Bộ Tài chính vừa có văn bản gửi Văn phòng Chính phủ về dự án đường cao tốc Bắc - Nam, phía Đông. Theo đó, Bộ Tài chính cho biết, tổng số dự án thành phần của công trình trên là 20 dự án trong đó riêng giai đoạn 2017-2020 sẽ thực hiện 11 dự án.

Trong số 11 dự án này, có 8 dự án theo hình thức BOT (xây dựng - kinh doanh - chuyển giao) và 3 dự án đầu tư công. 

Tuy vậy, Bộ Tài chính cũng dẫn đánh giá của Bộ Giao thông Vận cho rằng, việc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư chưa thể khẳng định ngay sẽ thành công. Thực tế, ngành giao thông vận tải đã tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án đường bộ cao tốc Dầu Giây-Phan Thiết và đường vành đai 3 Tp.HCM đoạn Tân Vạn-Nhơn Trạch… nhưng không thành công.

Lãnh đạo ngành giao thông bởi vậy cũng kiến nghị: Trường hợp tổ chức đấu thầu không lựa chọn được nhà đàu tư, việc giải phóng mặt bằng vẫn sẽ thực hiện theo kế hoạch.

"Phần vốn trái phiếu Chính phủ gần 42.000 tỷ đồng sẽ được tổ chức triển khai theo hướng đầu tư một số dự án thành phần có nhu cầu cấp bách theo hình thức đầu tư công thuộc đoạn Ninh Bình-Thanh Hóa và đoạn Dầu Giây-Phan Thiết. Sau khi đầu tư công, cơ quan chức năng sẽ thực hiện lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức nhượng quyền vận hành, khai thác, nguồn vốn thu được sẽ tiếp tục đầu tư các đoạn tiếp theo”, văn bản nêu. 

Ngoài ra, lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải cũng đề nghị giao Tổng công ty phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) và Tổng công ty Cửu Long (CIPM) là các tổng công ty 100% vốn Nhà nước huy động nguồn lực để đầu tư một số dự án thành phần.

Với phương án trên của Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Tài chính cho rằng, việc thực hiện dự án cao tốc Bắc-Nam không thể hiện được tính khả thi đồng bộ để triển khai.

"Tại thời điểm hiện nay VEC và CIPM còn rất hạn chế. Thực tế, ngân sách Nhà nước vẫn đang phải tạm ứng để trả nợ các khoản vay đến hạn của các dự án do VEC làm chủ đầu tư, một số hoản vay đang phải chuyển sang cấp phát do VEC không có khả năng trả nợ. Trong khi đó, CIPM vẫn đang thực hiện chủ yếu theo hình thức giao quản lý các dự án sử dụng vốn ngân sách Nhà nước

Vì vậy, việc giao cho VEC và CIPM huy động nguồn lực để đầu tư các đoạn tuyến thuộc dự án cao tốc Bắc-Nam là khó khả thi",  Bộ Tài chính đánh giá. 

Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính đề nghị Văn phòng Chính phủ báo cáo Thủ tướng xem xét cân nhắc không đề xuất nội dung giao VEC và CIPM huy động nguồn lực để đầu tư vào báo cáo nghiên cứu tiền khả thi trình Quốc hội.

Ngoài ra, cơ quan này cũng đề nghị giao Bộ Giao thông Vận tải bổ sung đánh giá cụ thể tính khả thi về tài chính của các dự án thành phần dự kiến được thực hiện theo hình thức hợp đồng BOT. Với những dự án phương án tài chính khó thực hiện theo hình thức PPP (hợp tác công –tư), Bộ Tài chính đề nghị thực hiện theo hướng đầu tư công.

Với đề xuất đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức nhượng quyền vận hành, khai thác với dự án đầu tư công, lãnh đạo Bộ Tài chính đề nghị xem xét tính hợp lý của phương án trên. 

"Đây là các dự án sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ, việc xem xét tính hợp lý nhằm đảm bảo phù hợp với quy định của Luật Ngân sách Nhà nước và hình thức đầu tư”, Bộ Tài chính cho hay. 

Một phần quan trọng được quan tâm trước đó là mức giá sử dụng đường bộ. Trong các nội dung báo cáo nghiên cứu tiền khả thi của dự án, Bộ Giao thông Vận tải đề xuất Chính phủ báo cáo Quốc hội chấp thuận cơ chế “xác định mức tăng giá dịch vụ ngay trong báo cáo nghiên cứu tiền khả thi và hợp đồng dự án; mức giá đã quy định trong hợp đồng là không thay đổi”.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính khẳng định, tại các văn bản tham gia ý kiến, cơ quan này đã đề nghị không đưa nội dung trên vào báo cáo Quốc hội do quy định trên chưa phù hợp với thẩm quyền và hình thức quy định giá sử dụng đường bộ.

Qua đó, đại diện Bộ Tài chính đề nghị Bộ Giao thông Vận tải chịu trách nhiệm trước Chính phủ, Quốc hội về nội dung đề xuất mức giá sử dụng đường bộ với dự án cao tốc Bắc-Nam như trên.