Đi ngược lại những dự đoán về xu thế phục hồi của thị trường khi thông tin cắt giảm lãi suất và giải cứu bất động sản, tự doanh của các công ty chứng khoán đang bán ra mạnh mẽ.

Thanh khoản tăng vọt

Thanh khoản tăng cao trong gần 2 tuần trở lại đây đã tạo điều kiện cho các giao dịch khối lượng lớn có thể thực hiện qua cả khớp lệnh lẫn thỏa thuận. Nhờ những thông tin hỗ trợ tích cực, trong đó đặc biệt liên quan đến kế hoạch giải cứu thị trường bất động sản, niềm hi vọng được cổ vũ và nhà đầu tư đã chấp nhận mua vào mạnh hơn. Theo thống kê trong 2 tuần áp chót tháng 12, quy mô khớp lệnh bình quân mỗi phiên vượt lên trên 850 tỷ đồng/ngày.

So với các con số giao dịch thời điểm thị trường bùng nổ như hồi tháng 5/2012 trở về trước, thanh khoản trên 800 tỷ đồng/phiên không hẳn là lớn. Tuy nhiên, nếu nhìn theo quá trình tăng giảm theo giá, mức giao dịch này đã có cải thiện rất nhiều. Hai tuần cuối tháng 11 vừa qua, thị trường suy giảm cả về giá lẫn thanh khoản xuống mức đáy với bình quân chỉ có hơn 340 tỷ đồng mỗi phiên. Như vậy, con số hiện tại đã đạt mức tăng tới 2,5 lần.


Đặc biệt, trong tuần trước, quy mô giao dịch khớp lệnh của hai sàn lần đầu tiên sau 16 tuần liên tục đã quay trở lại ngưỡng trên 1.000 tỷ đồng/phiên. Trong cơ cấu của quy mô thanh khoản lớn này, một điểm đáng chú ý là có sự tham gia rất mạnh của nhà đầu tư nước ngoài.

Tuần trước, tổng giá trị mua vào của khối này lên tới gần 907 tỷ đồng - chưa tính giao dịch thỏa thuận - vượt xa cả thời kỳ thị trường tăng trưởng mạnh đầu năm. Mức giao dịch này không hẳn liên quan đến việc giá cổ phiếu đã giảm sâu sau chu kỳ điều chỉnh kéo dài. Việc cường độ mua vào của nhà đầu tư nước ngoài tăng dồn dập trong một thời điểm liên quan chính đến hoạt động cơ cấu danh mục của các quỹ đầu tư theo chỉ số (ETF).

Nếu những phiên giao dịch sắp tới dòng vốn nước ngoài suy giảm trở lại mức bình thường trước đó thì gần như chắc chắn động lực giao dịch của việc tái cơ cấu danh mục đã kết thúc .

Tự doanh bán ròng ồ ạt

Cũng trong tuần giao dịch đột biến vừa qua, cùng với mức thanh khoản chung rất cao, số liệu của HSX cũng cho thấy khối tự doanh của các công ty chứng khoán duy trì trạng thái bán ròng suốt cả tuần. Hoạt động bán ra mạnh chưa từng có kể từ đầu năm đến nay.

Khoảng 395 tỷ đồng đã được tự doanh bán ròng trong tuần qua, trong đó tập trung 279 tỷ đồng vào ngày đầu tuần. Cả 4 phiên còn lại các công ty chứng khoán liên tục duy trì mức bán ra lớn hơn mua vào. Đặc biệt, ngay trong phiên đầu tuần này ngày 24/12, mặc dù thị trường tăng giá rất tốt nhờ thông tin giảm lãi suất điều hành, khối tự doanh vẫn đi ngược thị trường khi bán ròng gần 26,9 tỷ đồng. Đây là phiên bán ròng thứ 6 liên tiếp của các công ty chứng khoán.

Tình trạng bán ròng liên tục của khối tự doanh đã diễn ra từ đầu tháng 10 đến nay. Tuy nhiên do thanh khoản chung của tháng 10 và tháng 11 trên HSX rất thấp nên quy mô bán ra cũng không cao. Đặc biệt trong tháng 11 sàn này có những phiên giao dịch dưới 200 tỷ đồng khớp lệnh và dưới 300 tỷ đồng tính cả thỏa thuận.


Khảo sát số liệu hoạt động tự doanh của một số công ty chứng khoán niêm yết cho thấy từ quý hai hoạt động giải ngân đã tăng lên khá mạnh và nhiều công ty buộc phải trích lập dự phòng lớn. Điển hình là KLS quý 3 đã phải trích lập dự phòng giảm giá chứng khoán lên tới gần 120 tỷ đồng. Thống kê kết quả kinh doanh quý 3 cũng ghi nhận gần 30 công ty chứng khoán thua lỗ mà nguyên nhân chính là chi phí tăng, trích lập dự phòng tăng.

Từ tháng 11 đến nay, thị trường mới chỉ phục hồi được ở mức độ nhẹ, nhất là chỉ trong 2 tuần gần đây. So với thời điểm 31/10, VN-Index mới tăng chưa đầy 2,2% và HNX-Index tăng 1,9%. Tuy nhiên ở các cổ phiếu cụ thể thì mức tăng cao hơn. Trên lý thuyết khi giá cổ phiếu tăng, công ty chứng khoán có thể được hoàn nhập dự phòng tùy vào mức giá tại thời điểm chốt sổ sách cuối năm.

Việc tất toán danh mục cũng có tác dụng tương tự với mục đích hoàn nhập, nhưng cũng có thể nhằm mục đích chốt lời hoàn toàn hoặc thoát hẳn. Hoạt động tự doanh trong thời kỳ thị trường bùng nổ những năm trước là nguồn lợi nhuận chủ yếu của các công ty chứng khoán, nhưng trong giai đoạn khó khăn, lại là gánh nặng. Điều này cho thấy hoạt động tư doanh không hẳn hiệu quả và rất nhiều công ty chứng khoán đã chủ động từ bỏ nghiệp vụ này.