Cải thiện chất lượng môi trường có trọng tâm, trọng điểm

Trình bày báo cáo tóm tắt kết quả giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết Đoàn giám sát thấy rằng việc ban hành và thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành đã đạt được nhiều kết quả nổi bật.

Tiêu biểu, việc ban hành chính sách, pháp luật đã thể chế hóa, cụ thể hóa các chủ trương của Đảng về quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng trưởng xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn. Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đề cao nguyên tắc môi trường là "một trong ba trụ cột của phát triển bền vững", chuyển từ quản lý hành chính sang quản lý bằng công cụ kinh tế, cơ chế thị trường và sự tham gia của toàn xã hội...

Công tác bảo vệ môi trường đã có nhiều chuyển biến, đạt và vượt nhiều mục tiêu, chỉ tiêu quan trọng đề ra tại Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; chỉ số phát triển bền vững của Việt Nam tăng, đứng top đầu trong ASEAN.

Các nguồn thải lớn đã được kiểm soát chủ động và chặt chẽ, không để xảy ra sự cố môi trường lớn. Việc sử dụng, tận dụng chất thải thay thế tài nguyên, kinh tế tuần hoàn đã từng bước được chú trọng. Chất lượng môi trường nhìn chung được cải thiện, đặc biệt là chất lượng môi trường đất, môi trường nước mặt một số lưu vực sông chính, nước biển ven bờ, nước dưới đất. Công tác ứng phó với biến đổi khí hậu có chuyển biến tích cực...

Giai đoạn 2022-2024, Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã thanh tra 812 cơ sở, xử phạt 348 cơ sở với tổng số tiền 96,7 tỷ đồng. Các địa phương đã xử phạt 14.863 vụ với tổng số tiền 643 tỷ đồng.

Kiểm toán nhà nước đã thực hiện 12 cuộc kiểm toán, chỉ ra nhiều hạn chế, bất cập trong quản lý môi trường tại khu công nghiệp, cụm công nghiệp, nhà máy nhiệt điện; trong quản lý và sử dụng kinh phí bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, lực lượng Cảnh sát môi trường đã phát hiện, khởi tố mới 2.336 vụ/2.935 bị can trong giai đoạn 2022-2024...

Tuy nhiên, việc tổ chức thực hiện Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 còn một số hạn chế như việc thực hiện một số biện pháp khẩn cấp xử lý, khắc phục ô nhiễm môi trường chưa kịp thời; việc lập quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh còn chậm ảnh hưởng đến việc triển khai Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia…

Các nhiệm vụ, giải pháp đột phá như đổi mới tư duy và hoàn thiện thể chế, chính sách về bảo vệ môi trường và tổ chức thực thi quyết liệt, hiệu lực, hiệu quả; tăng cường và đa dạng hóa nguồn lực cho bảo vệ môi trường; phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo vệ môi trường... 

Nhiệm vụ, giải pháp trung và dài hạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 là phòng ngừa, kiểm soát và ngăn chặn từ sớm, từ xa các nguy cơ gây ô nhiễm, sự cố môi trường; dự báo sớm tác động của biến đổi khí hậu; khắc phục, cải thiện chất lượng môi trường có trọng tâm, trọng điểm; tăng cường hiệu quả quản lý chất thải rắn và chất thải nguy hại…

Tại phiên họp, các đại biểu cơ bản thống nhất với nội dung báo cáo kết quả giám sát; đề nghị làm rõ nguồn phát thải ở các đô thị, nhất là tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, để từ đó có giải pháp sâu sát, rõ ràng hơn...

Sau khi tiếp thu ý kiến tại Phiên họp, Báo cáo kết quả giám sát của Đoàn giám sát của Quốc hội về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành” sẽ được hoàn thiện gửi các đại biểu tại Kỳ họp thứ 10 của Quốc hội.