Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) vừa có báo cáo kết quả khảo sát liên quan đến tình trạng sụt lún và các giải pháp ứng phó với sụt lún tại TP.HCM.

Theo báo cáo của JICA, TP.HCM hiện đang tiếp tục sụt lún trung bình mỗi năm 2 cm, thậm chí có nơi đến 6 cm. Cá biệt một số khu vực, trong vòng 12 năm từ 2005 đến 2017 đã sụt lún 23 cm, có nơi đến 81 cm.

JICA cho biết thêm, Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước Miền Nam (DWRPIS) thuộc Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước Quốc gia, đã tiến hành khảo sát, quan trắc liên tục tại các khu vực, địa điểm nói trên trong khoảng thời gian 2005, 2014, 2015 và 2017… Công tác quan trắc được thực hiện bằng thủy chuẩn tại 19 điểm tham chiếu quốc gia có vị trí rải rác khắp TP.HCM. Trong đó, 10 quận có mức độ sụt lún đáng kể, gồm các quận: 2, 7, 8, 12, Gò Vấp, Tân Bình, Bình Thạnh, Phú Nhuận, Bình Tân, và Thủ Đức. Riêng hai quận Tân Bình và 12 được ghi nhận có mức sụt lún nền lớn nhất.

Mức độ sụt lún ở TP.HCM được ước tính bằng cách sử dụng kết quả nghiên cứu của DWRPIS trong hơn 30 năm từ 1999 - 2020 cho thấy giá trị sụt lún bình quân năm cao nhất ở mức khoảng 6 cm/năm. Tại điểm có độ lún lớn nhất, tốc độ lún có thể tương tự như ở Jakarta (Pluit).

Khảo sát của JICA được thực hiện qua việc tiến hành phỏng vấn Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản Việt Nam (VIGMR), Viện Tài nguyên Nước (WRI); Viện Khoa học Thủy lợi Miền Nam (SIWRR) thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO)… cho kết quả như sau: Tình trạng sụt lún nền đất ở TP.HCM diễn ra liên tục từ năm 1990 đến nay, với độ lún tích lũy ước tính khoảng 100 cm.

Tốc độ lún hiện nay tại Thành phố đông dân nhất nước vào khoảng 2 - 5 cm/năm. Những khu vực tập trung như các công trình thương mại, tốc độ lún cao hơn, khoảng 7 - 8 cm/năm. Tốc độ lún nền đất cao gấp khoảng 2 lần mực nước biển dâng (khoảng 1 cm/năm).

JICA khuyến cáo, sụt lún được coi là vấn đề nghiêm trọng hơn, cần phải xem xét các giải pháp ứng phó ngay để kiểm soát tình trạng sụt lún nền tại TP.HCM. Các giải pháp ứng phó này cần được thực hiện trong thời gian dài và cần thực hiện chuyển giao công nghệ. Cũng theo JICA, một trong những kế hoạch hàng đầu liên quan đến sụt lún nền đất ở TP.HCM là kế hoạch kiểm soát khai thác nước ngầm quá mức, được coi là một trong những nguyên nhân gây sụt lún nền.

Theo thống kê sơ bộ, hiện nay ở TP.HCM, lượng nước ngầm khai thác bình quân hàng ngày để sử dụng cho công nghiệp, nông nghiệp, sinh hoạt, và các mục đích sử dụng khác là hơn 577.000 m3/ngày, gồm cả lượng nước khai thác từ các giếng chưa đăng ký.

Trước tình trạng báo dộng về tình trạng sụt lún này, Ủy ban nhân dân TP.HCM ngày 24/8/2022 đã có văn bản khẩn gửi các sở, ngành liên quan. Theo đó, Ủy ban nhân dân Thành phố chấp thuận đề xuất của Sở Tài nguyên và Môi trường giao Sở này chủ trì, cùng với Sở Xây dựng, Sở Quy hoạch - trúc phối hợp với các chuyên gia của JICA xây dựng văn kiện dự án hỗ trợ kỹ thuật nhằm tăng cường khả năng chống sụt lún nền tại TP.HCM và hoàn thành văn kiện này trong quý IV-2022.

Đồng thời, Ủy ban nhân dân TP.HCM giao Sở Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn Sở Tài nguyên và Môi trường và các đơn vị liên quan, thủ tục triển khai thực hiện dự án viện trợ phi Chính phủ theo đúng quy định.

Trước đó, đầu tháng 5/2022, JICA đã gửi bản dự thảo Kế hoạch khảo sát và xây dụng dự án thúc đẩy các biện pháp đối phó với sụt lún đất tại TP.HCM, do Tổ chức này soạn thảo đến các cơ quan chức năng TP.HCM. Kế hoạch này dựa trên kinh nghiệm về xử lý sụt lún nền ở thủ đô Tokyo (Nhật Bản) và hợp tác về vấn đề sụt lún với Bangkok (Thái Lan) và Jakarta (Indonesia), từ đó JICA đề xuất hợp tác với TP.HCM thực hiện dự án Hợp tác kỹ thuật nhằm đánh giá toàn diện và giải quyết vấn đề sụt lún ở Thành phố.

Sở Tài nguyên và Môi trường đã gửi công văn đến các sở: Ngoại vụ, Kế hoạch và Đầu tư, Xây dựng, Quy hoạch – Kiến trúc của phố để hỏi ý kiến về khả năng hợp tác nói trên. Vì theo Sở Tài nguyên và Môi trường, tình trạng lún ở TP.HCM đã được cảnh báo từ nhiều năm qua. Và mặc dù đã thực hiện nhiều giải pháp nhằm hạn chế tình trạng sụt lún (ví dụ: không cấp phép khai thác nước ngầm, phát triển đô thị ở những khu vực có nền địa chất tốt,…) nhưng tình trạng sụt lún nền đất vẫn diễn biến phức tạp trên địa bàn TP.HCM.

Văn bản khẩn của Ủy ban nhân dân TP.HCM cũng giao Sở Tài nguyên và Môi trường trì, phối hợp với Sở Quy hoạch - Kiến trúc, Sở Xây dựng và các đơn vị liên quan, hỗ trợ cung cấp thông tin cần thiết theo đề nghị của JICA trong việc khảo sát vấn đề sụt lún nền ở Thành phố với các mục tiêu tổng quát.