Trao quyền cơ quan thuế thu bảo hiểm, điều tra, khởi tố có khả thi?

Cơ quan thuế thực hiện thu các khoản bảo hiểm mang tính bắt buộc, chuyển từ phương thức quản lý thuế thủ công sang phương thức điện tử, đề nghị bổ sung chức năng điều tra cho cơ quan thuế...

Đó những nội dung đáng chú ý được ông Lưu Đức Huy, Vụ trưởng Vụ Chính sách - Tổng cục Thuế nêu tại hội thảo lấy ý kiến doanh nghiệp về đề cương xây dựng luật quản lý thuế (sửa đổi) do Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức sáng 5/12.

Còn ý kiến nhiều chiều

Đây là đạo luật rất quan trọng với các doanh nghiệp và đây cũng là giai đoạn phù hợp để đóng góp cho ban soạn thảo, Trưởng ban Pháp chế VCCI, ông Đậu Anh Tuấn nhấn mạnh.

Theo ông Tuấn thì ở dự thảo luật xu hướng cải cách thủ tục hành chính rất đậm nét và một trong những sửa đổi rất đáng chú ý là đề xuất cơ quan thuế thực hiện nhiệm vụ thu các khoản bảo hiểm mang tính chất bắt buộc đối với đơn vị sử dụng lao động.

Đề cập nội dung này khi giới thiệu những vấn đề chính đề xuất sửa đổi, ông Lưu Đức Huy cho biết đây là vấn đề  còn có ý kiến còn nhiều chiều, nếu đưa nhiệm vụ thu bảo hiểm về cơ quan thuế thì cũng là cải cách thủ tục hành chính nên ban soạn thảo dự án luật mạnh dạn đưa ra.

Tại dự thảo tờ trình đề nghị xây dựng Luật Quản lý thuế (sửa đổi), Bộ Tài chính giải thích: theo quy định hiện hành, phạm vi điều chỉnh chỉ quy định quản lý và thu các khoản thuộc ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, thực tiễn phát sinh đòi hỏi ngoài các khoản phải thu ngân sách nhà nước thì còn phải thu các khoản khác ngoài ngân sách nhà nước. Một trong các khoản đó là các khoản bảo hiểm mang tính chất bắt buộc đối với đơn vị sử dụng lao động.

Bộ Tài chính cho rằng, trước yêu cầu của xã hội là phải cải cách thủ tục hành chính một cách mạnh mẽ, đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế thì cơ quan thuế tiến hành quản lý thu thuế và bảo hiểm xã hội là phù hợp với xu thế hiện nay trên thế giới. Một số quốc gia ở Châu Âu đã và đang thực hiện mô hình này trong đó có Macedonia đã chuyển đổi thành công mô hình cơ quan thuế thu cả bảo hiểm xã hội. Do đó, phạm vi theo quy định hiện hành không còn phù hợp với tình hình mới.

Quy định việc quản lý thu các khoản khác không thuộc ngân sách nhà nước trong đó có các khoản bảo hiểm mang tính chất bắt buộc đối với đơn vị sử dụng lao động là phù hợp, Bộ Tài chính khẳng định.

Nội dung đáng chú ý khác được ông Huy đề cập là đề xuất bổ sung chức năng điều tra cho cơ quan thuế. Chức năng này đã đề xuất bổ sung từ nhiều năm nay nhưng đến nay vẫn chưa thành công, ông Huy cho biết thêm.

Theo vị Vụ trưởng Vụ Chính sách của Tổng cục thuế thì hiện tại cơ quan thuế đang thực hiện chức năng thanh tra và kiểm tra nhưng hai chức năng này chưa mạnh bằng chức năng điều tra.

Tại dự thảo tờ trình, Bộ Tài chính thuyết minh rằng, kinh nghiệm quốc tế cho thấy, nhiều nước đã giao chức năng điều tra thuế cho cơ quan quản lý thuế như điều tra tố tụng hình sự. Khi có dấu hiệu tội phạm đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, cơ quan quản lý thuế căn cứ vào kết quả điều tra để áp dụng các biện pháp truy thu tối đa số thuế đã trốn, đã gian lận, đồng thời chuyển hồ sơ cho cơ quan chức năng để điều tra theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự. Một số nước tổ chức lực lượng cảnh sát thuế, toà án thuế (như Mỹ, Nga...).

Theo quy định của Luật Quản lý thuế, ở Việt Nam cơ quan quản lý thuế bao gồm cả cơ quan thuế và cơ quan hải quan. Tuy nhiên, ngoài các cơ quan bảo vệ pháp luật như an ninh, quốc phòng, thì cơ quan hải quan cũng được giao chức năng thực hiện công tác điều tra phục vụ quản lý nhà nước trong lĩnh vực phụ trách. Trong khi đó, cơ quan thuế chưa được giao chức năng này.

Cơ quan soạn thảo cho rằng, việc bổ sung chức năng điều tra sẽ tạo cơ sở pháp lý cho việc thực hiện chiến lược cải cách hệ thống thuế, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý thuế. Các quy định này sẽ mang tính răn đe, ngăn chặn các hành vi trốn thuế, gian lận thuế của một bộ phận tổ chức, cá nhân móc nối với nhau có tính tổ chức với thủ đoạn rất tinh vi.

Lo quyền hạn quá lớn

Góp ý về đề cương xây dựng Luật Quản lý thuế sửa đổi, bà Hà Thị Tường Vy, Trưởng ban quản lý hành nghề kế toán nhận xét đề cương đã thể hiện được tinh thần hướng đến mục tiêu thực hiện chính sách thuế minh bạch, đơn giản, khoa học, phù hợp thông lệ quốc tế. Tinh thần này thể hiện rất rõ ở các nội dung mới, trong đó có báo cáo chi phí thuế, quản lý thuế đối với thương mại điện tử, với doanh nghiệp có giao dịch liên kết...

Tuy nhiên, với quy định cơ quan thuế thực hiện thu các khoản bảo hiểm mang tính bắt buộc, bà Vy cho rằng chưa nên áp dụng. Vì, hiện tại các khoản bảo hiểm bắt buộc đang được cơ quan bảo hiểm theo dõi và có thông báo đối chiếu với doanh nghiệp hàng tháng, ngoài việc thu nộp, cơ quan bảo hiểm còn phải thanh toán cho doanh nghiệp các khoản trợ cấp ốm đau, thai sản.

Vì vậy, việc theo dõi đúng hoặc không đúng số phải nộp, đã nộp bảo hiểm của doanh nghiệp còn ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động, bà Vy nhấn mạnh.

Mặt khác, theo bà Vy, về phía cơ quan thuế việc theo dõi nợ thuế đối với doanh nghiệp còn nhiều trường hợp chưa chính xác. Vậy kiêm cả việc thu bảo hiểm thì bộ máy có đảm bảo được hay không, chưa kể phải tính đến cả việc tranh chấp sử dụng nguồn thu. Vì thế, theo bà trong vài ba năm tới cơ quan thuế chưa làm được việc thu cả bảo hiểm như đề xuất sửa đổi lần này.

Hiện nay có hai hệ thống thu thuế và bảo hiểm song song nhưng sự kết nối rất lỏng lẻo, nhiều chuyên gia cho rằng gộp hai hệ thống này cũng là căn cứ để giảm mức đóng bảo hiểm xã hội, ông Đậu Anh Tuấn bình luận.

Liên quan đến đề nghị bổ sung chức năng điều tra, bà Phạm Thị Thu Trang, Phó tổng giám đốc Công ty TNHH ERNST & YOUNG Việt Nam cho rằng nếu bổ sung chức năng này và trao cả quyền khởi tố thì cơ quan thuế có quyền hạn rất lớn, có thể tạo sức ép lên người nộp thuế. Hơn nữa là vẫn cùng bộ máy thì có đảm bảo độc lập và minh bạch hay không, bà Trang băn khoăn.

Một số ý kiến khác tại hội thảo cũng thể hiên sự băn khoăn với đề xuất sửa đổi để cơ quan thuế thu bảo hiểm và được điều tra, khởi tố.