Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về dinh dưỡng

Trong những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc cải thiện tình trạng dinh dưỡng và nâng cao sức khỏe người dân. Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em đã giảm đáng kể và bền vững, tình hình an ninh lương thực - thực phẩm và bữa ăn của người dân đã được cải thiện rõ rệt. Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kể về cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho người dân như tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi đã giảm nhanh và bền vững (tỷ lệ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân giảm từ 30,1% năm 2000 xuống còn 14,1% năm 2015 và năm 2019 tỷ lệ này là 12,2%). Tuy nhiên, Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về dinh dưỡng: Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi (chiều cao theo tuổi) ở trẻ em dưới 5 tuổi mỗi năm giảm 1%, nhưng vẫn còn ở mức cao (22,4% năm 2019) và có sự chênh lệch giữa các vùng nhất là vùng núi, vùng khó khăn so với thành phố, đồng bằng. Tỷ lệ này ở miền núi phía Bắc là 27,1% và Tây Nguyên là 29,8%. Bên cạnh đó, tỷ lệ thừa cân, béo phì đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng, nhất là ở khu vực đô thị. Tình trạng gánh nặng kép về dinh dưỡng ngày càng rõ rệt, và trở nên khó khăn trong phòng chống suy dinh dưỡng thể nhẹ cân, thấp còi, thừa cân và phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng. Tỷ lệ thừa cân béo phì ở trẻ dưới 5 tuổi (năm 2019) là 9,7%. Tình trạng thừa cân béo phì lứa tuổi học đường cũng đang báo động: Theo kết quả điều tra nghiên cứu của Viện dinh dưỡng tiến hành trong giai đoạn 2017-2018 với cỡ mẫu 5000 học sinh từ 75 trường từ Tiểu học đến THCS; THPT (thuộc 25 xã/phường) trên một số tỉnh thành phố cho thấy, tỷ lệ thừa cân/béo phì chung ở học sinh là 29,0% (tỷ lệ này ở khu vực nông thôn là 17,8%; khu vực thành thị là 41,9%). Chế độ dinh dưỡng chưa hợp lý, thói quen ăn uống thiếu lành mạnh, ít hoạt động thể lực là những nguyên nhân gây gia tăng các bệnh mạn tính không lây liên quan đến dinh dưỡng. Theo kết quả cuộc Tổng điều tra các yếu tố nguy cơ của bệnh không lây nhiễm do Bộ Y tế tiến hành năm 2015 cho thấy có đến 57,2% số người trưởng thành (18 đến 69 tuổi) ăn ít rau/trái cây (tức là ăn ít hơn 5 suất rau/trái cây trung bình trong 1 ngày ); mức tiêu thụ muối hiện nay cao gần gấp 2 lần mức khuyến nghị (mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới là 5gam muối/người/ngày, tương đương với 8g bột canh, hoặc 25ml nước mắm, hoặc 35ml xì dầu), có đến 28,1% số người thiếu hoạt động thể lực (tức là có <150 phút hoạt động thể lực cường độ trung bình trên tuần hoặc tương đương). 

Chính vì vậy, mô hình bệnh tật của người dân Việt Nam đang chuyển tiếp từ các bệnh lây nhiễm là chủ yếu sang các bệnh không lây nhiễm. Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, năm 2017, cả nước có trên 541.000 trường hợp tử vong do tất cả các nguyên nhân, trong đó tử vong do các BKLN chiếm tới 76% (411.600 ca), trong đó đứng đầu là các bệnh tim mạch, đái tháo đường, ung thư, loãng xương, gout,... Sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi con người, của gia đình và của toàn xã hội, đồng thời là mục tiêu phát triển và là nhân tố quyết định để đạt được sự phát triển bền vững ở Việt Nam. Bảo vệ, chăm sóc, nâng cao tình trạng dinh dưỡng và sức khỏe người dân là trách nhiệm của mỗi người dân, của gia đình và toàn xã hội, đòi hỏi sự tham gia tích cực của các cấp chính quyền và đoàn thể, các ngành, trong đó ngành Y tế là nòng cốt. Đầu tư cho công tác chăm sóc, cải thiện tình trạng dinh dưỡng và nâng cao sức khỏe nhân dân phải được ưu tiên hàng đầu trong kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, của mỗi địa phương. Trong tuần lễ "Dinh dưỡng và Phát triển" (từ ngày 16 - 23/10/2020) diễn ra trong tình hình hết sức đặc biệt về dịnh bệnh Covid-19, biến đổi khí hậu gây sạt nở, ngập úng và lũ lụt đang diễn ra rất nặng nề ảnh hưởng đến nhu nhật, tính mạng và sức khỏe người dân. Vì vậy, Bộ Y tế đã đưa ra khuyến cáo nhân Tuần lễ "Dinh dưỡng và Phát triển" đó là: Phát triển VAC để tạo nguồn thực phẩm tại chỗ, sạch, an toàn cho bữa ăn gia đình; Sử dụng đa dạng và phối hợp nhiều loại thực phẩm, ăn đủ nhu cầu theo từng lứa tuổi; Tăng cường ăn rau, củ, trái cây và các loại thực phẩm có bổ sung vi chất dinh dưỡng; Thực hiện nuôi dưỡng trẻ hợp lý trong 1000 ngày đầu đời của trẻ để giúp trẻ phát triển tối ưu cả về thể chất, tầm vóc và trí tuệ khi trưởng thành; Thực hiện dinh dưỡng lành mạnh, tăng cường vận động thể lực để phòng chống thừa cân béo phì và các bệnh mạn tính không lây; Kêu gọi toàn dân thực hiện dinh dưỡng hợp lý, tăng cường sức khỏe, nâng cao sức đề kháng, góp phần phòng chống dịch bệnh. Đặc biệt quan tâm đến các đối tượng dễ bị tổn thương: trẻ em, phụ nữ có thai, bà mẹ đang nuôi con dưới 2 tuổi và những hộ gia đình ở những vùng khó khăn, vùng thường xuyên xảy ra thiên tai.