14:19 01/02/2021

Sắm bát đĩa mới đón Tết: coi chừng độc hại

PT

Đồ dùng bằng chất liệu gốm sứ, đặc biệt là bát đĩa là sự lựa chọn lý của các bà nội chợ bởi tính an toàn, nhìn bằng mắt thường được đánh giá cao hơn so với hơn bát đĩa nhựa, melamine... Tuy nhiên, không phải cứ đồ dùng làm bằng sứ là an toàn, khi mà bát đĩa giá rẻ, bát đĩa bị nhiễm chì vẫn được trà trộn và bày bán công khai trên thị trường.Dạo quanh thị trường Hà Nội, không khó để có thể tìm mua được các loại bát đĩa đầy đủ chủng loại và mẫu mã. Với giá "không biết đường nào mà lần", chỉ cần vài nghìn đồng là có thể mua được một chiếc bát ăn cơm với giá rẻ. Thậm chí, chỉ với 2.000 đồng đã có thể mua được chiếc chén uống chà nhỏ nhắn, xinh xắn.Dịp cận Tết, trên thị trường xuất hiện nhiều xe đạp chở bát đĩa gốm sứ đi bán dạo khắp các phố phường. Ưu điểm của những sản phẩm này là đa dạng về chủng loại, mẫu mã thì bắt mắt, giá thành lại rẻ, do đó thu hút được khá nhiều người tiêu dùng chọn mua.Chị Lâm Minh Huyên (phố Nguyễn Trường Tộ, Hà Nội) cho biết, chị vẫn hay mua đồ bát đĩa gốm sứ làm thủ công được bán dạo trên phố về dùng trong gia đình. "Gia đình tôi hay có cỗ bàn, khách khứa đến dự khá đông nên tôi thích mua chén bát có nhiều hoa văn tươi sáng để đãi khách," chị Huyên nói. Quan sát những mẫu bát đĩa chị chọn, có thể thấy phía trên miệng bát có viền vàng óng ánh kim tuyến trông rất bắt mắt, tuy nhiên, chị Huyên cho biết những viền vàng này sau một thời gian sử dụng đã bị bong tróc thành các mảnh khá nhỏ. 
Ít ai biết được, bát đĩa có nhiều hoa văn, men màu dễ nhiễm độc chì hơn các loại bát trắng là do trong quá trình sản xuất người ta thêm chì vào để khi nung men và màu sẽ nhanh chảy ra, từ đó giảm nhiệt độ nung, tiết kiệm năng lượng. Thông thường, tuỳ vào loại sứ cao cấp hay bình dân, chất liệu phối mà sản phẩm gốm phải nung từ nhiệt độ 1.200 đến 1.500 độ C mới đảm bảo được chất lượng. Tuy nhiên khi pha thêm chì, nhà sản xuất chỉ cần nung sản phẩm ở nhiệt độ 800 đến 1.100 độ C là sản phẩm đã hoàn thiện. 
Sắm bát đĩa mới đón Tết: coi chừng độc hại - Ảnh 1.

Nhiều sản phẩm bát đĩa sặc sỡ của xuất xứ từ Trung Quốc được bàn bán trên thị trường

PGS.TS Huỳnh Đức Minh, nguyên giảng viên Bộ môn vật liệu Siliccat (Đại học Bách Khoa Hà Nội) cho biết: cách tạo men của các loại đồ sứ trắng đã được nung trước sau đó mới đính, vẽ hoa văn, nhà sản xuất hay sử dụng các chất dễ cháy có chứa siliccát chì và thạch anh. Lúc này men màu của hoa văn sẽ nhanh tan và dính chặt vào đồ sứ, đồng thời sẽ giảm được nhiệt độ nung từ trên 1.200 độ C xuống còn 850 độ C. "Khi sử dụng, các đồ sứ này gặp môi trường axit, kiềm, muối… chì sẽ bị thôi ra và ngấm vào cơ thể gây độc. Độ độc hại nhiều hay ít phụ thuộc vào dư lượng chì được pha chế trong các chất dễ cháy," TS Huỳnh Đức Minh nói. Vậy vấn đề đặt ra là loại bát đĩa nào an toàn hơn cả? PGS.TS Nguyễn Anh Dũng, bộ môn vật liệu silicat, Viện vật lý kỹ thuật, Đại học Bách khoa cho hay, người tiêu dùng nên lựa chọn loại bát sứ có hoa văn mờ, chìm dưới lớp men được xếp vào dòng sứ trang trí dưới men. Tức là sản phẩm dùng các hóa chất mang màu được trang trí dưới dạng vẽ bằng tay lên xương sứ, cuối cùng phủ lên đó một lớp men sứ rồi nung thành sản phẩm. Ở loại sứ này, lớp hóa chất mang màu trang trí sản phẩm đã được bảo vệ với lớp men phủ bên ngoài nên rất bền và không bị bào mòn trong quá trình sử dụng. Các hóa chất mang màu để trang trí cho dòng sản phẩm này thường rất ít chủng loại vì chúng phải nung cùng sản phẩm ở nhiệt độ khá cao khoảng 1.300 độ C, chủ đạo là màu xanh coban. Dùng dòng sản phẩm này, người tiêu dùng hoàn toàn có thể yên tâm về mức độ an toàn về mặt hóa học của sản phẩm.  
Lựa chọn bát đĩa an toàn:- Để an toàn, tốt nhất người dân nên chọn đồ sứ gia dụng của các hãng uy tín, như Việt Nam có Hải Dương, Bát Tràng, Minh Long...- Lựa chọn bát đĩa có màu trắng, ít hoa văn hoặc thay thế bằng đồ thuỷ tinh. Đặc biệt, không nên sử dụng bát đĩa gốm sứ để làm chín thức ăn trong lò vi sóng vì nhiệt độ cao của lò vi sóng sẽ làm các chất độc có trong gốm dễ tan hơn.- Khi mua đồ gốm sứ nên chọn hàng có độ trơn, không nhám sần, không nổi gờ, không quá bóng loáng hoặc không trong. Hạn chế sử dụng bát đĩa tráng các lớp men màu sắc lòe loẹt phía phần lòng bát, đĩa. Trong khi sử dụng thấy bát có biểu hiện sần sùi, trong bóc lớp men bóng hoặc rạn thì nên thay bằng bát mới.