Nền tảng vững vàng và chặng về đích để tăng trưởng trên 8%

Báo cáo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tai Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV cho thấy bức tranh toàn cảnh nền kinh tế Việt Nam đủ sức chống chịu trước các cú sốc bên ngoài, duy trì tốc độ tăng trưởng thuộc nhóm cao hàng đầu thế giới. Theo đó GDP 9 tháng đầu năm 2025 đạt mức tăng 7,85% so với cùng kỳ năm 2024; riêng quý III tăng 8,23%, một dấu hiệu cho thấy đà phục hồi đang gia tăng.

Nhưng bên cạnh những thành công việc thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và 5 năm 2021 – 2025, Chính phủ cũng nhấn mạnh thời gian còn lại của năm (quý IV) sẽ quyết định mục tiêu tăng trưởng cả năm “trên 8%” như mục tiêu đề ra. Đó không chỉ là con số “mong muốn”, mà còn là yêu cầu để giữ đà phát triển, củng cố niềm tin và tăng thế cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu còn nhiều bất định.

ĐẦU TƯ CÔNG VÀ XUẤT KHẨU ĐÓNG GÓP LỚN CHO TĂNG TRƯỞNG 9 THÁNG NĂM 2025

Ba lĩnh vực chính được Chính phủ xác định là “đòn bẩy” cho nước rút đó là: đầu tư công, xuất khẩu và tiêu dùng nội địa, môi trường kinh doanh. Cùng với đó là những khó khăn nội tại như: tiến độ giải ngân, năng suất lao động và sản xuất kinh doanh trong một số lĩnh vực. Và các thị trường bất động sản, vàng, trái phiếu còn diễn biến phức tạp.

Trong khi khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số chưa thực sự trở thành động lực tăng trưởng chính. Nhân lực chất lượng cao còn thiếu, nhất là ngành mũi nhọn; thủ tục hành chính đang cần phải cắt giảm mạnh hơn.… Tất cả những điều trên phải tiếp tục chú ý để tăng trưởng trong quý 4 cao hơn quý 3.

Qua số liệu của Cục thống kê Bộ Tài chính trong 9 tháng đầu năm 2025 cho thấy đầu tư công và xuất khẩu đều là hai động lực tăng trưởng then chốt của Việt Nam. Đầu tư công chiếm gần một nửa tăng trưởng 9 tháng qua (đóng góp trực tiếp và gián tiếp qua nhiều ngành).

Theo báo cáo của Bộ Tài chính đến 30/9 đã giải ngân hơn 440 nghìn tỷ đồng, đạt khoảng 50% kế hoạch Thủ tướng giao đầu năm. Nhờ đó, các dự án hạ tầng trọng điểm như: tuyến cao tốc Bắc–Nam giai đoạn 2, sân bay Long Thành, và hệ thống vành đai đô thị đã tăng tiến độ rõ rệt. Việc đẩy nhanh giải ngân không chỉ giúp thúc đẩy xây dựng, mà còn tạo hiệu ứng lan tỏa cho doanh nghiệp sản xuất – vật liệu – logistics, góp phần cải thiện chuỗi giá trị và tăng năng suất sử dụng vốn.

Bên cạnh đó, xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ cũng là động lực quan trọng. Trong 9 tháng qua kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 348,74 tỷ USD, tăng 16,0% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 85,41 tỷ USD, tăng 2,0%, chiếm 24,5% tổng kim ngạch xuất khẩu; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 263,33 tỷ USD, tăng 21,4%, chiếm 75,5%.

Việc tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) như EVFTA, CPTPP và RCEP đã giúp hàng Việt Nam mở rộng sang thị trường EU, Mỹ, châu Á – nơi chi phí sản xuất tại các quốc gia khác đang tăng cao. Kết quả: cán cân thương mại tiếp tục thặng dư, tạo dư địa cho sản xuất và ổn định kinh tế vĩ mô.

Tuy nhiên, tăng trưởng này không đến từ “tự nhiên”. Chính phủ đã chủ động điều hành bằng các giải pháp: miễn giảm, gia hạn thuế, phí cho doanh nghiệp; ưu tiên thanh khoản ngân hàng; mở rộng tín dụng cho sản xuất và doanh nghiệp vừa và nhỏ; đồng thời kích cầu tiêu dùng nội địa để giảm phụ thuộc vào xuất khẩu.

Dữ liệu từ hệ thống ngân hàng cho thấy tín dụng toàn nền kinh tế đến cuối quý III đã tăng khoảng 13,37% so với cuối năm trước, phản ánh sức ép vốn cho sản xuất và đầu tư tăng cao. Việc này dù tiềm ẩn rủi ro (nợ xấu, thanh khoản) nhưng cũng cho thấy dòng vốn đang chảy về đúng hướng – nếu được quản trị tốt sẽ là lợi thế cạnh tranh.

Giải ngân đầu tư công tuy khả quan, nhưng phân bổ vốn giữa các địa phương vẫn thiếu đồng đều; xuất khẩu chủ lực như dệt may, điện tử vẫn gặp khó khăn do chi phí logistics và biến động giá nguyên liệu; năng suất lao động và chuyển đổi số của doanh nghiệp còn chậm. Đó là những vấn đề thách thức cho tăng trưởng “bền vững và chất lượng cao”.

QUÝ IV: VỀ ĐÍCH VỚI MỤC TIÊU TRÊN 8,4% RẤT KHẢ THI

Tuy bối cảnh kinh tế toàn cầu tiếp tục đối mặt với nhiều thách thức và bất ổn nhưng GDP quý 3/2025 tăng ấn tượng 8,23%. Theo tính toán của các chuyên gia kinh tế để tăng trưởng cả năm đạt trên 8% thì tăng trưởng của quý IV/2025 phải đạt khoảng 8,4% so với cùng kỳ năm trước. Nếu nói quý III, góp phần đưa GDP 9 tháng năm 2025 tăng 7,85% so với cùng kỳ năm trước thì mức tăng trưởng quý IV sẽ đóng vai trò quyết định vào kết quả tăng trưởng cả năm 2025.

Để đạt được mục tiêu tăng trưởng trên 8,4%, Chính phủ đã đưa ba nhóm giải pháp được đặt lên hàng đầu, đó là:

Thứ nhất, đầu tư công và hạ tầng: Thủ tướng đã ban hành các công điện yêu cầu giải ngân tuyệt đối không chậm tiến độ (Công điện 95/CP, 109/CP). Việc này nhằm đảm bảo vốn nhanh vào sản xuất – kinh doanh và thị trường nội địa trong cuối năm.

Đồng thời kích cầu nội địa và xuất khẩu như sự kiện Hội chợ Mùa Thu 2025, khai mạc ngày 25/10, với hơn 1.200 doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia, được xem là “điểm bật” cho tiêu dùng cuối năm.

Chính phủ đồng bộ triển khai các gói hỗ trợ doanh nghiệp, mở rộng thị trường mới ở Trung Đông, Nam Á và châu Phi.

Thứ hai, ổn định vĩ mô và quản trị rủi ro hệ thống tài chính: Lạm phát được kiểm soát ở mức khoảng 3,27% 9 tháng; nợ công giữ ở mức 35–36% GDP; hệ thống ngân hàng được yêu cầu nâng cao quản trị nợ xấu. Đây là “thanh bảo kiếm” ngăn chặn tăng trưởng cao nhưng mất bền vững.

Tuy nhiên, quý IV vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, đó là tiến độ giải ngân có thể bị ảnh hưởng bởi thủ tục hành chính, vốn ODA chậm; thị trường xuất khẩu có thể gặp khó nếu kinh tế thế giới đột ngột suy giảm; chi phí đầu vào – từ nguyên liệu, logistics – tiếp tục tăng, gây áp lực lên doanh nghiệp; và việc “kích cầu” tiêu dùng nội địa cuối năm phụ thuộc nhiều vào thu nhập và tâm lý người dân.

Hội chợ Mùa Thu không chỉ là biểu tượng của ngành tiêu dùng, mà còn là cơ hội để thúc đẩy nội lực kinh tế, nếu không tận dụng tốt, tháng cuối năm có thể mất “cú hích” cần thiết để đạt mức tăng trưởng 8,4% quý. Chính phủ đã yêu cầu thực hiện đồng bộ các giải pháp ngay từ giữa tháng 10 để tạo đà mạnh cho quý IV.

Bức tranh tăng trưởng kinh tế 9 tháng đầu năm 2025 cho thấy Việt Nam đang đi đúng hướng với nền tảng vững chắc, đầu tư công và xuất khẩu khởi sắc, lạm phát được kiểm soát chặt chẽ. Việc đẩy mạnh xuất khẩu không chỉ nhằm làm dương cán cân thương mại, mà quan trọng hơn là kích hoạt chuỗi sản xuất – đầu tư – tiêu dùng trong nước.

Chính phủ đang chỉ đạo quyết liệt để quý IV đạt tăng trưởng khoảng trên 8,4%, để cả năm 2025 có thể đạt “trên 8%”, mở đường cho một chu kỳ phát triển mới. Nhưng yêu cầu từ Chính phủ không chỉ là tăng trưởng số lượng mà còn là tăng trưởng có chất lượng, bền vững, sáng tạo và cạnh tranh.

Hội chợ Mùa Thu và các giải pháp điều hành mạnh mẽ chính là cơ hội để Việt Nam không chỉ “về đích” mà còn bứt phá. Nếu quyết tâm được giữ vững, nền kinh tế Việt Nam sẽ ghi dấu năm 2025 không chỉ bằng con số tăng trưởng mà bằng bản lĩnh vượt khó và khát vọng phát triển bền vững.