Trung Quốc đang tính mở rộng cơ sở lớn nhất của họ ở bãi Đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam thành một đảo nhân tạo với đầy đủ đường băng và cảng biển, tờ South China Morning Post hôm 7/6 cho hay.

Báo trên dẫn lời một học giả và một chuyên gia hải quân của Trung Quốc cho biết, mục đích của kế hoạch này là nhằm thúc đẩy sức mạnh quân sự của Trung Quốc ở biển Đông. Việc mở rộng ở Đá Chữ Thập nếu được thông qua sẽ là bước đệm để tiến tới việc tuyên bố lập một vùng nhận dạng phòng không (ADIZ).

Đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam, bị Trung Quốc chiếm đóng trái phép kể từ năm 1988. Theo học giả Alexander Neil, người mới đây tham dự Đối thoại Shangri-la, Đá Chữ Thập nằm gần các tuyến đường biển và có thể được sử dụng làm một điểm đỗ hải quân chiến lược.

Hiện Đá Chữ Thập có một số cơ sở vật chất do Trung Quốc xây dựng trái phép như một trạm quan sát. Li Jie, một chuyên gia về hải quân của Viện Nghiên cứu hải quân Trung Quốc, nói đảo mở rộng sẽ có cả đường băng, cảng biển. Sau khi mở rộng, đảo tiếp tục là nơi đặt trạm quan sát và cung cấp hỗ trợ quân sự.

Trong khi theo Thời báo Hoàn Cầu, Trung Quốc sẽ xây trên đảo nhân tạo các cơ sở quân sự, gồm căn cứ không quân, cảng hải quân, khu nhà nghỉ, tòa nhà văn phòng, nhà thi đấu thể thao và nông trại. Theo báo này, hòn đảo nhân tạo sẽ giúp các tàu chiến Trung Quốc phản ứng nhanh nếu có xung đột trong khu vực.

Giáo sư Kim Xán Vinh thuộc trường Đại học Nhân dân ở Bắc Kinh cho biết, đề xuất xây dựng hòn đảo nhân tạo đã được đệ trình lên chính phủ Trung Quốc. Đảo nhân tạo này ít nhất cũng lớn gấp đôi căn cứ quân sự Mỹ ở Diego Garcia, một hòn đảo san hô xa xôi có diện tích khoảng 44 km2 nằm trên Ấn Độ Dương.

South China Morning Post còn dẫn lời một vị tướng đã nghỉ hưu trong quân đội Trung Quốc cho biết, việc xây dựng đường băng trên Đá Chữ Thập sẽ cho phép Trung Quốc chuẩn bị tốt hơn cho việc thiết lập một vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) ở khu vực biển Đông, tương tự như cái trên biển Hoa Đông.

Cuối năm ngoái, tuyên bố của Bắc Kinh về việc đơn phương thiết lập vùng nhận dạng phóng không trên khu vực biển Hoa Đông đã khiến dư luận quốc tế nổi sóng. Động thái này của phía Trung Quốc đã khiến cho các quốc gia Đông Nam Á lo ngại về một kịch bản tương tự sẽ được áp dụng ở khu vực biển Đông.

Cũng theo tờ báo Hồng Kông dẫn lời các chuyên gia phân tích, những diễn biến gần đây ở biển Đông một lần nữa đã khiến dư luận quốc tế dồn sự chú ý về phía Trung Quốc. Những hoạt động của Trung Quốc ở bãi Đá Chữ Thập có thể sẽ làm tổn hại hơn nữa mối quan hệ giữa Bắc Kinh và các quốc gia láng giềng.

Bà Zhang Jie, chuyên gia an ninh khu vực thuộc Viện Khoa học xã hội Trung Quốc, nói Trung Quốc có khả năng xây đảo nhân tạo từ nhiều năm trước, nhưng "chúng tôi đã kiềm chế vì không muốn gây ra nhiều tranh cãi".

Tuy nhiên, năm 2014 đã chứng kiến một "bước ngoặt" khi Bắc Kinh có những nhiều động thái ngang ngược trong khu vực này, như việc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 ở vùng biển Việt Nam, bà Zhang cho hay.

Hôm 4/6, cuộc họp của lãnh đạo nhóm G7 đã đưa ra tuyên bố bày tỏ "quan ngại sâu sắc trước căng thẳng trên biển Hoa Đông, biển Đông", phản đối mọi hành động đơn phương của bất cứ bên nào nhằm khẳng định chủ quyền lãnh thổ hay chủ quyền trên biển bằng biện pháp hăm dọa, gây hấn hoặc sử dụng vũ lực.

Nguyên thủ nhóm 7 nền kinh tế phát triển (Nhật, Mỹ, Đức, Anh, Pháp, Italy và Canada) đã đưa ra tuyên bố kêu gọi tất cả các bên làm rõ các luận cứ và theo đuổi tuyên bố chủ quyền lãnh thổ, hàng hải phù hợp luật pháp quốc tế, tìm kiếm giải pháp cho tranh chấp một cách hòa bình, trong khuôn khổ luật lệ quốc tế.

Đồng thời, các nhà lãnh đạo của G7 cũng nhấn mạnh đến tầm quan trọng và phản đối những hành động nhằm ngăn cản tự do hàng hải và hàng không, cũng như công tác quản lý lưu thông hàng không dân sự dựa trên luật pháp quốc tế và các quy tắc cùng các chuẩn mực của Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế.

Dù tuyên bố chung không chỉ đích danh Trung Quốc gây ra những căng thẳng trên biển Đông, nhưng đây có thể xem là tuyên bố phản đối các hành động ngang ngược, bất chấp luật pháp quốc tế của Bắc Kinh khi hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong thềm lục địa, vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Bất chấp quan ngại của G7, trong tuyên bố đưa ra sau đó, Trung Quốc vẫn nói sẽ kiên quyết bảo vệ các tuyên bố chủ quyền vô lý của mình. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi cho rằng, tranh chấp lãnh thổ chỉ nên được giải quyết bằng đối thoại song phương giữa các nước trực tiếp có tranh chấp.

"Những quốc gia ngoài cuộc nên tôn trọng sự thật khách quan, đồng thời cần có thái độ công bằng về tranh chấp hơn là khuấy động căng thẳng, gây chia rẽ và khiến tình hình phức tạp", phát ngôn viên Hồng Lỗi tuyên bố.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc còn nói rằng, nước này "kiên định duy trì hòa bình, ổn định trên biển Đông, Hoa Đông", và cảnh báo "Trung Quốc sẽ phản ứng kiên quyết đối với mọi nỗ lực khiêu khích của bất kì quốc gia nào nhằm cố ý xâm phạm chủ quyền lãnh thổ và quyền lợi của Trung Quốc".

Đáng chú ý hơn, theo thông báo ngày 6/6 của tuần duyên Nhật Bản, tàu Trung Quốc một lần nữa đi vào vùng lãnh hải rộng 12 hải lý quanh một trong các hòn đảo thuộc quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên biển Hoa Đông. Hôm 31/5, hai tàu tuần duyên Trung Quốc cũng đã đi vào vùng biển gần Senkaku/Điếu Ngư.