Hàng loạt doanh nghiệp giao thông vận tải chưa kịp gượng dậy sau hai năm vật vã với Covid, nay lại phải đối mặt với giá xăng dầu đang tăng phi mã tới 48,81% tính từ quý đầu năm so với cùng kỳ năm trước. 

Lo ngại về "sức khoẻ" của doanh nghiệp giao thông vận tải trước đà leo thang của giá xăng dầu, tại Diễn đàn “Đối thoại chính sách tài khóa hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội” do Thời báo Tài chính Việt Nam, thuộc Bộ Tài chính và Tạp chí Nhà đầu tư, thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài phối hợp tổ chức tại Hà Nội ngày 7/4, GS. TSKH. Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) cho rằng, xăng dầu là mạch máu cho hệ thống giao thông vận tải nhưng ngành giao thông vận tải chịu tác động nặng nề nhất từ đại dịch, vừa bắt đầu phục hồi thì nay lại lao đao bởi giá xăng dầu.

TÍNH THIỆT, HƠN TRONG ĐIỀU HÀNH GIÁ XĂNG DẦU

Báo cáo của Tổng cục Thống kê cho thấy, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 3 tăng 0,7% so với tháng trước. Trong đó, nhóm giao thông có mức tăng cao nhất với 4,8% do ảnh hưởng của 3 đợt điều chỉnh giá làm chỉ số giá xăng, dầu tăng 13,44%, tác động CPI chung tăng 0,48 điểm phần trăm.

Đối mặt với "sức ép" tăng giá xăng dầu, doanh nghiệp vận tải hành khách bằng đường bộ buộc phải tăng giá 0,8% so với tháng trước, giá vận tải hành khách bằng taxi tăng 1,26%, vận tải hành khách bằng xe buýt tăng 2,22%. Dịch vụ giao nhận hàng lý ký gửi tăng 1,32% do một số đơn vị kinh doanh vận tải thực hiện kê khai tăng giá khi giá xăng dầu tăng.

Trong khi đó, vận tải hành khách quý 1 năm nay tiếp đà giảm 23,6% so với cùng kỳ, chỉ đạt 740,8 triệu lượt khách vận chuyển trong khi cùng kỳ năm 2021 sụt giảm 15,5% và luân chuyển đạt 34,8 tỷ lượt khách.km, nối đà giảm 15,8%, cùng kỳ năm trước giảm 22,5%.

Lượng hành khách sụt giảm, giá vé dù tăng cũng khó "đuổi kịp" đà tăng phi mã của xăng dầu khiến nhiều doanh nghiệp phải sản xuất cầm chừng, "cắn răng" chịu lỗ để tiếp tục vận hành giữ khách hoặc buộc lòng dừng kinh doanh. 

Vì vậy, phải giải quyết giá xăng dầu nhanh, kịp thời để duy trì và phát triển hệ thống giao thông vận tải.

Ông Mại cũng nhắn nhủ Bộ Tài chính cần tính toán tới mặt lợi và hại khi giá xăng dầu tăng.

Chủ tịch VAFIE phân tích, 3 tháng đầu năm, doanh thu Petrovietnam tăng tới 45%, nộp thuế tăng hơn 50% nhờ giá xăng dầu leo cao, nhưng cũng phải tính đến nếu giải quyết bài toán xăng dầu, giúp doanh nghiệp vận tải phát triển. Từ đó, họ cũng sẽ giúp tăng thu cho ngân sách nhà nước, không phải nhận trợ cấp nữa.

"Đó là bài toán khó, mong rằng Bộ Tài chính giao cơ quan có năng lực để ra phương án trình Bộ trưởng và Chính phủ điều hành giá xăng dầu trong thời gian tới", ông Mại đặt vấn đề.

Đáng chú ý, trong khi người dân, doanh nghiệp nhiều ngành kinh tế gặp khó khăn do áp lực tăng giá xăng dầu, nguồn thu ngân sách từ xăng dầu lại có vẻ khá “rủng rỉnh”. Thông tin từ Bộ Tài chính cho thấy, chỉ tính đến cuối tháng 3, thu ngân sách từ dầu thô đạt 15.725 tỷ đồng, hoàn thành hơn nửa chặng đường, tương tương đạt 55,76% dự toán cả năm.

Chủ tịch VAFIE cho rằng, khi nói đến xăng dầu không chỉ tính tới thu chi ngân sách mà cần coi đó là vấn đề phát triển, phục hồi kinh tế.

Bởi chi phí xăng dầu chiếm khoảng 37% tổng chi phí nguyên vật liệu của cả nền kinh tế. Giá cước vận tải tăng cao tạo "sức ép" tăng cước vận chuyển, và tăng chi phí sản xuất nhiều mặt hàng.

ĐIỀU CHỈNH CUNG CẦU VÀ GIÁ NHƯ THẾ NÀO?

Phản hồi về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc khẳng định khi giá xăng dầu thô tăng lên 130 USD/thùng, ảnh hưởng khủng khiếp đến nền kinh tế.

Riêng vấn đề giảm thuế bảo vệ môi trường xăng dầu, lãnh đạo Bộ Tài chính rất trăn trở và tính toán bài toán tác động lên nền kinh tế.

Bộ trưởng khẳng định, không bao giờ lấy tăng giá dầu thô để làm nguồn thu ngân sách mà luôn nghĩ đến sự tác động đến nền kinh tế, hay thiệt hại đến khoản thu ngân sách doanh nghiệp phải đóng góp.

"Để thực hiện điều chỉnh giá xăng dầu, chúng ta phải thực hiện một loạt giải pháp đồng bộ, chứ không chỉ giải pháp về giảm thuế.

Quan trọng trong điều chỉnh giá là điều chỉnh quan hệ cung cầu. Vậy Quỹ xăng dầu, bình ổn giá xăng dầu như thế nào, chúng ta cần giảm thuế ra sao, phải đảm bảo nguồn cung, chống buôn lậu như thế nào là những vấn đề mà Bộ Tài chính rất trăn trở".

(Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc)

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết thêm, giá xăng dầu thế giới rất cao nhưng giá xăng dầu của Việt Nam vẫn thấp hơn so với Trung Quốc và một số quốc gia lân cận, đây là một nỗ lực. Bộ Tài chính sẽ tích cực bám sát giá xăng dầu và giá cả các loại hàng hoá, dịch vụ trong thời gian tới.

Ông Đặng Công Khôi, Phó Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) cho hay, ngay từ cuối năm 2021 và đầu năm 2022, Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Công Thương dự báo diễn biến giá xăng dầu để cập nhật trong các kịch bản điều hành giá.

Bên cạnh đó, các giải pháp quản lý điều hành giá tiếp tục được đẩy mạnh để kiểm soát chặt chẽ các trường hợp lợi dụng tăng giá xăng dầu để tăng giá hàng hóa một cách bất hợp lý, qua đó, kiểm soát lạm phát cả năm theo mục tiêu dưới 4%.

Khẳng định xăng dầu là mặt hàng quan trọng, thiết yếu đối với sản xuất, tiêu dùng và an ninh năng lượng quốc gia, ông Khôi cho rằng, trong bối cảnh giá xăng dầu thế giới liên tục tăng cao và tác động trực tiếp đến giá xăng dầu trong nước, việc tiếp tục có các giải pháp mạnh mẽ để hạn chế những biến động đột biến đối với giá xăng dầu trong nước là cần thiết, qua đó, góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô.

Hiện việc điều hành giá xăng dầu trong nước thực hiện theo quy định tại Nghị định số 95/2021/NĐ-CP ngày 1/11/2021 sửa đổi bổ sung một số điều tại Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 3/9/2014 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu.

Theo đó, giá xăng dầu trong nước thực hiện theo cơ chế thị trường, phù hợp với diễn biến giá xăng dầu thế giới. Bên cạnh đó, Quỹ Bình ổn giá được chi sử dụng liên tục để bình ổn giá. Nhờ công cụ Quỹ Bình ổn giá, giá xăng dầu trong nước thời gian qua có mức tăng thấp hơn mức tăng của giá xăng dầu thế giới.

Ông Khôi cho biết thêm, Bộ Tài chính gấp rút trình Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị Quyết về điều chỉnh giá bảo vệ môi trường.

Việc điều chỉnh giảm thuế bảo vệ môi trường trực tiếp tác động làm giảm giá cơ sở, qua đó giảm giá xăng dầu trong nước tại kỳ điều hành ngày 1/4/2022 vừa qua.

Trong thời gian tới, Cục Quản lý giá cũng sẽ tiếp tục tăng cường sử dụng công cụ Quỹ Bình ổn giá xăng dầu để góp phần bình ổn giá xăng dầu trong nước.

Đặc biết, "đẩy mạnh thực hiện các giải pháp đảm bảo cung cầu, đồng thời rà soát, đánh giá hệ thống phân phối xăng dầu để có điều chỉnh cơ cấu cho phù hợp với thực tế trong nướ. tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường kinh doanh xăng dầu, xử lý nghiêm các trường hợp đầu cơ, găm hàng hoặc tăng giá bán bất hợp lý", Phó Cục trưởng Cục Quản lý giá nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác quản lý điều hành giá để kiểm soát chặt chẽ các trường hợp lợi dụng tăng giá xăng dầu để tăng giá hàng hóa một cách bất hợp lý.