáo, phần lớn hoạt động đầu tư ở nước ngoài của Trung Quốc năm 2023 tập trung vào các quốc gia nằm trong sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI). Đây là sáng kiến của Bắc Kinh nhằm xây dựng một mạng lưới cơ sở hạ tầng trải dài từ châu Á sang châu Âu và xa hơn nữa.

Trong khi đó, đầu tư của Trung Quốc vào các quốc gia không nằm trong BRI giảm xuống mức thấp kỷ lục 120 triệu USD, giảm 90% so với mức cũng thấp kỷ lục ghi nhận vào năm 2022 – theo thông tin từ ông Christoph Nedopil, giám đốc Viện Griffith châu Á. Các nước tham gia BRI cũng chiếm 92% các hợp đồng xây dựng của nhà đầu tư Trung Quốc trong năm ngoái.

“Xu hướng thú vị nhất năm 2023 là sự trỗi dậy mạnh mẽ của xu hướng đầu tư xanh vào lĩnh vực năng lượng và khai khoáng, và hoạt động đầu tư của Trung Quốc ở châu Á-Thái Bình Dương đi ngược với xu hướng toàn cầu, tức là tăng lên chứ không giảm xuống”, ông nhận xét.

Khoảng 50% đầu tư của Trung Quốc tại châu Á-Thái Bình Dương chảy vào các quốc gia Đông Nam Á, tăng 27% so với năm 2022. Indonesia là nước nhận được đầu tư lớn nhất với khoảng 7,3 tỷ USD. Trong đó có thương vụ TikTok mua lại 75% công ty con thương mại điện tử Tokopedia, thuộc tập đoàn Goto của Indonesia trị giá 840 triệu USD.

Ở chiều ngược lại, 6 quốc gia gồm Philippines, Mông Cổ, Myanmar, Papua New Guinea, Tajikistan và Thổ Nhĩ Kỳ chứng kiến dòng vốn đầu tư từ Trung Quốc giảm 100% so với năm 2022, tức là không có hợp đồng đầu tư hay xây dựng nào trong năm ngoái.

“Có rất nhiều lý do, nhưng chủ yếu là do các rủi ro chính trị và kinh tế”, ông Nedopil nhận định. “Ví dụ, quan hệ song phương giữa Philippines và Trung Quốc đang ít nhiều kém đi”.

Đầu tư của Trung Quốc ở Hành lang kinh tế Trung Quốc-Pakistan (CPEC) giảm khoảng 70% trong bối cảnh căng thẳng chính trị tại Pakistan leo thang. Trong khi đó, đầu tư của Trung Quốc vào Australia cũng giảm khoảng 66% do căng thẳng ngoại giao.

Năm ngoái, các công ty tư nhân Trung Quốc chiếm đa số trong hoạt động đầu tư vào châu Á-Thái Bình Dương, với nhiều công ty tham gia hơn so với hai năm trước. Trong khi đó, các hợp đồng xây dựng chủ yếu đến từ doanh nghiệp nhà nước.

Hầu hết các nhà đầu tư tư nhân mới tham gia vào xu hướng dịch chuyển năng lượng và vật liệu sản xuất pin, củng có vị thế dẫn đầu của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng vật liệu quan trọng cũng như năng lượng tái tạo toàn cầu.

Zhejiang Huayou Cobalt, một trong những công ty khai thác cô-ban lớn nhất thế giới, đóng góp 21,2% vào tổng hoạt động đầu tư, theo sau là tập đoàn thương mại điện tử Alibaba với 11,6%.

Năm ngoái, hoạt động đầu tư của Trung Quốc vào khai thác kim loại và khai khoáng nói chung, đặc biệt là các tài nguyên liên quan tới quá trình dịch chuyển xanh như lithium, nickel… tập trung vào Indonesia, Hàn Quốc, Việt Nam và Bangladesh. Tổng giá trị đầu tư vào lĩnh vực này đạt 5,3 tỷ USD, tăng 130% so với năm 2022, dù vẫn thấp hơn so với năm 2018 và 2019.

Trong lĩnh vực xe điện, hoạt động đáng chú ý là liên doanh giữa Zhejiang Huayou Cobalt và LG Chem – công ty con của tập đoàn LG Hàn Quốc, và các công ty sản xuất ô tô Trung Quốc mở rộng sản xuất tại Thái Lan, Việt Nam và Malaysia.

Sau 10 năm triển khai sáng kiến BRI, nhiều chuyên gia cho rằng cần được điều chỉnh theo hướng hiệu quả hơn trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc đang đối mặt nhiều khó khăn. Tuy nhiên, năm ngoái, giá trị bình quân của các hợp đồng đầu tư nằm trong sáng kiến này vẫn ở mức cao 499 triệu USD, gấp hơn hai lần so với mức 195 triệu USD của năm 2021. Năm 2022, con số này là 583 triệu USD. Với các hợp đồng xây dựng, giá trị bình quân tăng lên 401 triệu USD từ mức 285 triệu USD năm 2022.

Báo cáo dự báo hoạt động đầu tư và xây dựng của Trung Quốc trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương sẽ tiếp tục tăng lên trong năm nay, do xu hướng dịch chuyển xanh ngày càng cấp bách. Bên cạnh đó, nhu cầu trong nước suy yếu buộc các công ty Trung Quốc chuyển hướng tìm kiếm cơ hội ở nước ngoài.