Cá ngần là loài cá nổi tiếng sinh sống ở vùng nước trong của sông Đà. Loài cá mềm như bún và trong như thủy tinh này thường được người dân Hà Thành biết đến với rất nhiều món ngon. Tuy nhiên, vì cá chỉ xuất hiện một mùa duy nhất trong năm, vào khoảng tháng 4 – 5 hàng năm nên mọi người thường tranh thủ để có cơ hội thưởng thức.Cá ngần mới chỉ xuất hiện ở đoạn sông Đà chảy qua Lai Châu, Điện Biên vài năm gần đây, sau khi sông Đà nắn dòng làm thủy điện. Trước đó, loại cá này chủ yếu sống ở vùng Sơn La, Hòa Bình và cũng chưa được biết đến nhiều. Những con cá bé xíu, con dài nhất cũng chỉ bằng ngón tay út, con nhỏ thì trông như sợi bún. Thân chúng trắng muốt như thủy tinh, chỉ điểm một vệt đen duy nhất là mắt.Cá ngần đầu tháng tư bao giờ cũng là đợt ngon và béo nhất, bởi chúng vừa trải qua một mùa Đông dài nhịn đói nên khi trời nắng trở lại, chúng sẽ đi thành đàn kiếm ăn bù. Thức ăn của loài cá này chỉ là vi tảo, phù du trôi nổi, đã tạo nên thân hình con cá một màu trắng ngần. Ngoài ra, cá ngần chỉ sống được trong tự nhiên, nơi vùng nước sạch chứ không thể nuôi nhốt như các loài cá khác.Theo các ngư phủ trên sông Đà, cá ngần là loại cá sạch. Mùa này, cá bơi thành từng đàn như cá mương, đánh bắt rất khó vì thấy động là chúng rẽ nước, tản ra mất tăm, khi yên ả mới tụ thành đàn bơi lội. Phải là người có kinh nghiệm sông nước mới có thể đánh bắt, mỗi lần đơm lưới cũng được dăm ba cân. Thời gian đầu hè - thời điểm nước hồ chuyển màu hoa mơ, chúng thường bơi ngược dòng nước để đẻ trứng. Bà con dân tộc Mường, Thái… nói rằng cá ngần vị ngọt mát có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, xua tan mệt nhọc…Và đúng là vị ngọt, thơm và mềm của cá dễ dàng mê hoặc bất kì ai lần đầu thưởng thức. Lạ ở chỗ, những con cá tuy bé và không xương nhưng lúc được nấu chín thì lại rất dai mà không hề nhũn nát. Cá có vị ngọt của cá sông tự nhiên, hoàn toàn không có mùi tanh. Do vậy, không chỉ người lớn mà trẻ con cũng rất mê loại cá này. Một số bà mẹ còn kì công tẩm ướp gia vị rồi chiên giòn giống như bim bim để làm đồ ăn vặt cho lũ trẻ.

Với cá ngần, người ta ăn cơm cũng ngon, nhậu cũng tuyệt, mà ăn như món khai vị trong bữa tiệc cũng rất hợp lý. Phổ biến nhất là món cá ngần dùng làm chả. Thêm chút thịt nạc, rau thơm, lòng đỏ trứng gà đánh đều nặn thành miếng rán vàng. Chả cá ngần chấm nước mắm chanh tỏi, ăn nóng kèm bún hoặc cơm đều mang lại cảm giác trên cả tuyệt vời. Nếu vội thì cho cá ngâng vào xào cùng với nước sốt chua ngọt là có ngay món cá ngầm rim đưa cơm cực kỳ. Với các quý ông thích nhậu, thì món cá ngần trộn đều với bột chiên giòn, rán lên như bánh khoai, đem chấm với tương ớt… sẽ là món ăn khoái khẩu.Làm món cá ngần không cần phải cầu kỳ nhưng chân tay phải thật sạch. Để thưởng thức cá ngần đúng kiểu sông Đà nhất, hãy nấu một bát canh chua từ những chú cá trắng muốt này. Đầu tiên, hãy mang cá ngần chao qua nước muối pha loãng cho cá hết chất nhờn. Chuẩn bị một nồi nước có chút dấm bỗng, cà chua thái mỏng, nước đun sôi nêm gia vị, bột ngọt, dầu ăn, rồi đổ mớ cá đã làm sạch vào. Vặn nhỏ lửa, đợi cho nồi canh sôi lại lăn tăn thì cho rau diếp đã được thái mỏng. Bát canh có màu vàng của cà chua, màu xanh của rau thơm, màu trắng của những con cá ngần chín tới đệm thêm hương hạt tiêu, thơm nức mũi.Nhón lấy một miếng cá đưa vào miệng, nhai thật chậm. Mùi thơm, ngọt, dai, săn, không tanh lại lành của thịt cá mềm tan nơi vòm miệng rồi cứ thế lan tỏa đi khắp các giác quan. Bổ sung thêm một thìa nước riêu chua ngọt béo bùi hòa vị. Lúc này, bạn có thể cảm nhận được tận cùng hương vị món cá thanh tao mà sâu sắc đến lạ của sông Đà.