Tại buổi họp báo thường kỳ do Bộ Công Thương tổ chức chiều 12/10/2022, hàng loạt vấn đề nóng của ngành công thương đã được nêu ra, trong đó, đứt gãy nguồn cung, doanh nghiệp đóng cửa, trách nhiệm của Bộ Công Thương trong việc điều hành thị trường xăng dầu…là chủ đề được quan tâm nhiều nhất.

DOANH NGHIỆP HOẠT ĐỘNG CẦM CHỪNG DO THUA LỖ

Trả lời các câu hỏi của báo chí về vấn đề xăng dầu, ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước cho biết trong những ngày gần đây, có hiện tượng một số doanh nghiệp kinh doanh bán lẻ xăng dầu xin đóng cửa, tạm ngừng kinh doanh. Hiện tượng này tập trung tại một số tỉnh, thành phố khu vực phía Nam như TP.HCM, An Giang, Bình Phước…

Nguyên nhân chính là do từ đầu năm 2022 đến nay, thị trường xăng dầu thế giới diễn biến phức tạp, nguồn cung không ổn định, giá biến động với biên độ lớn. Những yếu tố trên đã ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trong nước, đây là giai đoạn giá xăng dầu thế giới đạt mức cao nhất từ đầu năm đến nay.

Sang quý 2/2022 (từ giữa tháng 7 đến đầu tháng 10), giá xăng dầu thế giới lại có xu hướng giảm, theo đó, giá bán lẻ xăng dầu trong nước cũng giảm liên tục. Nhiều doanh nghiệp bị thua lỗ lớn nên đã thu hẹp hoạt động kinh doanh và nhập khẩu cầm chừng.

Bên cạnh đó, tín dụng bị thắt chặt, trong khi giá xăng dầu tăng, tỷ giá USD/VNĐ tăng và khó tiếp cận nguồn ngoại tệ khiến các doanh nghiệp đầu mối không có đủ nguồn tài chính để nhập hàng với khối lượng như các năm trước, do giá tăng gấp 2-3 lần nên chỉ chủ yếu duy trì lượng hàng đủ để cung cấp cho hệ thống phân phối trực thuộc của doanh nghiệp mình và duy trì lượng dự trữ tồn kho theo quy định.

Hơn nữa, chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam cao trong khi chi phí này chưa được tính đủ vào giá cơ sở trong mặt hàng xăng dầu do nhà nước điều tiết nên doanh nghiệp hạn chế lượng nhập khẩu để giảm thua lỗ.

Đặc biệt, tình trạng một số doanh nghiệp đầu mối phía Nam bị tước giấy phép kinh doanh xăng dầu trong 1 – 1,5 tháng do vi phạm hành chính dẫn đến thiếu nguồn cung cục bộ cho các đơn vị trước đây vẫn thường xuyên lấy hàng của doanh nghiệp đầu mối bị tước giấy phép này.

Bổ sung thêm, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết từ cuối năm 2021 đến nay, tình hình thế giới biến động phức tạp, thậm chí xấu, ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn cung, nhất là nguồn cung năng lượng, trong đó có nguồn cung xăng dầu. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay phải khẳng định, chúng ta đã rất cố gắng, đặc biệt là các doanh nghiệp, địa phương… Nhờ vậy, về cơ bản đã đáp ứng được nguồn cung xăng dầu cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và nhu cầu  tiêu dùng của người dân.

“Về số lượng chính xác các cửa hàng xăng dầu đóng cửa trên tổng số 17.000 cửa hàng xăng dầu toàn quốc cần phải thống kê chính xác lại. Dù có bao nhiêu đi chăng nữa, đó cũng là trách nhiệm của Bộ Công Thương và các bộ, ngành khác có liên quan. Chúng tôi nhìn thẳng vào những trách nhiệm đó và sẽ có biện pháp xử lý, giải quyết", Thứ trưởng Hải nhấn mạnh.

Liên quan đến việc giảm nhập khẩu xăng dầu trong quý 3/2022, Thứ trưởng Hải cho biết theo Nghị định 95/2021/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 83/2014/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu, hiện nay không còn khái niệm là doanh nghiệp xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu mà là doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu, phải tính tổng nguồn, có thể là doanh nghiệp mua ngay từ doanh nghiệp trong nước chứ không phải doanh nghiệp nào cũng phải nhập khẩu.

Trong quý 2/2022, do Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn gặp trục trặc, giảm công suất xuống 55%, 50%, thậm chí có thời gian gián đoạn không còn sản xuất nên Bộ Công Thương phải quyết định yêu cầu 10 đầu mối tăng nhập khẩu xăng dầu để bù lượng sản xuất trong nước.

1 CỬA HÀNG XĂNG DẦU ĐÓNG CỬA CŨNG LÀ VẤN ĐỀ

Thông tin về tình hình cuộc họp giữa Bộ Công Thương với các doanh nghiệp xăng dầu trong sáng 12/10/2022, Thứ trưởng Hải cho biết một số doanh nghiệp phản ánh là họ “đen” vì khi mua thì cao nhưng sau đó giá thế giới liên tục giảm khiến họ thua lỗ, thậm chí thua lỗ kéo dài. Điều này khiến các doanh nghiệp thua lỗ, dẫn tới phải cắt giảm bớt chi phí, trong đó có cắt giảm mức chiết khấu cho đại lý bán lẻ.

“Đáng chú ý, một số doanh nghiệp đầu mối cũng phản ánh rằng vừa qua báo chí có nêu thông tin, có cửa hàng đóng cửa do hết xăng nhưng thực tế đó là cửa hàng đã ngừng kinh doanh từ lâu. Dẫu vậy, dù 01 cửa hàng đóng cửa cũng phải giải quyết. Xăng dầu không chỉ “nóng” mà quan trọng cấp thiết, một cây xăng đóng cửa cũng là vấn đề. Tuy nhiên, cần nhìn nhận vấn đề một cách tổng thể, khách quan, quan trọng nhất là tìm ra hướng xử lý, tránh ảnh hưởng tới tâm lý của người dân”, Thứ trưởng Hải nhấn mạnh.

Theo Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải, hiện nay nhập khẩu xăng dầu rất khó khăn, cả châu Âu cũng đang gia tăng nhập khẩu dầu nên các nước đều bị ảnh hưởng. Các doanh nghiệp bị thua lỗ trong thời gian dài nên đương nhiên việc bán hàng bị ảnh hưởng. Vì vậy chúng ta phải tháo gỡ. Như chi phí vận chuyển từ cảng, đến ngày hôm qua (11/10) mới được điều chỉnh chi phí. Doanh nghiệp cũng phản ánh rằng đã lỗ giờ bắt doanh nghiệp gánh, không tính vào chi phí là không được.

Để đảm bảo nguồn cung xăng dầu trong nước trong thời gian tới, ông Đông cho biết Bộ Công Thương sẽ tiếp tục kiến nghị Bộ Tài chính giảm các loại thuế liên quan đến mặt hàng xăng dầu (thuế VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt).

Đồng thời sớm rà soát và gửi thông báo áp dụng mức chi phí đưa xăng dầu trong nước về đến cảng và premium trong nước theo mức phù hợp với thực tế phát sinh thời gian qua để đảm bảo tính đúng, tính đủ trong giá cơ sở xăng dầu theo quy định hiện hành để khuyến khích các doanh nghiệp tăng lượng nhập hàng, bảo đảm duy trì nguồn cung xăng dầu ổn định cho thị trường.

Bộ cũng sẽ đề nghị 2 nhà máy lọc dầu giao hàng nhanh cho các doanh nghiệp đầu mối đang gặp khó khăn về nguồn cung, bán hàng tại khu vực thiếu hàng cục bộ. Đặc biệt, tăng sản lượng sản xuất xăng cho thị trường trong nước. Bộ Công Thương sẽ rà soát nhập khẩu, tổng nguồn và có phân giao phù hợp cho thương nhân đầu mối trong quý 4/2022.

Cùng với đó, kết hợp rà soát sửa đổi trong việc điều hành giá xăng dầu như tăng quyền cho doanh nghiệp đầu mối, tăng thời gian điều hành, quyền của công ty con về vấn đề phân phối. Bộ cũng sẽ đề nghị UBND các tỉnh, thành phố tạo điều kiện thông quan, nhập khẩu hàng hóa, đồng thời cho xe chở xăng dầu được lưu thông giờ cao điểm.

Bộ Công Thương đề nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ đạo các ngân hàng thương mại có chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện cho doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu về hạn mức tín dụng, lãi suất ưu đãi, nguồn ngoại tệ nhằm giúp cho các doanh nghiệp giảm chi phí tài chính, tăng nguồn lực để nhập khẩu, mua xăng dầu từ nguồn sản xuất trong nước, bảo đảm cung ứng xăng dầu cho thị trường.

Bộ cũng đề nghị các nhà máy lọc dầu cần có biện pháp hỗ trợ việc giao hàng nhanh cho doanh nghiệp đã đặt mua hàng theo các hợp đồng đã ký, sử dụng nguồn hàng dự trữ để hỗ trợ cung ứng cho các đầu mối không có hợp đồng dài hạn với nhà máy, bán hàng tại các khu vực bị thiếu cục bộ, kịp thời bổ sung nguồn cho các cửa hàng bán lẻ.