Nhìn lại cơn sốt vàng 3 năm qua

Đây là một cơn sốt giá vàng vượt qua mọi hoài nghi và phá vỡ mọi mô hình phân tích đã đưa ra được những dự báo đáng tin cậy về sự lên xuống của kim loại quý này trong suốt nhiều thập kỷ.

Hãng tin Bloomberg đã đưa ra 5 biểu đồ phản ánh cơn sốt giá vàng từ năm 2022 đến nay:

NHỮNG CỘT MỐC ĐÁNG NHỚ

Sau khi bị giới đầu tư và các ngân hàng trung ương thờ ơ trong phần lớn thời gian đã qua của thế kỷ này, vàng bắt đầu xoay chuyển tình thế khi đại dịch Covid-19 xảy ra - thời điểm giá vàng vượt mốc 2.000 USD/oz. Đà tăng của giá vàng được thúc đẩy sau khi chiến tranh giữa Nga và Ukraine bùng nổ. Tiếp đó, trong năm 2024, các nhà đầu tư Trung Quốc giữ một vai trò chủ lực đưa giá vàng tăng 27% trong cả năm. Và rồi năm 2025, Tổng thống Donald Trump trở lại Nhà Trắng với nhưng chính sách đầy biến động, mở đường cho giá vàng vượt ngưỡng 3.000 USD/oz vào tháng 3 năm nay.

Kể từ đó, mọi yếu tố kinh tế vĩ mô chủ chốt đều giữ vai trò hỗ trợ giá vàng. Gần đây hơn, mối lo về sự độc lập của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), việc Chính phủ Mỹ đóng cửa, và xu hướng mất giá kéo dài của đồng USD càng “tiếp lửa” cho cơn sốt giá vàng.

KỶ LỤC MỌI THỜI ĐẠI CỦA GIÁ VÀNG

Trong tháng 9 vừa qua, giá vàng đã vượt qua kỷ lục mọi thời đại sau khi điều chỉnh theo lạm phát được thiết lập cách đây 45 năm. Vào tháng 1/1980, giá vàng đã lập đỉnh cao ở mức 850 USD/oz khi Mỹ đương đầu với sự mất giá nghiêm trọng của đồng USD, lạm phát tăng vọt và suy thoái kinh tế. Trong vòng hai tháng trước đó, giá vàng tăng gấp đôi sau khi Tổng thống Mỹ Jimmy Carter ra lệnh đóng băng tài sản của Iran để đáp trả cuộc khủng hoảng con tin ở Tehran - một động thái khiến các ngân hàng trung ương lo ngại về rủi ro của việc nắm giữ tài sản USD.

Đối với một số nhà đầu cơ vàng giá lên, bối cảnh hiện nay có nhiều điểm tương đồng với thế giới tại thời điểm đó.

VÀNG VƯỢT TRÁI PHIẾU KHO BẠC MỸ TRONG DỰ TRỮ CỦA CÁC NGÂN HÀNG TRUNG ƯƠNG

Trong xu hướng giá lên hiện nay của vàng, các ngân hàng trung ương giữ một vai trò chủ lực. Việc các ngân hàng trung ương mua ròng vàng với khối lượng lớn khiến giới phân tích và các nhà giao dịch phải xây dựng những mô hình mới để theo dõi nguồn cầu mạnh mẽ này. Mục đích của các ngân hàng trung ương khi tăng dự trữ vàng là nhằm đa dạng hóa dự trữ ngoại hối khỏi đồng USD và bảo vệ tài sản khỏi rủi ro có thể đến từ một quốc gia khác. Dù vàng có thể không bao giờ trở lại vị trí “hòn đá tảng” của hệ thống tiền tệ toàn cầu như đã từng, giá trị của vàng trong dự trữ ngoại hối của các ngân hàng trung ương trên toàn cầu đã vượt qua giá trị nắm giữ trái phiếu kho bạc Mỹ của các ngân hàng trung ương ngoài Mỹ.

Dự trữ vàng của các ngân hàng trung ương trên toàn cầu vẫn thấp hơn nhiều so với tổng dự trữ các tài sản định giá bằng USD, nhưng đợt tăng giá năm nay cũng đã đưa vàng vượt qua đồng euro để trở thành tài sản dự trữ lớn thứ hai của các ngân hàng trung ương. Việc giá vàng tăng bền bỉ cũng mang lại lợi ích lớn cho Mỹ, khi dự trữ vàng của nước này đã đạt trị giá 1 nghìn tỷ USD vào tháng trước, lớn gấp hơn 90 lần ghi trên bảng cân đối kế toán của Chính phủ liên bang.

VAI TRÒ CỦA TRUNG QUỐC

Năm 2024, Trung Quốc giữ một vai trò chủ lực trong sự tăng giá của vàng. Trong 4 tháng đầu năm nay, câu chuyện này tiếp diễn, khi nhà đầu tư Trung Quốc tiếp tục gom vàng giữa lúc thuế quan của ông Trump gây chấn động thị trường tài chính toàn cầu và dẫn tới một làn sóng đầu tư vào tài sản an toàn ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Lực cầu mạnh ở Trung Quốc đối với vàng được phản ánh qua “phần bù Thượng Hải” - chênh lệch giữa giá vàng giao ngay tại thị trường London và giá vàng trên các sàn giao dịch ở Mỹ. Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, giá vàng ở Trung Quốc đã giảm dưới giá vàng giao ngay ở London, cho dù giá vàng thế giới tiếp tục lập kỷ lục. Đây có thể là một dấu hiệu cho thấy các nhà đầu tư phương Tây đang giữ vai trò chính trong đợt tăng tốc mới nhất của giá vàng.

CÁC QUỸ ETF VÀNG MUA MẠNH

Đối với các nhà đầu tư phương Tây, gồm cả nhà đầu tư cá nhân và tổ chức, các quỹ ETF đảm bảo bằng vàng là một trong những phương thức phổ biến nhất để “chơi” vàng. Khi một nhà đầu tư mua một cổ phiếu của một quỹ ETF vàng, quỹ đó sẽ mua một số lượng vàng tương ứng để phản ánh sự nắm giữ đó. Dòng vốn đổ vào các quỹ ETF vàng đang giữ một vai trò quan trọng đẩy giá vàng lên cao hơn.

Lượng vàng nắm giữ của một số quỹ ETF vàng thuộc hàng lớn nhất gần đây đã tăng trở lại mức kỷ lục thiết lập trong thời kỳ đại dịch trước khi suy giảm do người mua chốt lời. Dòng vốn chảy khỏi các quỹ ETF vàng bắt đầu đảo chiều vào khoảng giữa năm 2024, và từ đó đến nay, các quỹ này đã mua ròng hơn 16 triệu ounce vàng. Dù vậy, tổng lượng vàng nắm giữ của các quỹ ETF vẫn còn một khoảng cách xa so với mức đỉnh trong đại dịch, và đây được xem là một tín hiệu khả quan mà các nhà đầu cơ vàng giá lên cho rằng giá vàng vẫn còn dư địa để tăng.

“Việc giá vàng vượt 4.000 USD/oz không đơn thuần là do kỳ vọng lãi suất sẽ giảm hay đồng USD yếu đi. Thay vào đó, mốc giá này phản ánh một sự dịch chuyển sâu sắc hơn trong tâm lý nhà đầu tư và các dòng vốn toàn cầu. Lệnh trừng phạt, các vụ đóng băng tài sản, và mối lo về sự bền vững tài khóa đã khiến giới đầu tư bất an và vì thế họ mua vào các tài sản hữu hình nằm ngoài hệ thống tài chính”, nhà chiến lược Ole Hanse của ngân hàng Saxo Bank nhận xét.