Phát biểu tại Hội nghị giáo dục đại học ngày 9/8/2024, Bộ trưởng Bộ Giáo dục Đào tạo Nguyễn Kim Sơn ghi nhận, đánh giá cao nỗ lực của các cơ sở giáo dục đại học, dù trải qua nhiều khó khăn trong những năm qua song với nỗ lực, cố gắng cao độ đã đạt được nhiều kết quả, tạo thêm niềm tin với xã hội, người học và các bên liên quan.

NHIỀU THÁCH THỨC VỚI GIÁO DỤC ĐẠI HỌC

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng chất lượng vừa là điểm nhấn, vừa là vấn đề cần bàn, cũng là vấn đề cần lưu ý trong thời gian tới. “Chúng ta thực hiện và tăng cường tự chủ cũng vì chất lượng, đổi mới cũng vì chất lượng”, Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng phân tích nhiều thách thức lớn đang đặt ra với giáo dục đại học. Theo đó, thách thức đầu tiên là sự cạnh tranh trên phạm vi toàn cầu đối với giáo dục đại học.

Đó là cạnh tranh trong thu hút giảng viên, thu hút người học, cạnh tranh xếp hạng, thu hút đầu tư và cả ảnh hưởng xã hội. “Chúng ta chấp nhận cạnh tranh và coi đó là điều đốc thúc chúng ta phát triển, đổi mới, gia tăng chất lượng”.

Thách thức từ sự kỳ vọng, sự giao phó, trông đợi của Đảng, Nhà nước, nhân dân, doanh nghiệp, xã hội với giáo dục đại học ngày càng lớn. “Chúng ta được tin tưởng, xác định và định vị là quốc sách hàng đầu, là đột phá chiến lược, là giải pháp quan trọng giúp bứt phá về kinh tế - xã hội. Kỳ vọng ngày càng lớn là một áp lực”, Bộ trưởng chia sẻ.

Thách thức của việc cung cấp nguồn nhân lực ngày càng nhiều, đa dạng và yêu cầu chất lượng ngày càng cao cho một nền kinh tế có nhiều điểm đặc thù như kinh tế của Việt Nam; thách thức trong cung cấp nhân lực công nghệ cao, gần đây là nguồn nhân lực công nghệ bán dẫn, cũng là những vấn đề được Bộ trưởng đề cập.

“Năm nay là năm đầu tiên tuyển sinh các ngành trực tiếp liên quan đến công nghệ bán dẫn. Các trường đại học với sự nhạy bén, tinh thần trách nhiệm rất cao đã vào cuộc và các thông tin tuyển sinh năm nay cho thấy rất khả quan”, Bộ trưởng đánh giá, đồng thời cho rằng, nếu giáo dục đại học làm tốt việc cung ứng nguồn nhân lực công nghệ bán dẫn sẽ xóa được góc nhìn của xã hội là đào tạo không đáp ứng nhu cầu.

Nhắc đến thách thức phải đáp ứng nhu cầu của người học ngày càng gia tăng về số lượng và yêu cầu ngày càng cao về chất lượng; thách thức giữa kỳ vọng và yêu cầu cao, nhưng đầu tư còn rất khiêm tốn, Bộ trưởng đồng thời nhấn mạnh thách thức trực diện trong đẩy mạnh tự chủ thời gian tới, gồm đẩy mạnh chiều sâu của tự chủ và điều chỉnh cả mục tiêu của tự chủ.

“Chúng ta trải qua một giai đoạn triển khai tự chủ đại học, từ thí điểm đến diện rộng. Tự chủ làm thay đổi diện mạo các cơ sở giáo dục đại học, tuy nhiên phía trước vẫn còn rất nhiều việc phải làm. Chúng ta từng bước để tự chủ ngày càng cao hơn, chiều sâu và thực chất hơn.

Cùng với đó, bên trong hệ thống cần gia tăng một số “tự”: tự kiểm soát, tự điều tiết, tinh thần tự lực tự cường, tự biết mình ở đâu để tự soi, tự sửa, tự tin hơn để hành động, tự mình từng ngày làm tốt hơn để hướng đến chất lượng cao hơn…”, Bộ trưởng nói.

Về triển khai tự chủ, Bộ trưởng lưu ý các cơ sở giáo dục đại học tiếp tục hoàn thiện văn bản quy định nội bộ, quy chế nội bộ. Bộ Giáo dục Đào tạo sẽ tăng cường thanh tra, kiểm tra việc này. 

KỲ THI TỐT NGHIỆP THPT 2025 CÓ NHIỀU ĐỔI MỚI

Đối với thách thức tuyển sinh, trong đó có vấn đề xét tuyển sớm, Bộ trưởng chia sẻ chúng ta đang đứng trước thách thức đổi mới công tác tuyển sinh để hô ứng với toàn bộ đổi mới từ giáo dục phổ thông đến giáo dục đại học. Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 có nhiều đổi mới. Các trường đại học cần có trách nhiệm hơn với giáo dục phổ thông, tạo sự công bằng cho thí sinh trong cơ hội học tập.

“Chúng ta cũng lưu ý không nên quá nhiều phương án xét tuyển, càng đơn giản càng tốt, thuận cho học sinh, cho xã hội. Các cơ sở giáo dục đại học có tự chủ cao trong tuyển sinh nhưng tự chủ trong khuôn khổ các quy định. Bộ Giáo dục Đào tạo có thể gia tăng một số khung, chế tài để điều tiết tuyển sinh năm sau”, Bộ trưởng cho biết.

Về quy hoạch mạng lưới các trường đại học, trường sư phạm sẽ sớm được ban hành, triển khai thực hiện quy hoạch có thể có những biến động trong sắp xếp hệ thống các trường, Bộ trưởng mong muốn các trường đại học đón nhận với tinh thần đổi mới và tinh thần trách nhiệm đối với ngành, với xã hội.

“Những thách thức phát sinh trong chính quá trình phát triển, quá trình giáo dục đại học ngày càng có vị trí quan trọng trong đời sống xã hội. Chính những thách thức lớn sẽ là cơ hội để đáp ứng được, thoả mãn được, vượt lên được. Mong tất cả chúng ta, từ Bộ Giáo dục Đào tạo, các đơn vị, cho đến cơ sở giáo dục cùng vượt qua và tự mình vượt lên thách thức để đạt tới mục tiêu chất lượng”, Bộ trưởng bày tỏ.

TÍN HIỆU TỐT VỀ VIỆC HỘI NHẬP QUỐC TẾ

Báo cáo của Vụ Giáo dục đại học cho thấy văn hóa chất lượng ngày càng được hình thành thành và phát triển trong hệ thống giáo dục đại học của Việt Nam.

Năm học 2023-2024 đã có thêm 592 chương trình đào tạo và 12 cơ sở giáo dục được kiểm định, trong đó số chương trình đào tạo kiểm định bằng bộ tiêu chuẩn trong nước là 447 chiếm 75,5%; số chương trình đào tạo được kiểm định bằng các bộ tiêu chuẩn nước ngoài là 145 chiếm 24,49 %.

Có 10 cơ sở giáo dục được kiểm định bằng bộ tiêu chuẩn trong nước chiếm 83,3%, kiểm định bằng các bộ tiêu chuẩn nước ngoài là 2 cơ sở giáo dục chiếm 16,7%.

Như vậy, toàn hệ thống đến thời điểm báo cáo, với 204/239 cơ sở giáo dục đào tạo đã được kiểm định chất lượng giáo dục, đạt tỷ lệ 85,35%; tổng số có 1.855 chương trình đào tạo các trình độ của giáo dục đại học đạt kiểm định chất lượng giáo dục.

“Số lượng các trường đại học được xếp hạng bởi các tổ chức uy tín trên thế giới ngày một tăng… Cùng với việc nhiều trường đăng ký tham gia kiểm định chương trình đào tạo và cơ sở giáo dục đại học đối với các tổ chức kiểm định uy tín của nước ngoài cho thấy tín hiệu tốt về việc hội nhập quốc tế của cơ sở giáo dục đại học Việt Nam”, báo cáo nêu rõ.