Ngày 28/12, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức Hội nghị tổng kết công tác năm 2023 và triển khai nhiệm vụ năm 2024. Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang dự và chỉ đạo Hội nghị.

ĐỂ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ THỰC SỰ TRỞ THÀNH ĐỘT PHÁ CHIẾN LƯỢC VÀ ĐỘNG LỰC CHÍNH CHO PHÁT TRIỂN

Trong năm qua, mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhưng ngành khoa học và công nghệ đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần thiết thực thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội, cải thiện chất lượng cuộc sống của nhân dân, đóng góp vào các mục tiêu tăng trưởng của đất nước trong năm 2023.

Năm 2023, Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục tập trung vào công tác hoàn thiện môi trường thể chế về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, cải cách thủ tục hành chính, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân hoạt động khoa học và công nghệ.

Một số chủ trương quan trọng về phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học, xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước đã được cấp có thẩm quyền ban hành. Các luật chuyên ngành trong lĩnh vực khoa học và công nghệ đã được tổng kết, đánh giá và xác định các tồn tại, bất cập để đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi hành Luật, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Khoa học và Công nghệ tiếp tục có những đóng góp đóng góp thiết thực vào sự phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, cải thiện an sinh xã hội và chất lượng cuộc sống nhân dân. Khoa học xã hội nhân văn đóng góp tích cực và cung cấp luận cứ cho việc hoạch định đường lối, chủ trương, cơ chế, chính sách và định hướng phát triển kinh tế xã hội đất nước. Một số lĩnh vực khoa học tự nhiên đạt trình độ tiên tiến của khu vực và thế giới. Nhiều thành tựu khoa học công nghệ hiện đại được ứng dụng nhanh chóng và rộng rãi trong các lĩnh vực y tế, nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng,...

Chất lượng nguồn nhân lực khoa học và công nghệ không ngừng được nâng cao, trong đó nhiều nhà khoa học có uy tín, được thế giới công nhận. Bên cạnh đó, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam tiếp tục phát triển năng động, tạo ra một thế hệ doanh nghiệp mới kinh doanh dựa trên tài sản trí tuệ và đủ năng lực tiếp cận thị trường toàn cầu. Năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia luôn ở tốp dẫn đầu các nền kinh tế thu nhập trung bình nhưng có nhiều tiến bộ nhất về đổi mới sáng tạo trong hơn 10 năm qua.

Khoa học và công nghệ đã góp phần thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa nông sản đạt trên 53 tỷ USD/năm, thặng dư thương mại ngành đạt hơn 11 tỷ USD, mức cao nhất trong những năm gần đây và chiếm trên 42,5% xuất siêu cả nước, trong đó có 6 sản phẩm nông nghiệp có giá trị xuất khẩu trên 3 tỷ USD…

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, Bộ Khoa học và Công nghệ cũng nhận thức rõ các vướng mắc, bất cập trong quản lý khoa học công nghệ mà vì nhiều lý do khách quan và chủ quan, chưa tháo gỡ được và cần sớm có giải pháp trong thời gian tới.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt cho rằng, cũng như cuộc sống, khoa học công nghệ vận động không ngừng, đòi hỏi các cơ chế, chính sách quản lý luôn cần được rà soát để điều chỉnh kịp thời mới theo kịp và đáp ứng được, hỗ trợ được hoạt động khoa học công nghệ một cách hiệu quả.

Để khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo thực sự trở thành đột phá chiến lược và động lực chính cho phát triển kinh tế xã hội, đưa nước ta nhanh chóng trở thành một nước có nền công nghiệp hiện đại vào năm 2030, nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045, Bộ trưởng cho rằng trong năm 2024 và những năm tiếp theo, cần tiếp tục kiên trì đổi mới tư duy, thực hiện đồng bộ các nhóm giải pháp lớn về phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia; đổi mới cơ chế quản lý khoa học và công nghệ; nâng cao tiềm lực và trình độ khoa học công nghệ; thúc đẩy phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo...

Bộ sẽ tham mưu với Chính phủ tạo môi trường và điều kiện tốt hơn nữa cho hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo, từ đó, động viên đội ngũ cán bộ khoa học công nghệ kiên trì theo đuổi giấc mơ lớn và niềm đam mê khoa học, vượt lên các khó khăn, thách thức để tạo ra nhiều thành quả thiết thực, mang lại lợi ích cho đất nước, người dân và xã hội.

8 TỪ DÀNH CHO NGÀNH KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng nêu rõ năm 2023 là năm đầy khó khăn đối với thế giới trong đó có Việt Nam, nhưng chúng ta đã vượt lên để có những kết quả đáng khích lệ. Trong những thành tựu đó có sự đóng góp đáng kể của ngành khoa học công nghệ cũng như các nhà khoa học, những người làm công tác khoa học công nghệ..

Ghi nhận và biểu dương những kết quả đạt được, Phó Thủ tướng đánh giá khoa học năm qua có nhiều điểm sáng. Phó Thủ tướng cũng nêu ra nhiều minh chứng cụ thể cho thấy mọi lĩnh vực trong đời sống đều có sự hiện diện của khoa học công nghệ.

Tuy nhiên, khoa học công nghệ là lĩnh vực khó, vốn không phải lợi thế của Việt Nam. Chúng ta cũng chưa thu xếp đủ nguồn lực và chưa có cơ chế đủ mạnh để phát triển, thậm chí cơ chế đang là rào rào cản cho sự phát triển của khoa học công nghệ.

Do đó, Phó Thủ tướng cho rằng hơn lúc nào hết, chúng ta phải có trách nhiệm không làm giãn khoảng cách của khoa học công nghệ Việt Nam với thế giới. Nhu cầu của từng người dân đòi hỏi chúng ta luôn có sự cập nhật đổi mới để cuộc sống mọi người tốt hơn.

Mục tiêu 2030- 2045 đặt ra cho cả hệ thống chính trị rất cao. Do đó, khoa học công nghệ chính là giải pháp thực hiện mục tiêu này, với tinh thần “đi tắt đón đầu”. Nói về cách tiếp cận, Phó Thủ tướng nhấn mạnh 8 từ dành cho ngành khoa học và công nghệ, đó là: thể chế, thúc đẩy, phối hợp và tử tế.

Cụ thể, về thể chế phải có chính sách phù hợp, đặc thù để tạo hành lang phát triển lĩnh vực khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trước hết Bộ cần có những đề xuất mạnh mẽ trong định giá, tài sản hình thành sau khi triển khai kết quả nghiên cứu khoa học, chế độ chính sách cho người làm khoa học, cơ chế tự chủ, cơ chế tài chính.

Cùng với đó cần thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ; quản lý nhà nước trên nền tảng thúc đẩy, khuyến khích để mọi người cùng làm, có chính sách động viên, tạo được cảm hứng cho những nhà khoa học, đồng thời có chính sách đủ chi phí nghiên cứu.

Bộ cũng cần phối hợp tốt với các bộ, ngành, với các nhà khoa học, kết nối với thế giới theo cách “ngồi trên vai người khổng lồ”.

Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh sự tử tế, trách nhiệm với công việc, chia sẻ với đồng nghiệp, nhà khoa học, trân trọng lắng nghe tạo cảm hứng cho nhà khoa học. Có như vậy mới có đội ngũ đồng sức đồng lòng để vượt qua khó khăn thách thức.