Các đại biểu đã nêu rất nhiều yếu kém trong công nghiệp hỗ trợ để mang lại hiệu quả cao hơn cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Bộ trưởng thừa nhận đây là một thực tế.

Đại biểu nói buôn lậu thuốc lá diễn ra tràn lan mà vắng bóng lực lượng chức năng, trong đó có lực lượng Quản lý thị trường, Bộ trưởng cũng cho rằng đó là thực tế!

Sáng 1/11 Quốc hội tiếp tục thảo luận tại hội trường về tình hình kinh tế - xã hội. Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh được mời giải trình một số vấn đề đại biểu quan tâm.

Hồi âm nhận xét của đại biểu về những yếu kém trong công nghiệp hỗ trợ, Bộ trưởng nói, ngành công nghiệp hỗ trợ trong một số lĩnh vực đã có bước tiến, như công nghiệp dệt may nội địa hóa trên 40%, da giày 45%, ôtô - xe máy 30%-40%, điện tử 50% - rõ ràng so với yêu cầu thì chưa đạt, nhưng một số cơ sở ban đầu đã được thiết lập.

Đề cập nguyên nhân, Bộ trưởng Bộ Công Thương "xin mạnh dạn nêu rõ", có phần chủ quan là sự chưa đồng bộ và hiệu lực, hiệu quả của cơ chế, chính sách chưa cao, chưa đóng góp cho sự phát triển thực tế của doanh nghiệp và ngành công nghiệp. Cơ chế, chính sách chưa kịp thời, chưa đầy đủ, nên chưa phát huy hiệu quả. Ví dụ được Bộ trưởng dẫn chứng là nghị định 115 về công nghiệp hỗ trợ, tuy được ban hành từ 2015, nhưng trên thực tế các cơ chế hỗ trợ thì rất hạn chế, đặc biệt trong phối hợp triển khai thực hiện.

Đáng chú ý, công nghiệp hỗ trợ phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa đảm nhiệm, đây là bức tranh chung của toàn thế giới, nhưng doanh nghiệp Việt Nam, theo nhấn mạnh của Bộ trưởng là quá nhỏ và quá yếu cả về vốn, nhân lực, năng lực tham gia chuỗi... Nên sau khi có nghị định 115, Bộ Công Thương đang chủ động tập trung phối hợp với các bộ để hoàn thiện chính sách tín dụng, việc chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực, tìm kiếm đầu ra cho sản phẩm...

 Bộ trưởng đánh giá, hàng loạt dự án đầu tư lớn đang trong quá trình đầu tư cũng tạo ra cơ sở ban đầu cho chuỗi liên kết và tạo ra thị trường - điều kiện căn bản cho phát triển của doanh nghiệp. Công nghiệp ôtô đang hình thành 3 trung tâm với sự dẫn dắt của doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước. Rồi các dự án lớn của dệt may để khai thác các FTA và các dự án điện lực, trung tâm năng lượng sẽ tạo ra thị trường để công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam có cơ hội phát triển trong thời gian tới.

Một lĩnh vực khác thuộc phạm vi quản lý Bộ trưởng được đề cập nhiều trong các phát biểu từ đầu ngày 31/10 là phòng chống buôn lậu, đặc biệt là thuốc lá lậu.

Qua giám sát, đại biểu phản ánh buôn lậu đang diễn ra tràn lan mà vắng bóng lực lượng chức năng, trong đó có lực lượng Quản lý thị trường. Bộ trưởng Trần Tuấn Anh thừa nhận: việc vắng bóng lực lượng chuyên ngành trong quản lý buôn lậu cũng là thực tế!

Bộ trưởng trình bày, không chỉ buôn lậu thuốc lá là nóng, mà hàng loạt mặt hàng khác có lợi nhuận cao (như đường) tiếp tục là điểm nóng, và cũng không chỉ diễn ra ở Long An, An Giang, mà còn nhiều địa phương khác. Bộ trưởng nhận định rằng do chế tài chưa đủ mạnh, nên có hiện tượng nhờn pháp luật. Các đối tượng tiếp tục cấu kết, không giới hạn phạm vi địa lý ở một vài địa phương mà trên toàn quốc. Trong khi đó, còn sự quản lý cắt khúc, nên phối hợp liên ngành, liên địa phương là không hiệu quả.

Tuy nhiện, Bộ trưởng cũng đánh giá chống buôn lậu trên thực tế đã có hiệu quả hơn, chế tài cũng nghiêm minh hơn, khi buôn lậu thuốc lá điếu có thể bị xử lý hình sự (trên 1500 điếu), sẽ giúp tình hình tốt hơn trong thời gian tới.

Một trong những vấn đề đại biểu quan tâm là kết quả xử lý 12 dự án thua lỗ của ngành công thương với tổng vốn đầu tư hơn 63.000 tỷ đồng. Thời gian có hạn nên Bộ trưởng Công Thương chỉ nêu vắn tắt và cho biết "đã có văn bản báo cáo với Quốc hội".

"12 dự án có nội dung rất phức tạp, trải qua nhiều thời kỳ, giai đoạn khác nhau, có nguyên nhân chủ quan và khách quan... nên việc xử lý phải đánh giá toàn bộ hệ thống những tồn tại, vướng mắc, những nguyên nhân và hướng giải quyết. Trong hai năm 2016 - 2017, Chính phủ đã tập trung chỉ đạo, ban hành hướng dẫn cụ thể để giải quyết đồng bộ các dự án này, đồng thời ngăn chặn phát sinh những dự án mới không hiệu quả như vậy", Bộ trưởng khái quát.