Cần hàng mới để đón dòng tiền mới

Trình bày tham luận tại buổi “Đối thoại” với chủ đề “Tiền mới, hàng mới và Cơ hội trên thị trường mới nổi" do Câu lạc bộ Nhà báo Chứng khoán tổ chức sáng nay 23/10, ông Phạm Lưu Hưng, Kinh tế trưởng kiêm Giám đốc Trung tâm Phân tích và Tư vấn đầu tư CTCP Chứng khoán SSI (SSI Research) cho rằng có rất nhiều lý do để giải thích cho hoạt động bán tháo của nhà đầu tư nước ngoài ngay cả khi FTSE Russell chính thức chấp thuận nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên mới nổi thứ cấp. 

Thứ nhất, nhìn ở góc độ tích cực, nhà đầu tư nước ngoài thường có xu hướng bán tháo khi thị trường đạt đỉnh. Trong khi đó, gần đây sự trỗi dậy của thị trường Trung Quốc đã ảnh hưởng lên dòng vốn vào các quốc gia như Việt Nam.

Lấy ví dụ, ông Hưng cho biết, khi có chuyến công tác tới Brunei, đa phần nhà đầu tư cũng bày tỏ quan tâm đến thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy vậy, chỉ cần thị trường Trung Quốc hồi phục ngay lập tức họ đầu tư sang Trung Quốc thay vì đổ vào Việt Nam. Điều này là do quy mô thị trường chứng khoán Việt Nam nhỏ hơn.

Sự tăng trưởng của thị trường chứng khoán Trung Quốc là áp lực chung với hầu hết các thị trường không riêng gì Việt Nam. 

Bên cạnh đó, chúng ta nói nhiều về nguồn cung hàng mới tiền mới nhưng dòng tiền thực sự không quá nhiều. Các ETF được kỳ vọng rót vào 1-2 tỷ đô thì không phải tiền lớn trong khi room ngoại còn tới 80 tỷ USD nữa. 

Nhà đầu tư nước ngoài bán ròng gần 8 tỷ USD từ 2022 đến nay. Do đó, khi phát triển thị trường để kỳ vọng thu hút ngược dòng tiền đã bán ra quay trở lại đã đủ lớn rồi, chưa nhất thiết phải nói đến dòng vốn ETF. 

Trong khi đó, theo Chuyên gia phân tích của SSI Research, nhà đầu tư cá nhân hiện mới là động lực chính, là nhân tố dẫn dắt cho thị trường tăng trưởng. Phân bổ tài sản của người dân Việt Nam vào chứng khoán thì còn ít, mọi người vẫn có xu hướng tiết kiệm nhiều hơn.

Trong những năm gần đây, tỷ lệ tiết kiệm trên thu nhập vẫn tăng. Nếu lấy vốn hóa thị trường ở các nước trên thế giới chia tiền gửi ngân hàng (loại bỏ Trung Quốc ra), thì tỷ lệ vốn hóa/tiền gửi ngân hàng đang ở mức thấp, do đó, việc phát triển thị trường vốn đẩy tiết kiệm sang chứng khoán có thể làm được.

Trên thực tế, xu hướng chuyển đầu tư sang chứng khoán là đang diễn ra. Số tài khoản chứng khoán nhà đầu tư trong nước mở mới rất cao, margin cũng tăng mạnh, dư địa tăng chứng khoán lớn. "Chúng ta làm thế nào để hút được cầu này? Khi phát triển nhà đầu tư theo hướng nhiều nhà đầu tư tổ chức hơn thì rủi ro biến động thị trường sẽ giảm đi. Độ biến động thị trường của Việt Nam vẫn đang cao so với các quốc gia khác", ông Hưng nhấn mạnh.

Về phía cung, ở Việt Nam đang có làn sóng IPO nhưng đếm về số so với quốc gia khác thì số lượng IPO vẫn chưa phải cao. Chúng ta muốn quay trở lại giai đoạn IPO bùng nổ như năm 2016-2017.

Mặc dù vậy, số lượng doanh nghiệp Việt Nam IPO liên quan đến tài chính nhiều trong khi thế giới đã trải qua giai đoạn này rồi. Chúng ta nên hướng tới đẩy mạnh IPO ngành tiêu dùng công nghệ số. Đặc biệt, nếu thời gian tới có thêm lượng hàng hóa đến từ các ngành nghề tiêu dùng, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài FDI thì sẽ thu hút nhà đầu tư nước ngoài tốt hơn.

Ngoài việc đẩy mạnh IPO nhiều hơn, theo ông Hưng, nới lỏng quy định niêm yết cổ phiếu như bỏ điều kiện lợi nhuận 2 năm liên tiếp không có lỗ lũy kế, để có thể giúp các doanh nghiệp thuộc ngành công nghệ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo có thể tham gia vào thị trường vốn.

Liên quan đến giải pháp này, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho rằng nếu bỏ điều kiện lợi nhuận 2 năm liên tiếp không có lỗ lũy kế này trên toàn bộ doanh nghiệp thì chưa tính đến.

Tuy nhiên, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo vừa được Quốc hội thông qua đã có sàn cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Ủy ban Chứng khoán đang cùng Bộ Khoa học công nghệ thiết kế ra nền tảng giao dịch hay gọi là sàn giao dịch.

Trên sàn này có thể phân ra làm hai như trên thị trường chứng khoán bây giờ, bảng giao dịch và niêm yết. Điều kiện niêm yết trên bảng này điều chỉnh lại cho phù hợp với đặc điểm doanh nghiệp đổi mới sáng tạo hoạt động trong lĩnh vực công nghệ cao, bỏ quy định số năm có lãi mà thay vào đó là quy định liên quan đến doanh thu, số người dùng...

"Chúng tôi đang nghiên cứu hướng đó đảm bảo doanh nghiệp có thể niêm yết mà không cần đáp ứng tình hình tài chính như doanh nghiệp niêm yết thông thường", Phó Chủ tịch ủy ban Chứng khoán Bùi Hoàng Hải nhấn mạnh.