Ngày 13/4, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, Tổ trưởng Tổ công tác số 1 của Thủ tướng Chính phủ họp với 17 bộ, ngành, cơ quan trung ương về giải ngân vốn đầu tư công.

13/17 BỘ, CƠ QUAN TRUNG ƯƠNG CHƯA GIẢI NGÂN

Theo Quyết định 235/QĐ-TTg ngày 14/3/2023 của Thủ tướng Chính phủ về thành lập các Tổ công tác kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công năm 2023 tại các bộ, cơ quan trung ương và địa phương, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái làm Tổ trưởng Tổ công tác số 1.

Theo đó, Phó Thủ tướng sẽ kiểm tra 17 bộ, cơ quan như: Văn phòng Quốc hội, Văn phòng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Thanh tra Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Kiểm toán Nhà nước, Tổng liên đoàn lao động Việt Nam, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Trung ương Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Ngân hàng Phát triển Việt Nam, Ngân hàng Chính sách xã hội, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các Hội văn học nghệ thuật Việt Nam, Hội Nhà báo Việt Nam, Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Luật gia Việt Nam.

Đồng thời, kiểm tra 17 địa phương như: TP. Hồ Chí Minh, Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Vĩnh Long, TP.  Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng, An Giang, Đồng Tháp, Kiên Giang, Bạc Liêu, Cà Mau.

Báo cáo tổng hợp của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy tổng kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2023 Thủ tướng Chính phủ giao cho 17 bộ, cơ quan trung ương thuộc tổ công tác số 1 là trên 38,319 nghìn tỷ đồng, bố trí cho 22 nhiệm vụ và 80 dự án, trong đó có 34 dự án chuyển tiếp và 46 dự án khởi công mới.

Đến nay, 17 bộ, ngành, cơ quan trung ương đã phân bổ chi tiết cho các nhiệm vụ, dự án trên 34,942 nghìn tỷ đồng, đạt 91,2% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Số vốn còn lại chưa giao kế hoạch là gần 3,4 nghìn tỷ đồng của 8 cơ quan.

Theo đánh giá của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nhìn chung tiến độ giải ngân của các đơn vị này trong những tháng đầu năm của những năm gần đây số lượng giải ngân đều thấp và tăng dần trong thời gian tiếp theo, hầu hết cả năm đạt 90-100% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Nguyên nhân chủ yếu giải ngân vốn đầu tư công thấp, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư là do công tác tổ chức thực hiện gồm: lập kế hoạch, chuẩn bị thủ tục đầu tư dự án, chưa sát sao, chưa phù hợp với quy định của Luật Đầu tư công và chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Các bộ ngành đều cam kết phấn đấu sẽ nỗ lực giải ngân cao nhất theo kế hoạch được giao.

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái nhấn mạnh rằng năm nay kế hoạch đầu tư công của cả nước khoảng 711 nghìn tỷ, hiện đã phân bổ trên 700 nghìn tỷ. Kết quả giải ngân quý 1/2023 cho thấy về tỷ lệ chúng ta giải ngân thấp hơn một chút so với năm 2022 nhưng số giải ngân tuyệt đối cao hơn gần 12 nghìn tỷ (khoảng 19%).

Theo Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, tổng số vốn đầu tư công được giao cho 17 bộ, cơ quan trung ương thuộc tổ công tác số 1 không lớn, chỉ chiếm khoảng 5% tổng số vốn đầu tư công của cả nước. Tuy nhiên, "nhiệm vụ được giao thì phải nỗ lực hoàn thành để góp phần vào kết quả chung của cả nước", Phó Thủ tướng lưu ý và bày tỏ chưa hài lòng trước thực tế hết quý 1/2023 tiến độ giải ngân của các bộ ngành, cơ quan trung ương thuộc Tổ công tác số 1 rất chậm, tỷ lệ giải ngân rất thấp, thậm chí có cơ quan chưa giải ngân.

Do đó, Phó Thủ tướng yêu cầu đại diện các bộ ngành, cơ quan phải trao đổi thẳng thắn, nêu rõ khó khăn, vướng mắc ở chỗ nào, khâu nào, để làm rõ trách nhiệm và có giải pháp xử lý phù hợp, hiệu quả.

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC "MẮC KẸT" VÌ GÓI HỖ TRỢ LÃI SUẤT 2%

Về phía Ngân hàng Nhà nước, Phó Thống đốc Thường trực Đào Minh Tú, cho biết trong kế hoạch vốn được Thủ tướng Chính phủ giao cho năm 2023, Ngân hàng Nhà nước được giao 24.283 tỷ đồng. Số vốn Ngân hàng nhà nước được giao chiếm đa số (63%) trong tổng số vốn giao cho 17 bộ, ngành cơ quan trung ương thuộc Tổ công tác số 1.

Trong số này, chỉ có 318,9 tỷ đồng là bố trí cho thực hiện công trình xây dựng cơ bản của ngành ngân hàng như: Xây dựng Nhà máy In tiền quốc gia và hai công trình nhà ở của hai trường Đại học ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Đối với số vốn này, Ngân hàng Nhà nước đã giải ngân được hơn 9%, vượt kế hoạch quý 1.

"Số vốn còn lại 23,965 nghìn tỷ đồng là nguồn vốn của chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, nằm trong gói hỗ trợ lãi suất 2%/năm thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại cho một số ngành, lĩnh vực quan trọng, các doanh nghiệp, hợp tác xã có khả năng phục hồi sau dịch Covid-19", lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước nêu rõ.

Theo lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước, quá trình giải ngân gói hỗ trợ lãi suất 2% không được như mong muốn, bởi nhiều nguyên nhân như: do quy định chưa sát, điều kiện thực tiễn đã thay đổi…. 

Đáng nói, Nghị quyết 43/2022/QH15 quy định tiêu chí cứng là "có khả năng phục hồi" - đây là điều kiện để được hưởng chính sách ưu đãi này.

Tuy nhiên, "cả ngân hàng thương mại và doanh nghiệp đều rất khó xác định thế nào là "có khả năng phục hồi" cho nên rất khó thực hiện", Phó Thống đốc Đào Minh Tú bày tỏ.

Phó Thủ tướng đề nghị Ngân hàng Nhà nước tiếp tục chỉ đạo các ngân hàng thương mại để "giải ngân tối đa có thể" gói hỗ trợ lãi suất 2%.

Trao đổi nội dung này, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái cho rằng gói 40 nghìn tỷ đồng hỗ trợ thông qua ngân hàng thương mại là giải pháp thông minh, sáng tạo. Nếu thực hiện thành công, nguồn tiền sẽ nhanh tới doanh nghiệp, người dân.

Tuy nhiên, đây là tiền ngân sách, đòi hỏi thủ tục phải chặt chẽ. Tiêu chí điều kiện "doanh nghiệp có khả năng phục hồi" rất trừu tượng, khó đánh giá, nên quá trình triển khai đã nảy sinh vướng mắc.

Phó Thủ tướng đề nghị Ngân hàng Nhà nước tiếp tục chỉ đạo các ngân hàng thương mại để "giải ngân tối đa có thể" nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, người dân. Nếu chuyển sang sử dụng cho chính sách khác thì phải làm rõ chính sách gì để đề xuất phương án  cụ thể.

ĐỌNG VỐN SẼ GÂY NHIỀU HỆ LUỴ

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, nhấn mạnh nguyên nhân chính của việc giải ngân chậm tại 17 bộ, ngành, cơ quan trung ương là do công tác chuẩn bị đầu tư chưa tốt, dẫn đến phân bổ vốn chưa xong, tỷ lệ giải ngân đạt rất thấp. Các bộ, ngành phải đặc biệt lưu ý vấn đề này để rút kinh nghiệm.

Một nguyên nhân nữa là do việc thực hiện thủ tục hành chính của các chủ thể; sự phối hợp giữa các bộ ngành, địa phương chưa tốt dẫn tới vướng mắc trong giải phóng mặt bằng. Còn có lãnh đạo bộ ngành chưa quan tâm một cách đầy đủ, xem đây là một nhiệm vụ quan trọng để góp phần tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế đất nước….

Phó Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành phải thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, coi công tác giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, thường xuyên bám sát tình hình thực tiễn, đôn đốc, tháo gỡ vướng mắc cho từng dự án, nhiệm vụ cụ thể.

"Vốn đã có mà không giải ngân được thì dòng tiền, thanh khoản của nền kinh tế cũng bị ảnh hưởng. Nếu để "tích tiểu thành đại", đọng vốn nhiều sẽ ảnh hưởng tới nền kinh tế và chính sách tài khóa, tiền tệ", Phó Thủ tướng quan ngại và yêu cầu các bộ ngành, cơ quan trung ương phải siết chặt kỷ cương, kỷ luật trong công tác giải ngân vốn đầu tư công. Phải xác định rõ, đây là trách nhiệm của người đứng đầu.

Phó Thủ tướng đề nghị các chủ đầu tư, ban quản lý dự án, nhà thầu phải nâng cao trách nhiệm hơn nữa, phân công đúng người đúng việc, kịp thời khen thưởng, động viên các cán bộ làm tốt, có hiệu quả và có biện pháp phù hợp đối với những trường hợp không hoàn thành nhiệm vụ.