Ngân hàng Nhà nước đang nghiên cứu một cơ chế điều hành tỷ giá mới, theo hướng thị trường hơn, tăng minh bạch và hạn chế các yếu tố tâm lý, đầu cơ.

Quá trình nghiên cứu này đang được thảo luận với các thành viên thị trường, các chuyên gia, trước khi xem xét có thể áp dụng chính thức và lựa chọn thời điểm áp dụng.

Trong những thông tin gợi mở gần đây, hướng xây dựng cơ chế tỷ giá mới tập trung ở việc xác định tỷ giá trung tâm, làm tham chiếu cho các thành viên trên thị trường giao dịch.

Nếu áp dụng, nó sẽ được công bố trước giờ mở cửa các ngày giao dịch, có thể tăng hoặc giảm theo diễn biến thực hơn từ các yếu tố trên thị trường, có sự chủ động kiểm soát của Ngân hàng Nhà nước.

Theo tìm hiểu của VnEconomy, dự kiến có ba cấu phần chính để xác định tỷ giá trung tâm nói trên.

Cấu phần thứ nhất, dự kiến tỷ giá trung tâm sẽ được tính toán tương quan với rổ 8 đồng tiền của các đối tác thương mại, đầu tư, vay nợ có ảnh hưởng nhất đối với Việt Nam. Hiện danh mục các đồng tiền này và tỷ trọng dự kiến chưa có thông tin cụ thể.

Cấu phần thứ hai được xác định là cung - cầu ngoại tệ trên thị trường. Và một phản ánh mối quan hệ này là tỷ giá bình quân liên ngân hàng của ngày liền trước.

Cấu phần thứ ba là các cân đối vĩ mô. Cấu phần này có thể hiểu nó mang dáng dấp như cách làm của một số ngân hàng trung ương trên thế giới, như trước các quyết định điều chỉnh lãi suất Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đều phân tích kỹ lưỡng các chỉ báo về lạm phát, việc làm…

Việc xác định tỷ giá trung tâm với các cấu phần nói trên, cơ chế tỷ giá mới sẽ phản ánh hợp lý hơn những biến động, thay đổi trên thị trường tài chính tiền tệ trong nước và trên thị trường thế giới.

Cơ chế này cũng được kỳ vọng nếu áp dụng sẽ giúp các thành viên tham gia thị trường (kể cả nhà điều hành) chủ động hơn trong việc định hình và ứng xử với tỷ giá và các tác động, qua đó có thể giảm thiểu rủi ro và tối đa hóa lợi ích của mình.

Nhưng mặt khác, đi cùng với cơ chế này, một yêu cầu đặt ra là các sản phẩm phái sinh cần được phát triển hơn nữa tại Việt Nam.

Theo ý kiến của một số chuyên gia, cơ chế này phù hợp với các điều kiện của Việt Nam hiện nay, đặc biệt là đề cao tính thị trường, linh hoạt và chủ động hơn với các biến động trên thị trường, đặc biệt là sự nổi lên của các yếu tố bên ngoài thể hiện rõ thời gian gần đây, khi mà đích đến thả nổi tỷ giá chưa thể thực hiện được.

Và nếu cơ chế tỷ giá mới được áp dụng, có thể từ năm 2016 Ngân hàng Nhà nước sẽ không đưa ra định hướng như một cam kết về quãng biến động tỷ giá cho cả năm như từ cuối 2011 đến nay.